خواص عناصر اربعه
اتش،گرم وخشک و دارای حرارت ودما است و همین امر موجب خشک و گرم بودن ان است.هر چیز در کنار اتش گرم وخشک میشود.
هوا،گرم و تر است.چون در معرض نور خورشید است ، گرم میشود و به خاطر وجود عناصری مانند هیدروژن و اکسیژن در ان مسلماٌ دارای رطویت است.
اب،سرد وتر است،چون هر چیزی که در معرض اب قرار گیرد ،خیس و مرطوب میشود.
خاک،سرد و خشک است.از نظر دما سرد وخشک است و به همین خاطر خیلی زود حرارت میگیرد و زود از دست میدهد.
بدن انسان وطبع های سه گانه
از ترکیب عناصر اربعه حالت خاصی در بدن به وجود می اید که خصوصیات همه ان عناصر را دارد.ولی گاه به خاطر وراثت و شرایط اقلیمی و نوع تغذیه بعضب از این عناصر موجود در بدن ادمی بر یکدیگر غلبه میکند وهمین امر باعث میشود تا حالتی قلیایی یا اسیدی یا بین این دو پیش بیایید که ان را((طبع))مینامند. شناخت طبع برای هر فرد لازم است چون موجب درمان و پیشگیری از خیلی بیماری ها میشود.هر کودک که تازه متولد میشود طبع خود را از پدر یا مادر به ارث میبرد و تا اخر عمر با ان خواهد بود.
غذا عمده ترین مواد مصرفی بدن انسان است.موادی که غذا را تشکیل میدهند عبارت اند از :مواد آلی، مواد معدنی ومایعات.هر یک از اعضای بدن یک نوع غذای خاصی را مصرف میکند؛به عنوان مثال پروتئین برای همانند سازی،قند برای تولید انرژی مفید اند.
انواع طبع ها
انسان از نظر طیع به سه گروه عمده تقسیم میشود:افراد دارای طبع گرم،افراد دارای طبع سرد و دارای طبع معتدل.
افراد دارای طبع گرم
این افراد به طور معمول دارای بدنی گرم اند و با خوردن غذاهای گرمی بخش دچار مشکل می شوند، صورت آن ها جوش می زند، بدنشان داغ می شود، گه گاه دچار خارش پوست می شوند، پوست سرشان تولید شوره می کند و دچار عطش می شوند.دمای بدنشان نسبت به سایر افراد بیش تر است، معمولاً حدود نیم تا یک درجه تب دارند، زود عصبی می شوند، ولی در مجموع، خون گرم و خوش برخوردند.تعدا افراد دارای طبع گرم نسبت به افراد دارای طبع سرد کم تر است. افراد داری طبع سرد
کثریت مردم جهان از طبع سرد برخوردار هستند. این افراد معمولاًدارای پوست سفید هستند و یکی از علت های مهم آن، فعال بودن سیستم بلغم یا لنفاتیک است.این افراد مــیل زیادی به لبنیات، به خصوص ماست دارند و زودتر از بقیه دچار بیماری نقرس و رماتیسم می شوند، پر خواب هستند وبه راحتی نمیتوانند از رختخواب جدا شوند، غذا یشان دیر هضم می شود، عموماً سست و شاداب نیستند، استعداد چاقی در آنان زِِیاد است، موی سرشان زودتر از موعد مقرر سفید می شود و می ریزد، معمولاً انسان های خوش گذرانی هستند و دیرتر ازبقیه عصبی میشوند.افرادی که از طبع سرد برخوردارند اگر رعایت حال خود را نکنند زودتر از دیگران دچار بیماری های صعب العلاج از قبیل بیماری ام .اس و آ. ل.س و پارکینوس میشوند.
افراد دارای طبع معتدل
افرادی که دارای چنین طبعی هستند معمولا بین گرم و سرد قرار دارند. تعداد این قبیل افراد در جامعه نسبت به سایر طبع ها کم است. چنین افرادی نسبت به غذا حساسیت زیادی نشان نمی دهند و معمولاً هر نوع غذایی با طبع این گونه افرادسازگاری دارد و نسبت به بقیه مردم کم تر دچار بیماری و کسالت می شوند.
