صنوف سنتی اقتصادی به شکل عیان به موضع گیری علیه کسب و کارهای پررونق اینترنتی پرداخته اند. زورشان می رسد؟
صنوف سنتی اقتصادی زورشان می رسد؟
«اپلیکیشن دیوار را خراب می کنم.» شاید از خواندن این جمله تعجب کنید اما جمله فوق کاملا واقعی است و از سوی یک مقام مسئول گفته شده است. رییس اتحادیه مشاوران املاک که به نظر می رسد دل خوشی از سایت های واسطه خرید و فروش ندارد، بالاخره به صورت علنی در مورد این دست از این سایت ها صحبت کرد.
ماجرا البته به همین جا ختم نمی شود و این روزها سایت ها و برنامه های دیگر اینترنتی نیز به شدت محبوب شده است. «اسنپ»، «تپسی»، «دیوار»، «دیجی کالا»، «بامیلو» و... هر کدام در فضایی متفاوت گوی رقابت از سنتی ها را ربوده اند و کسب و کارهای سنتی را به چالش کشیده اند. راحتی، در دسترس بودن، قیمت ارزان تر و... همگی جزو ویژگی هایی است که این دسته از سایت ها و برنامه ها دارند.
از سوی دیگر کسب و کارهای قدیمی، خطر مشکلات مالی را در جلوی چشمان خود می بینند و از هر ترفندی برای جلوگیری از گسترش آن ها استفاده می کنند. یکی از اصناف می گوید آن ها مجوز ندارند، دیگری می گوید برای امنیت خطر دارند و... یک کلاف پیچ در پیچ که انبوهی از موافقان و مخالفان در پشت نظریه های خود ایستاده اند و هر از چند گاهی پاتکی به رقیب خود می زنند. حق با کدام یک از طرف های ماجرا است؟
از یک سو برخی کاربران از ویژگی های مثبت نرم افراز «اسنپ» می گویند که هم ارزان تر است و هم راحت تر. از سوی دیگر رییس اتحادیه اتومبیل کرایه و موسسات توریستی می گوید این کسب و کار نوین هم فاقد مجوز است و هم باعث شده تا درآمد آژانس ها و موسسات کرایه اتومبیل در حدود 30 درصد کاهش پیدا کند. در اینجا با یک جنگ تمام عیار رو به رو هستیم.
نسل جدید برنامه ها و سایت ها همراه با نسل جدید طبقات اجتماعی آرام ارام رشد می کنند و همه چیز را به چالش می کشند. جوان ها ترجیح می دهند شیوه های قدیمی را کنار بگذارند و همگام با شیوه های روز فعالیت های روزمره خود را انجام دهند. حتی این روزها می توانید درخواست سفارش آنلاین صبحانه دهید و به سرعت در منزل خود آن ها را دریافت کنید. حق با کدام یک از طرف ها است و چه باید کرد؟
خراب کردن دیوار
حسام عقبایی رییس اتحادیه مشاور املاک به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «دیوار از یک سو باعث ضرر به صنف مشاوران املاک شده و از سوی دیگر ریسک معاملات را بالا برده است. من به واسطه دفاع از صنف خودم، اپلیکیشن دیوار را خراب می کنم؛ چون مشاوران املاک را حذف کرده است.
12 هزار دفتر مشاور املاک در شهر تهران وجود دارد که با آگهی های سایت دیوار، ضرر می کنند. در معاملات مسکن نباید واسطه را حذف کنیم در حالی که دیوار واسطه را حذف کرده است اما نرم افزارهایی مثل آلونک با مشاوران املاک در ارتباط هستند و این راه اصولی و صحیح است.
ما از ابزارهای نوین و طرح های جدید که بتواند به روند شرد معاملات کشور و بالابردن صنایع مرتبط با ساختمان در حوزه دیجیتال و فضای مجازی کمک کند استقبال می کنیم. نهادهایی مثل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان ثبت احوال، شهرداری، بانک ها، وزارت نیرو، وزارت نفت و سازمان امور اقتصادی و دارایی باید با مشاوران املاک لینک باشند. هم اکنون در معاملات خودرو، خریدار خیلی راحت می تواند وارد سایت شود یا حتی با تلفن همراهش اطلاعات مربوط به خلافی ماشین را بگیرد. اما متاسفانه در حوزه مسکن چنین شفافیتی وجود ندارد و خرید مسکن خصوصا برای خریدار و بعضا حتی برای فروشنده ریسک است.»
کدام سایت ها و اپلیکیشن ها
در حال حاضر چندین سایت و اپلیکیشن به شدت معروف شده اند که توانسته اند مخاطبان زیادی به دست آورند.
دیجی کالا: شاید بتوان گفت قدیمی ترین سایت در حوزه خرید و فروش اینترنتی که از حدود 10 سال پیش پا به عرصه گذاشت و حالا توانسته انواع و اقسام کالاها را به صورت اینترنتی به فروش برساند.
دیوار: سایتی شبیه نیازمندی های روزنامه ها که بدون واسطه می توانید در آن همه چیز پیدا کنید. فروشندگان، انواع کالاها اعم از خودرو، خانه، لوازم خانگی و... را در این سایت به صورت رایگان آگهی می کنند و خریداران نیز به سرعت از آن ها باخبر می شوند. کالاهای دست دوم در این سایت خرید و فروش می شود.
