شیر مادر هنوز بهترین است. در این شکی نیست، ولی شاید در بیان فواید بلند مدت تغذیه با شیر مادر اغراق شده است. این حرف پژوهشگرانی است که اثرات تغذیه مستقیم از سینه مادر و شیر خوردن از شیشه شیر را در نوزادان، با هم مقایسه کرده و نتایج تحقیق خود را به تازگی در ژورنال علوم اجتماعی و پزشکی منتشر کردهاند.
فواید کوتاه مدت تغذیه با شیر مادر، مانند حفاظت در برابر عفونت‌های سینه و دستگاه گوارش، در پژوهش‌های پیشین به خوبی مشخص شده بود و کسی ادعایی در مورد آنها ندارد. موضوع تحقیق جدید، ادعاهایی از این دست بود که تغذیه با شیر مادر بهره هوشی کودک را بالا می‌برد و از او در برابر گستره وسیعی از بیماری‌ها در سنین بالاتر حفاظت می‌کند. سینتیا کولن و دیوید ریمی از دانشگاه ایالتی اوهایو در کولومبوس، که تقریبا 700 خانواده امریکایی را در این پژوهش مورد بررسی قرار داده‌اند، ادعا می‌کنند که چنین نتایجی احتمالا ناشی از کم‌دقتی یا اشکال در پژوهش‌های پیشین بوده‌اند. با چنین ادعایی، تعجبی ندارد که پژوهش آنها توسط کسانی که تغذیه با شیر مادر را تبلیغ می‌کنند، به چالش کشیده شود.
شیر مادر، فقط غذا نیست: این شیر حاوی پادتن‌ها و آنزیم‌هایی است که با میکروب‌ها مبارزه می‌کنند و به رشد کودک کمک می‌کنند. بر اساس این پژوهش‌ها، کودکانی که با شیر مادر تغذیه شوند، در چند ماه اول عمر خود کمتر دچار عفونت‌های سینه و روده می‌شوند.
حتی برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که شیر مادر فواید دراز مدت‌تری از قبیل افزایش هوش و کاهش خطر چاقی، آسم و اگزما دارد.
انتخاب جهت‌دار
ولی این پژوهش‌ها متکی به مقایسه بین کودکان متولد شده در خانواده‌های متفاوت بودند، و برخی از دانشمندان شک کردند که شاید عوامل دیگری (مانند سطح درآمد والدین) هم بتوانند بر نتایج این تحقیقات اثر بگذارند. کولن می‌گوید: «خیلی از پژوهش‌ها دچار مشکل انتخاب جهت‌دار (یا اریبی گزینش) بودند».
کولن و ریمی برای بررسی این احتمال، 665 خانواده در ایالات متحده را بررسی کردند که در آنها یک کودک با شیر مادر تغذیه شده بود و دیگری از شیشه شیر استفاده کرده بود. آنها دریافتند که شیر مادر هیچ اثری بر چاقی، آسم، بیش فعالی، موفقیت علمی یا رابطه کودک با والدینش نداشت.
این در حالی است که تمام بروشورهای تبلیغاتی شیر مادر که روی دیوارهای بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نصب می‌شوند، ادعای فواید بلند مدت برای تغذیه با شیر مادر دارند.
بر مبنای تحقیقات پیشین، خیلی از کارکنان بهداشتی هم اکیدا تغذیه نوزاد با شیر مادر را به مادران جوان توصیه می‌کردند. در خیلی از کشورهای غربی، کنترل شدیدی بر تبلیغات شیر خشک انجام می‌شود و در برخی از زایشگاه‌ها و بیمارستان‌های کودکان هم، سیاست‌گذاری‌ها به گونه‌ای است که تغذیه با شیشه شیر تقبیح می‌شود.
برخی از کارشناسان اجتماعی مخالف این سیاست‌ها هستند. آنها معتقدند چنین سیاستهایی باعث می‌شوند زنانی که توان تغذیه نوزاد خود را با شیر مادر ندارند (یا حتی این کار را دوست ندارند)، احساس گناه کنند.
آزمایش منصفانه
کولن و ریمی در تحقیق جدید خود حفاظت کوتاه مدت در برابر عفونت‌های ریه و دستگاه گوارش را بررسی نکردند، چون آزمایش‌های پیشین به وضوح اثرات مثبت آنها را نشان داده‌اند. به گفته کولن شیر مادر هنوز بهترین روش برای تغذیه نوزاد است، ولی از یافته‌های این دو چنین برمی‌آید که نظام‌های بهداشتی باید فشار کمتری برای ترویج تغذیه با شیر مادر بیاورند و بیشتر سراغ راه‌های دیگر برای کمک به خانواده‌های کم درامد بروند.
ولی پژوهشگر دیگری به نام ماری رنفرو که در دانشگاه داندی به بررسی سلامت مادر و نوزاد مشغول است، می‌گوید که این تحقیق طوری طراحی شده بود که نمی‌توانست هیچ اثری را ببیند. برای مثال، کودکانی که با ترکیب شیر مادر و شیر خشک تغذیه می‌شوند، کماکان در رده شیر مادر طبقه بندی شده‌اند و از این رو، این یک آزمایش منصفانه نیست. رنفرو در حال بررسی این امر است که آیا می‌توان با پرداخت پول به مادران و دادن کارت‌های خرید فروشگاهی به آنها، ترغیبشان کرد که از شیر مادر برای تغذیه نوزاد خود استفاده کنند یا خیر.
آلیسون تدستون، مدیر بخش رژیم و چاقی سازمان بهداشت عمومی انگلیس، می‌گوید که شواهد خوبی در دست است که «تغذیه با شیر مادر با کاهش خطر آسم در سال‌های ابتدایی عمر کودکان ارتباط دارد، هرچند که چنان شواهد محکمی برای سال‌های پس از آن وجود ندارد».
نظرت چیه؟