اما افرادی که دارای چنین طبعی هستند در داراز مدت دچار بیماری های سختی می شوند و دلیل آن هم این است که غذا روی چنین افرادی به سرعت تاثیر نمی گذارد و همین امر باعث می شود که سموم به مرور در بدن آنان جمع شود و در دراز مدت تاثیر خود را بگذارد.
خداوند در قرآن کریم در سوره ی مبارکه ی دهر به این امر مهم اشاره کرده است.به گروهی از مومنان نوشیدن شربت زنجبیل کدارای طبع گم وخشک و به گروهی دیگر از مومنان وعده ی شراب کافور می دهد که دارای طبع سرد و معطر است.انسان/17،50
از این ایات چنین الهام می گیریم که باید طبع خود را بشناسیم و بر مبنای ان نوع غذای خیوش را انتخاب کند.
اخلاط اربعه
عموماٌ انسان دارای سه نوع طبع است که به هیج وجه قابل تغیر نیست.پس چه چیزی در انسان تغیر میکند؟در واقع چیزی که در انسان تغیر میکند اخلاط اربعه است.اخلاط اربعه عبارتند از:صفرا،خون،بلغم و سودا.
صفرا
ماده ای است ه توسط کبد ترشح میشود و در هضم غذا اثر بسزایی دارد.صفرا هضم غذا را آسان تر میکند.صفرا یا توجه به این که اثر اتش را دارد را گرم وخشک میدانند پس یعنی صفرا باعث بالا رفتن دمای بدن میشود.
خون
گرم وتر است این خلط به طور خودکار دمای خود را تنظیم و همیشه حالت گرم را دارد وچون به صورت مایع روان است تر یا رطوبتی است.
بلغم
مایعی است شبیه سفیده ی تخم مرغ اگر در یدن زیاد تولید شود،ایجاد سستی،رخوت و کسالت میکند.در این حالت رطوبت بدن زیاد میشود بلغم از نظر طبیعت سرد وتر است.وظیفه ی این خلط دفاع از بدن است.ونشاط انسان به تعادل این خلط بستگی دارد.امروزه ان را سیستم لنف میدانند.
مصرف غذاهای سردی بخش این سیستم را بیش از حد فعال و موجب میشود یکی از گلبول های سفید به نام اریتروسیت ها بیش از حد تولید شود که باعث بیماری رماتیسم در مفصل ها میشود.
سودا
یکی دیگر از اخلاط اربعه و از نظر طب قدیم سرد وخشک است وزیاد شدن آن در بدن باعث به وجود آمدن برخی از نابسامانی ها از جمله خیالات واوهام به خصوص افسردگی و دیدن کابوس در هنگام خواب ودر نهایت ترس واضطراب شدید می شود.سودا در طحال انسان تولید می شود.
اخلاط اربعه باید در بدن هر انسان متعادل باشد تا انسان شاداب و با نشاط باشد.
اگر اين تعادل به هم بخورد و بعضی از این خلط ها کم یا زیاد شود انسان دچار کسالت و بیماری خواهد شد.
معمولاً اخلاط اربعه به صورت تکی یاجفت بر خلط های دیگر فلبه میکنند وافزایش میابند.اخلاط غالب معمولا مشکلاتی را ایجاد میکنند که تاثیر بسزایی در روح وروان ما دارد.مزاج چيست؟
در بدن هر فرد چهار خلط وجود دارد در بدن هر فرد سلامی باید تعادل بین این خلط ها وجود داشته باشد.تعادل اخلاط اربعه را مزاج میینامیم.
