روش دوست یابی

همه ما، دست كم یكبار دوستی را تجربه كرده ایم و از آن خاطره خوش یا ناخوش داریم. بعضی، چنان تجربه ناخوشایندی از دوستی دارند كه به "تنهایی" پناه می برند. بعضی از این افراد، تا جایی پیش رفته اند كه هرگونه دوست و دوستی را، چه خوب و چه بد، به یك چوب رانده و آنان را مایه عذاب خاطر و ناآرامی جان دانسته اند. در مقابل، كسانی هستند كه زندگی خود را فدای دوست كرده اند و معتقدند زندگی بی دوست، بی ارزش است و تنها اكسیر دوستی است كه احساس ارزشمندی در انسان به وجود می آورد كه موجب رشد می شود.

ما همواره نیازمند مشاوره، یاری، اظهار نظر و همدلی دوستان خود هستیم. هر چه بر این سرمایه بیفزاییم و در بانك دوستی، حساب جاری فعال تری داشته باشیم، به همان نسبت در زندگانی، كامرواتر خواهیم بود. ما نباید و نمی توانیم، همه چیز را تجربه كنیم و همه راه ها را بیازماییم و با آزمون و خطا، درست را از نادرست تشخیص دهیم. دوست واقعی، مطمئن ترین راهنمای ما برای گذر از مسیر آزمون ها و پرهیز از دچار شدن به خطاهای دیگران است. هیچ یك از ما دوبار عمر نمی كند، تا یكی را صرف تجربه اندوزی كند و دیگری، تجربه هایش را به كار گیرد و بر این اساس، زندگی شادی داشته باشد.

آدمی می تواند بدون خویشانش به زندگی كامروای خود ادامه دهد، اما بدون دوستان، داشتن زندگی موفق، ناممكن است؛ از این رو "دوستی" از "خویشاوندی" برتر است. بنابراین، آن كه از نعمت دوست بی بهره است. از سرمایه اساسی زندگی محروم و از رسیدن به خواسته هایش گرچه كوچك و محدود باشند، ناتوان است. چنین كسی، درمانده حقیقی است، و از او درمانده تر، كسی است كه دوست یا دوستانی فراهم آورده باشد، اما نتواند این سرمایه را حفظ كند و آن را از دست بدهد.

راه های دوست یابی

۱- نیك خواهی
برای این كه محبوب دل ها و سلطان قلب ها باشیم، باید نخست از خود آغاز كنیم؛ خود را دوست بداریم و نیك خواه دیگران باشیم. باید دیگران را دوست بداریم تا آنان نیز ما را دوست بدارند. باید به دیگران عشق بورزیم و محبت خود را نثار آنان كنیم، تا اثر آن در خودمان آشكار شود و دیگران محبت خود را به ما ارزانی كنند. اگر دیگران ما را صادق و صمیمی ببینند، با جان و دل به سوی ما می آیند و پیوند دوستی خود را با ما استوار می كنند.
مهم این است كه ما آن چه را در دل داریم، آشكار و محبت خود را اظهار كنیم و دیگران را از آن با خبر سازیم. محبت ما هنگامی اثر كامل خود را می گذارد كه اظهار شود.

۲- خوش بینی
خوش بینی، اساس ارتباط سالم و سازنده و ریشه جهان بینی افراد موفق است. خوش بینی یعنی نگاه مثبت به هستی، جامعه و خود، كه همه این ها نتیجه ایمان درست به خداوند است. آن كه خدا را عادل می داند و سررشته هستی را در دستان با كفایت او می بیند. چنین كسی در دل سختی خوشی را می جوید و در دهانه آتش فشان ها شادی راجستجو می كند.این خوش بینی، خود را در همه رفتارهای شخصی نشان می دهد و دیگران را مجذوب او می كند. برعكس، آدم های بدبین، پیشاپیش به دیگران هشدار می دهند كه به آنان نزدیك نشوند و آنان را از خود می رانند و هر روز بر پیله بدبینی خود بیشتر می تنند، در حالی كه شخص خوش بین آماده برقراری ارتباط و دوستی است.

۳- خوش خویی
ساده ترین راه برای برقراری ارتباط و باز كردن باب گفتگو، "لبخند زدن" است. برای این كه به كسی اجازه نزدیك شدن به فضای شخصی خود را ندهیم، كافی است كمی اخم كنیم. به همین سادگی می توانیم كسی را از خود دور یا به خود نزدیك كنیم.

۴- خوش زبانی
دیده ایم كه چطور سخنان گزنده كسی، دیگران را رنجانده است. آری، زخم زبان، زخم عمیقی است كه درمان آن بسیار دشوار است. از سوی دیگر، بارها كسانی را دیده ایم كه تنها با شیرین زبانی و خوش بیانی، نقل مجلس شده اند و نظرها را به خود خیره كرده اند. با زبان خوش، بسیاری از موانع را می توان از سر راه برداشت و دشمنان را به دوستانی تازه تبدیل كرد.

۵- فروتنی
راه رسیدن به دیگران و به دست آوردن دوستی ها، دست كشیدن از غرور بی جا و پا نهادن بر خصلت "خودبزرگ بینی" است كسی كه خود را برتر و شایسته تر از دیگران می داند، در برابر خود سدی می كشد. دیگران به چنین فرد خودخواهی، كه خود را تافته جدا بافته می داند، نزدیك نمی شوند و او را از دوستی خود محروم می كنند. كسانی كه به غلط خودخواهی و تكبر را با "اعتماد به نفس" یكی می گیرند و می پندارند كه با فروتنی و افتادگی، ضعف خود را نشان می دهند. اوج "اعتماد به نفس" در "تواضع" آشكار می شود. كسی كه اعتماد به نفس دارد، احساس می كند چنان شخصیت پولادینی دارد كه فروتنی در برابر دیگران، چیزی از آن نمی كاهد، اما افراد متكبر، شخصیت پوشالی و شكننده خود را زیر نقاب غرور، پنهان می كنند و می كوشند جلوه ای فریبنده از خود نشان دهند.

