کساني که با تشخيص پوليپ روده مواجه ميشوند، قبل از اين که اطلاعات صحيح و دقيقي در اين زمينه به دست بياورند، از اين تشخيص ميترسند و تصور ميکنند پوليپ روده به معناي ابتلا به سرطان يا حداقل پيشزمينه آن است. در حالي که دکتر اکرم پورشمس ميگويد هيچ کس نبايد از شنيدن اين که پوليپ روده دارد، بترسد و نگران آن شود؛ زيرا احتمال پيدايش پوليپ روده با افزايش سن بيشتر ميشود، اما زماني که پوليپ کوچک است و مشکلي براي فرد ايجاد نکرده، براحتي ميتوان آن را طي کولونوسکوپي درآورد.زماني که پوليپ بزرگ و اندازه آن بيشتر از دو سانتيمتر ميشود، با افزايش اندازه آن احتمال اضافه شدن سرطان، خونريزي يا علامت دارشدن پوليپ نيز افزايش پيدا ميکند.
بنابراين داشتن پوليپ روده جاي نگراني ندارد، اما اصلا پوليپ روده چيست و چرا ايجاد ميشود؟ اين پزشک فوق تخصص بيماريهاي گوارش و کبد، پوليپهاي روده را چنين تعريف ميکند: اگر بخواهيم به سادگي اين موضوع را توضيح دهيم، ميتوانيم بگوييم پوليپ روده مانند خالهاي گوشتي است که در بدن افراد مختلف وجود دارد. وي با اشاره به افزايش سن و نقش آن در ايجاد پوليپ يادآور ميشود: مهم ترين عاملي که در ايجاد پوليپهاي روده ايفاي نقش ميکند، افزايش سن است. به طوري که تقريبا ميتوان گفت اين موضوع مرتبط با رشد و افزايش سن بوده و همان طور که سفيد شدن موها، چروک خوردن پوست صورت و ضعيف شدن چشمها در اثر افزايش سن طبيعي به حساب ميآيد، ايجاد پوليپ روده هم به طور عادي و در بزرگسالان با بيشتر شدن سن و سال ارتباط پيدا ميکند. بنابراين به طور خلاصه ميتوان گفت پوليپهاي روده در بزرگسالان پديده اي سني است و با افزايش سن احتمال پيدايش آن نيز بيشتر ميشود.
پوليپ نشانه اي ندارد
فکر ميکنيد اگر پوليپ روده داشته باشيد با چه مشکلاتي مواجه خواهيد شد؟ انتظار درد داريد يا تصور ميکنيد خونريزي ميتواند نشانه اي از وجود پوليپ باشد؟ آن طور که اين استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران ميگويد پوليپ روده که مانند خالهاي گوشتي است و در روده بزرگ تشکيل ميشود، در بيش از 90 درصد موارد وقتي پوليپ کوچک است، هيچ علامتي ندارد. اما زماني که پوليپها بزرگ تر ميشود، احتمال مواجه شدن با مشکلاتي جدي تر هم افزايش مييابد. دکتر پورشمس در اين باره خاطرنشان ميکند: زماني که پوليپ بزرگ و اندازه آن بيشتر از دو سانتيمتر ميشود، با افزايش اندازه آن احتمال اضافه شدن سرطان، خونريزي يا علامت دارشدن پوليپ نيز افزايش پيدا ميکند. از طرفي هم شايع ترين علامتي که در اثر بزرگ شدن اندازه پوليپ مشاهده ميشود، همين خونريزي است و در غير اين صورت نشانه مشخص ديگري ندارد.
تشخيص بموقع مهم است
همان طور که گفته شد، پوليپ روده علامت خاصي ندارد و تا زماني که بزرگ نشده باشد، مشکلي ايجاد نميکند. با اين حال نبايد منتظر بمانيم تا پوليپها علامت دار شود و پس از آن به فکرشان باشيم. دکتر پورشمس نيز در اين باره يادآور ميشود: براي پيشگيري و در غربالگري سرطان روده بزرگ توصيه ميشود افراد از سنين حدود چهل و پنج، پنجاه سالگي کولونوسکوپي شوند، زيرا در اين سنين تعداد قابل توجهي از مراجعان دچار پوليپ روده هستند و البته نکته مثبت اين است که اين پوليپها کوچک بوده و براحتي ميتوان آنها را هنگام کولونوسکوپي برداشت. اين پزشک متخصص ادامه ميدهد: با چنين کاري از بزرگ تر شدن پوليپ و در نتيجه افزايش احتمال ابتلا به سرطان پيشگيري ميشود.