انواع مزاج ادمی و نشانه های ان
اگر در بدن فردی خلطی غلبه نماید ،مشخص کننده ینوع مزاج غالب در ان فرد است .اگر در فردی خون غلبه کند او را دَمَوی مزاج و اگر صفرا غلبه نماید صفراوی مزاج و سودا و بلغم غلبه نماید به ترتیب اورا سوداوی مزاج و بلغمی مزاج مینامند.
نشانه های غلبه ی صفرا
تشنگی و سوزش جگر، زبری پوست صورت، زردی چشم، کدورت ادرار، عصبی شدن، ناراحتی معده، تلخی دهان، کم اشتهایی، حالت تهوّع، سردرد و درد شقیقه، سیاهی رفتن چشم، سرگیجه، خشکی پوست، ترک خوردن پوست دست و پا، گرمی بدن یا داشتن تب، جوشش فم المعده، دیدن خواب های هولناک، مانند جنگ و ستیز، پوسته پوسته شدن پوست سر (شوره ی سر) نمایان شدن لکه های سفید یا قهوه ای در صورت و یا دیگر اعضای بدن، ریزش مو، ابتلا به بیماری آلو پسی(ریزش موضعی مو)، علاقه به نوشیدن آب یخ و خوردن یخ، یبوست مزاج، بهانه جویی و تند خویی. این گونه افراد را صفراوی مزاج گویند.همه یا اکثر نشانه های یاد شده در بیشتر افراد صفراوی مزاج دیده می شود؛ البته میزان بروز این نشانه ها به مقدار غلبه ی صفرا بستگی دارد.
نشانه های غلبه ی خون
اگر در بدن فردی خون غلبه نماید و خون کثیف شود و یا بهتر بگوییم سوخته شود علامت آن سنگینی سر، خمیازه کشیدن، چرت زدن، کندی حواس، شیرین شدن دهان، لزج بودن آب دهان، سرخی رنگ بدن، قرمزی زبان، خارش بدن، بروز دمل و جوش های ریز در بدن به خصوص در پیشانی و پشت سر ودر قسمت کتف و شانه ها و گاه خون آمدن از بین دندان ها و در نهایت، کسالت و خمودگی مداوم است.
افرادی که خون در آنان غلبه می کند دموی مزاج می گویند. مهمترین علت غلبه ی خون، پرخوری و زیاده روی در مصرف انواع غذاهای سرخ شده و تند و تیز است. افراد دموی مزاج اغلب از آرامش نسبی برخوردار نیستند.
نشانه های غلبه ی بلغم
سفیدی، نرمی و سردی پوست بدن (مانند مردم اروپا)، دیرهضم شدن غذا، آروغ ترش زدن، میل بسیار به خواب داشتن، جاری شدن آب از دهان، رقیق بودن آب بینی، کم حواسی، زیادی بول، دفع بول با فشار زیادو حجم بسیار، سستی و بی حالی، بی حس بودن بدن، سفید شدن موی سر و ریزش آن قبل از موعد پیری، درد معده و درد پشت، گرفتگی ماهیچه های پشت، کمر درد، گردن درد، پادرد، نقرس، فلجی، لک و پیس، لقوه(کج شدن دهان و صورت)، رعشه (پارکینوس)، ضعف مثانه، ترش شدن دهان، به وجود آمدن لک سفید در چشم، ضعف بینایی، تنگی نفس، طپش قلب (به خصوص هنگام بیدار شده از خواب) تولید کرم های کدو یا کرمک در انتهای روده ی بزرگ، این گونه افراد را بلغمی مزاج می گویند.
غلبه ی این خلط فوق العاده خطرناک است و انسان را دچار بیماری صعب العلاجی می کند.
از این رو لازم است هر چه سریع تر در به تعادل در آوردن این خلط کوشید. برخی از بیماریهای صعب العلاجی که امروزه از نظر علم پزشکی، علت آن مشخص نیست و آن ها را (اتوایمیون) مینامند.