۶- بخشندگی
یكی از راه های شناخت دوستان یك رنگ از مدعیان دروغین دوستی، ارزیابی آنان براساس صفت "بخشندگی" است. بخشندگی، زبان دشمنان را می بندد و كام دوستان را شیرین می كند و بخشنده را ارجمند می سازد. آن كه می بخشد، یقین دارد كه بخشش او جای دوری نمی رود و جایگزین دارد؛ از این رو، با اعتماد به نفس و سنجیده، به دوست و دشمن می بخشد و آنان را مجذوب خود می كند. اما آن كه از این ویژگی تهی است، همواره می ترسد كه مبادا با خواستن چیزی، او را آزمایش و سرافكنده اش كنند. شخص بخشنده، هر چه می بخشد، بر داشته هایش افزوده می شود و چون دریا، كه هر چه از آن تبخیر شود جای آن را آب های تازه می گیرد، سرشار از آب رو، شكوه و شخصیت است.

۷- وفاداری
صفت وفاداری، چنان برای ما لازم است كه براساس آن، موجودات پیرامون خود را به "وفادار" و "بی وفا" تقسیم می كنیم و پاره ای از حیوانات وفادار را بر انسان های بی وفا ترجیح می دهیم؛ پس باید همواره به ویژه در دوستی، وفاداری را رعایت كنیم. هیچ كس دوست ندارد او را بی وفا بدانند؛ گر چه واقعاً چنین باشد. وفاداری، عامل حفظ دوستی های كهن و استوار كردن دوستی های تازه است.

۸- انصاف
داشتن انصاف، در همه كارها كلید كامیابی است و راه نفوذ در دل هاست. انصاف با خود و دیگران، آدمی را هوشیار می كند و مانع ضایع شدن حق خود و دوستان می شود.آدم با انصاف، از زیاده روی و یا كم گذاشتن در هر كار می پرهیزد و معیاری دارد كه بر اساس آن، رفتارش را سازمان می بخشد و در چارچوبی معین به پیش می رود. این ویژگی، موجب جلب اعتماد دیگران می شود و بیانگر ثبات شخصیت و بلوغ اجتماعی است.

۹- صداقت
صداقت با دیگران، محبوبیت به ارمغان می آورد و آدمی را از تنگناها می رهاند و راه های تازه ای در زندگی برایش می گشاید. كسی كه با دیگران رو راست و صمیمی است، اعتماد دیگران را جلب می كند و دیگران می توانند از او و نظرش بهره مند شوند و برایش حسابی در دفتر دوستی باز كنند.

گذاردن حق دوستی
باید ببینیم كه چگونه می توانیم از سرمایه دوستی بهره مند شویم و آن را برای خود حفظ كنیم. در این مورد چند نكته اهمیت بسیاری دارد:
نخست:
هر كسی شایسته دوستی نیست و نام "دوست" زیبنده هر كسی نیست. با كسی باید دوست شد كه ما را رشد دهد و افق های تازه ای فراروی ما بگشاید؛ كسی كه با تجربه و خرد و صداقتش مددكار ما باشد، نه آن كه چشمش به بند كیفمان باشد و در پریشان حالی، رهایمان كند.

از این رو، اول باید دوستان را آزمود و آن گاه به صداقت و وفاداری و پایداریشان اعتماد كرد؛ بنابراین، در كار دوستی باید دست به گزینش زده و از میان افراد خوب، بهترین ها را برای دوستی برگزید. معیارهای خوبی نیز، بسیار است، اما مهم ترین آنها عبارتند از :
ایمان، تعهد، وفاداری، صداقت، خرد، دوراندیشی و بخشندگی.
دوم: اگر چه باید در گزینش دوستان و كسب اطمینان، از جهت پایبندی آنها به صفات یاد شده دقت كرد، اما این به معنای كنجكاوی در امور داخلی افراد و شناخت صفات پنهان آنها نیست. در این باره، مانند موارد دیگر، باید با اعتدال رفتار كرده و جانب میانه روی را رها نكرد.

سوم: هدف دوستی، رشد یافتن آدمی است؛ بنابراین یكی از وظایف دوستان، آن است كه ضعف های یكدیگر را برای خود، بیان كنند و بكوشند آنها را برطرف كنند. دوست واقعی، كسی نیست كه اشتباهات ما را ندیده بگیرد و همواره به ما لبخند بزند، بلكه كسی است كه خطای ما را گوشزد كند.

از سوی دیگر، ما نیز باید بیاموزیم كه اگر دوستی خطای ما را گوشزد كرد، آن را با روی گشاده بپذیریم و این هدیه صمیمانه را، دوستانه، آویزه گوش خود كنیم. از این رو، در احادیث پیشوایان معصوم، مؤمن، آیینه مؤمن معرفی شده است. آیینه، در نشان دادن آنچه می بیند، تردید ندارد و اگر چیزی را بپوشاند، این كار او خیانت به شمار می رود. اگر آیینه، نقش روی ما را به درستی نشان داد، باید خودشكنی كنیم، نه آیینه شكنی!