دکتر پورشمس با اشاره به اين که در ابتدا چند سال زمان لازم است اندازه پوليپ روده به حدود يک سانتي متر برسد، توضيح ميدهد: براي ايجاد پوليپي به اندازه حدود يک سانتي متر تقريبا سه تا پنج سال زمان لازم است، اما زماني که پوليپ يک سانت شد، بسرعت رشد ميکند و سريع تر از قبل بزرگ ميشود. البته اين موضوع درباره پوليپهاي آدنوم مطرح ميشود، زيرا پوليپها از نظر بافت شناسي نيز در چند دسته متفاوت قرار ميگيرند. بر همين اساس اين استاد دانشگاه توصيه ميکند: منتظر نمانيد تا زماني که پوليپ علامت دار شود و پس از آن تازه به پزشک مراجعه کنيد. بلکه خوب است پس از چهل و پنج يا پنجاه سالگي به طور منظم معاينات مورد نياز را انجام دهيد تا به موقع بتوانيد مشکل را تشخيص داده و آن را درمان کنيد. بنابراين کولونوسکوپي غربالگري به منظور شناخت پوليپها و برداشتن آنها قبل از زماني که مشکلي براي بيمار ايجاد شود، ضروري است.
چطور از ايجاد پوليپ پيشگيري کنيم؟
درباره پوليپهاي روده هم مسلما بهتر است بتوانيم به شيوه اي از ايجاد آنها پيشگيري کنيم، اما خيليها ممکن است تصور کنند پوليپ روده در هر صورت ايجاد ميشود و قابل پيشگيري هم نيست. البته دکتر پورشمس، نظر ديگري دارد و ميگويد با روشهاي ساده اي ميتوان از پيدايش پوليپها جلوگيري کرد يا سرعت رشدشان را کاهش داد.
اين فوق تخصص بيماريهاي گوارش در اين زمينه چنين توضيح ميدهد: براي پيشگيري از ايجاد پوليپهاي روده بايد ورزش و فعاليتهاي فيزيکي را به برنامه زندگي تان اضافه کنيد. طوري که حداقل يک روز در ميان يا روزانه و به مدت 30 دقيقه مشغول انجام دادن يکي از انواع ورزشهاي سرعتي شويد.
وي با تاکيد بر اهميت کنترل وزن مناسب يادآور ميشود: پوليپهاي روده در افراد چاق بيشتر است و به همين دليل براي پيشگيري از بروز آن بايد وزن را در محدوده مناسب حفظ کرد. علاوه بر اين، استفاده از رژيمهاي غذايي که مقدار گوشت و روغنهاي چرب آن بسيار زياد است نيز احتمال بروز پوليپ را افزايش ميدهد و اين افراد در مقايسه با کساني که در بخشي از رژيم شان ميوه و سبزي مصرف ميکنند، بيشتر در معرض اين مشکل قرار دارند. بر همين اساس توصيه ميشود تعداد دفعات مصرف گوشت را در رژيم غذايي کاهش دهيد. در کنار اينها افزايش مصرف ميوهها و سبزيجات هم نکته اي است که نبايد آن را فراموش کنيد.
دکتر پورشمس با بيان اين که منظور از اين مورد افزايش تعداد دفعات مصرف سبزيجات است و نه مقدار زياد آن، توضيح ميدهد: آنتي اکسيدانها و مواد مفيد ديگري که در ميوهها و سبزيجات وجود دارد و ما به آنها نياز داريم، با مقدار کم ميوه و سبزي نيز تامين ميشود. بنابراين همين که يک عدد نارنگي يا نصف سيب بخوريم يا همراه با چاي دو عدد خرما مصرف کنيم، کافي بوده و لازم نيست مقدار زيادي ميوه و سبزي مصرف شود، اما با توجه به اين که طول اثر موادي مانند آنتي اکسيدانها که بدن به آنها نياز دارد کوتاه است، توصيه ميشود روزانه پنج تا هفت مرتبه ميوه و سبزيجات مصرف کنيد.
نيلوفر اسعدي بيگي