نشانه ی غلبه ی سودا
نشانه های غلبه ی سودا که ناشی از رسوبات خون و مرکز آن طحال است؛ عبارتند از:
خستگی و کوفتگی بدن، لاغری، پژمردگی روح و جسم، بی نشاطی و افسردگی، یبوست مزاج، خود خوری، احساس سوزش در هنگام دفع بول، تیره رنگ بودن ادرارو مدفوع و قی، سیاه و قیری شکل بودن مدفوع، شور بودن دهان، بوی بد دهان، تاریکی چشم، تیرگی رنگ صورت، شب کوری، سوزش معده، فکر بسیار، دیدن خواب های آشفته(کابوس) اخلاق تند و زشت، دلتنگی و بی قراری، به وجود آمدن لکه های سیاه در بدن، جزام، بیماریهای پوستی (سودا)، زخم شدن پوست به سبب خارش زیاد، قولنج شدن روده (بیماری کولیت)، نسیان و فراموشی یا آلزایمر، حرص زیاد.
افراد سوداوی مزاج، اکثرا دچار بیماریهای روحی و روانی می شوند و معمولا تا آخر عمر از داروهای روان گردان استفاده می کنند.
غذاهاي مضر براي افراد دموي مزاج
غذاهاي سرخ شده، چرب و پر حجم، شيرينجات قنادي و مصنوعي، پرخوري، ادويه جات تند، غذاهاي شور، انواع شور (كلم شور، خيار شور و...) گوشت زياد، كره و خامه، غذاهاي نشاسته اي، آب يخ، دوغ، نوشابه، تخم مرغ، نوشيدن مايعات همراه با غذا ويا بلافاصله بعد از آن، خرما، رطب، توت خشك، كشمش، سس، رب، ترشيجات، سركه، سير، چاي، قهوه، نسكافه، ماست، بادمجان و غذاهاي ساندويچي.
غذاهاي مفيد براي افراد دموي مزاج
نوشيدن روزي شش ليوان آب خنك نيم ساعت قبل و دو ساعت و نيم بعد از غذا، زرشك، كاهو، خيار و ميوه جات به خصوص سيب درختي همراه با پوست و دانه هاي آن، انار، سبزيجات، سوپ جو، ليمو ترش تازه، استفاده از سالاد قبل از غذا، روغن زيتون، حبوبات و غلات جوانه زده (مثل گندم، جوي دو سر، ماش و عدس)، بذرهاي ملين (مانند خاكشير، اسفرزه، تخم ريحان، بالنگو، بارهنگ، تخم مرو)، عسل به مقدار كم، غذاهاي خام (ميوه جات و سبزيجات)، انواع توت، به خصوص شاه توت، كدو خورشتي، نوشيدن دو تا سه ليوان آب زرشك كه سريعا خون را به حالت طبيعي باز مي گرداند، كم خوري، استفاده از غذاهاي ساده و كم كالري، مانند سبزيجات بخار پز. به افرادي كه دموي مزاج هستند نيز نرمش و ورزش توصيه مي شود.
غذاهاي مضر براي افراد صفراوي مزاج
چاي، قهوه، نسكافه، لبنيات، تخم مرغ و غذاهاي فريزر شده، زود پز شده و سرخ شده، سس و رب، غذاهاي چرب و پرحجم، ماكاروني، آش رشته، سير و كليه ي غذاهاي گرم، ادويه جات تند، آب يخ، نوشابه، نوشيدن مايعات همراه با غذا يا بلافاصله بعد از آن، شيريني جات قنادي و مصنوعي، آجيل شور، گوشت قرمز، بريده بريده غذا خوردن ؛ يعني انسان مدام در حال خوردن باشد، مانند تخمه شكستن و خوردن تنقلات، خوردن بادمجان، موز، كليه غذاهاي ساندويچي، مانند سوسيس، كالباس، كوكتل، سمبوسه، فلافل، پيتزا، همبرگر و خوردن خربزه، آناناس و طالبي.
غذاهاي مفيد براي افراد صفراوي مزاج
همه ي انواع مركبات، انار، شاه توت، خيار، سيب، گلابي، آلبالو، گيلاس، آلو، گوجه سبز و زرشك براي افراد صفراوي مزاج مفيد هستند.
بهترين دارو براي اين افراد هندوانه، گرمك، كدو خورشتي، هويج فرنگي، روغن زيتون، سوپ جو با پاچه ي گوسفند و همراه با تعدادي آلو بخارا و سبزي جات، مانند اسفناج و گشنيز و ليمو ترش تازه و روغن زيتون است. همچنين سيب زميني بخارپز، قارچ، باميه ي خورشتي، پياز، برگه ي هلو، برگه ي زردآلو، مغز بادام خام، برنج سفيد با روغن زيتون، كدو حلوايي، نخود فرنگي، عدس، ماش، جوي دو سر، مخمرآب جو، ليمو عماني براي افراد صفراوي مزاج بسيار مفيد است.
نوشيدن روزانه يك تا سه ليوان آب زرشك، نيم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نيم بعد از آن نيز فوق العاده مفيد است.
بذرهاي ملين، مانند خاكشير، اسفرزه، تخم ريحان، تخم مرو، بارهنگ و بالنگو، ترشي جات طبيعي، مغز فلوس، شير خشت، ترنجبين، عسل به مقدار كم و همراه با ليمو ترش تازه و به صورت شربت شده كه به آرامي ميل شود، انگور، كاهو، مغز خيار، تخم كدوي خام، تخم خيار، مغز تخم هنداونه، تخم كاهو، از هر كدام به مقدار مساوي مخلوط كرده آسيا شود و روزي دو بار و هر بار يك قاشق غذاخوري در يك ليوان آب مخلوط گرديده و ميل شود.
غذاهاي مضر براي افراد بلغمي مزاج
تمام مواد لبني، مانند شير، ماست، دوغ، كره، سرشير، خامه، پنير و كشك براي افراد بلغمي مزاج مضر است. ترشيجات، سركه، شور، برنج سفيد، عدس، سيب زميني، آب يخ، انواع نوشابه هاي گاز دار، چاي، قهوه، نسكافه، سوپ جو، آش جو، ميوه جات ترش و كال، نارنگي، كيوي، گرمك، خيار پوست كنده، قارچ، ماش، جو، گوشت گاو و گوساله، انواع گوشت سفيد، سس، رب، گوجه فرنگي، پرخوري، غذاهاي فريزر شده و غذاهاي زود پز شده، كدو خورشتي، كليه ي غذاهاي ساندويچي، شيرينيجات قنادي، كليه ي غذاهاي سردي بخش، استفاده از چند نوع غذا با هم، نوشيدن مايعات همراه با غذا و يا بلافاصله بعد از آن، آش رشته، ماكاروني و كليه ي تنقلات مصنوعي، مانند پفك، شكلات، آدامس، بيسكويت، يخمك، نوشمك، چيپس و... مصرف اين نوع مواد غذايي خلط بلغم را فعال مي كند و آن را افزايش مي دهد.
بلغم همان سيستم ايمني بدن است كه با اين نوع تغذيه ضعيف مي شود و در نتيجه، بدن آدمي در مقابل انواع پارازيت ها آسيب پذير مي شود.
در واقع سيستم ايمني بدن عليه خود وارد عمل مي شود كه در اصطلاح پزشكي آن را اتوايميون مي نامند. غذاهاي ياد شده باعث اين نوع بيماري ها مي شود كه از نظر پزشكي مدرن براي آن ها درماني وجود ندارد. بهترين درمان اين گونه اشخاص استفاده نكردن از غذاهاي نامبرده است. يكي از مهم ترين دلائل علمي استفاده نكردن از اين نوع غذاها، پايين بودن ph آن ها است كه در بدن ايجاد اسيدوز مي كنند. اسيدوز روي اعصاب مركزي اثر مخربي مي گذارد و اين سيستم را به مرور فلج مي كند.
غذاهاي مفيد براي افراد بلغمي مزاج
تمام غذاهاي گرمي بخش از قبيل گوشت شتر، گوسفند، كبوتر، سار، گنجشك، بوقلمون كباب شده و از ميوه جات: همه ي ميوه هاي رسيده و شيرين.
از ادويه جات: هل، دارچين، زنجبيل، زعفران، جوز هندي، فلفل سياه و فلفل سفيد و دانه ي فلفل، دانه ي خردل، سير، موسير، از ريشه ها: چغندر، شلغم، هويج، كلم قمري، ترب سياه و سفيد.
از سبزيجات: كليه ي سبزي جات گرم، مانند: انواع كلم، ساقه ي كرفس، نعناع، ريحان، جعفري، مرزه، ترخون، تره و شويد. از حبوبات: نخود، گندم، لوبيا چيتي، لوبيا كشاورزي و يا كپسولي، دال عدس و لپه.
در صورت استفاده از ساير حبوبات و غلات، بهتر است از ادويه جات گرم مانند: زيره ي سياه، زيره ي سبز، زنجبيل، دارچين، هل، زعفران و كمي زرد چوبه استفاده شود.
از بذرهاي ملين مانند: تخم ريحان، تخم شربتي، قدومه ي شيرازي، خاكشير و بارهنگ نيز مي توان استفاده كرد.
از خشكبار: بادام، گردو، فندق، پسته، كنجد، ارده مفيد است و از عسل و شيره ي خرما مي توان مصرف كرد.
استفاده از اين نوع مواد غذايي بسياري از بيماري هاي اتوايميون، مانند: بيماري هاي رماتيسم، پاركينسون و ساير بيماري هاي صعب العلاج را درمان مي كند. اكثر افراد مبتلا به اين بيماري ها از طبع سرد برخوردار هستند.
غذاهاي مضر براي افراد سوداوي مزاج
بادمجان، غذاهاي نمك سود، مانند: ماهي دودي، ماهي شور، خيار شور، نمك زياد، پنير شور، گوشت گاو و گوساله و گوشت حيوانات پير هم چنين غذاهاي مانده و بيات، ماست، پنير، چاي شيرين، شيريني جات قنادي و مصنوعي، ترشيجات سركه، شور، گوجه فرنگي، سس، رب، كليه ي غذاهاي ساندويچي، آب يخ، مرغ و تخم مرغ ماشيني، ماهي، برنج سفيد، خوراك عدس (عدسي)، نوشيدن مايعات همراه با غذا، غذاهاي سرخ شده، غذاهاي فريزر شده، غذاهاي زود پزشده، تنقلات مصنوعي، مانند: شكلات، پفك، چيپس، بيسكويت، يخمك، كاكائو و... افراد سوداوي مزاج از نوشيدن چاي به خصوص چاي شيرين و هم چنين از مصرف نسكافه، قهوه و دوغ جدا بايد خود داري كنند. معمو لا افراد سوداوي مزاج علاقه ي فراواني به نوشيدن چاي، دوغ و ماست پيدا مي كنند كه بايد از مصرف آنها پرهيز كرد.
غذاهاي مفيد براي افراد سوداوي مزاج
كليه ي غذاهاي گرمي بخش، مانند: گوشت گوسفند، گوشت شتر، گوشت كبوتر، گوشت گنجشك و گوشت سار. در صورت مصرف برنج، حتما از شويد و زيره ي سياه استفاده شود. سبزيجات گرم، مانند نعناع، ريحان، ترخون، مرزه، جعفري، تره، انواع كلم، ساقه ي كرفس، عسل، توت، كشمش، انجير، خرما، هل، دارچين، زنجبيل، زعفران زيره و استفاده از بذرهاي ملين، مانند: قدومه ي شيرازي، تخم شربتي و ساير ملين هاي ملايم از جمله ي خوراكي هاي مفيد براي افراد سوداوي مزاج است.
شازده کوچولو گُفت 
نظرت چیه؟
نوشته اصلی توسط pari@