بامیلو: این سایت هم در چند سال اخیر توانسته در زمینه خرید و فروش اینترنتی قدرت بگیرد و کالاهای مختلفی را به دست مصرف کنندگان برساند. شاید بتوان گفت یک دیجی کالای کوچک است که البته گفته می شود انبار اختصاصی ندارد و با واسطه اقدام به فروش کالاهای نو می کند.
اسنپ و تپسی: این اپلیکیشن ها درواقع آژانس های اتومبیل هستند. شما کافی است این برنامه ها را نصب کنید و در هر جای شهر که باشید درخواست خودرو و ماشینبرای جا به جایی دهید. این نرم افزارها به سرعت و با قیمیت کمتر از حد معمول برای شما خودرو اعزام می کنند.
مسئولان چه می گویند؟
رییس اتحادیه اتومبیل کرایه و موسسات توریستی: سیدحسن هاشمی تیرآبادی می گوید: «برنامه هایی مانند اسنپ سبب شده تا به صورت میانگین در حدود 30 درصد درآمد رانندگان آژانس ها کاهش پیدا کند. بحث ما بر سر این موضوع است که اسنپ اصلا مجوز ندارد و تنها مجوز برنامه نویسی گرفته است. این برنامه دقیقا مشابه برنامه های اسراییلی است.
موضوع دیگر آن است که چه کسی امنیت مسافران و سلامت رانندگان این دست از برنامه ها را تامین و تایید می کند؟ ما در اتحادیه قوانین سختگیرانه ای برای راه اندازی آژانس ها و استخدام رانندگان داریم و آن ها را از هر لحاظ آزمایش می کنیم. در مورد این برنامه ها اما چنین موضوعی رعایت نمی شود و حتی در برخی موارد این شرکت ها رانندگان را نیز نمی بینند و تنها آن ها را استخدام می کنند.
ما به نهادهای مختلفی شکایت کردیم اما رقابت را نیز فراموش نمی کنیم. در حال حاضر شرکت های مختلفی نیز به صورت قانونی رقیب ما هستند و ما با به روز رسانی خدمت رسانی خود و انتشار اپلیکیشن های مختلف تلاش خواهیم کرد مشتریان خود را دست ندهیم.»
رییس اتحادیه لوازم خانگی: محمد طحان پور می گوید: «در هر صورت نمی توان جلوی تغییر را گرفت. مصرف کنندگان به پارامترهای مختلف نگاه می کنند و در برخی اوقات ترجیح می دهند به صورت اینترنتی خرید کنند. تجارت بی رحم است و نمی توان با شیوه های نوین مقابله کرد. در بسیاری مواقع اصناف به ما مراجعه کرده و نسبت به فروشگاه های اینترنتی معترض هستند. ما هم در پاسخ به آن ها می گوییم که شما نیز باید خودتان را به روز کنید و با واقعیات تطبیق دهید. در خیلی از اوقات جای پارک، ترافیک، زمان، راحتی و... برای خریداران اولویت بیشتری دارند.
رییس اتحادیه مشاوران املاک: حسام عقبایی که صحبت های جنجالی فوق را انجام داده بود در توضیح صحبت هایش می گوید: «صحبت های من به صورت کلی بود و منافع شخصی و صنفی در میان نبود. من در گفت و گوی خودم گفته بودم اگر سایتی مجوز خرید و فروش نداشته باشد جلوی آن را می گیریم. چه دیوار باشد، چه تپه و چه کوه.
منظور من فقط غیرمجازها بود وگرنه به شخصه معتقد هستم که مشاورین املاک مجازی در راه هستند تا 10 سال دیگر 70 درصد خرید و فروش املاک توسط مشاورین املاک مجازی صورت خواهدگرفت. ما به هیچ عنوان با تکنولوژی مخالف نیستیم و فقط عقیده داریم که همه چیز باید از مجاری قانونی باشد. مثلا پزشکان باید پروانه طبابت داشته باشند، وکلا پروانه وکالت و... مشاورین املاک نیز همین طور هستند. در همه جای دنیا حتی پیشرفته ترین کشورها نیز مشاورین املاک به صورت فیزیکی نقش دارند و جزو اصلی معاملات محسوب می شوند.»
او در پاسخ به این سوال که در حال حاضر بیشترین آگهی دهنده های سایت دیوار، خود بنگاه های معاملات ملکی اند، می گوید: «اگر بنگاه داران چنین فعالیتی انجام دهند هیچ مشکلی وجود ندارد زیرا آن ها مجوز خرید و فروش دارند. این فعالیت اما اگر دست افراد بی نام و نشان بیفتد ممکن است خطرهای زیادی ایجاد کند.»
عقبایی در پاسخ به این سوال که به نظر می رسد موضع گیری این اتحادیه به دلیل مسائل مالی و صنفی است، می گوید: «خیر چنین چیزی نیست. ما از دیدگاه منافع عمومی به این ماجرا نگاه می کنیم.»
شرکت ها چه می گویند؟
برای آنکه گزارش یک طرفه نشود تلاش کردیم تا پاسخ مسئولان شرکت ها و اپلیکیشن ها را نیز داشته باشیم. در کمال تعجب اما کسی پاسخگوی تلفن سایت «دیوار» نبود. اپراتور اپلیکیشن «اسنپ» نیز گفت اسم ما ثبت خواهدشد و تا هفته آینده با ما تماس خواهندگرفت! مدیر روابط عمومی سایت دیجی کالا اما برخلاف آن ها به خوبی پاسخگوی سوالات ما بود و گفت: «اصولا موضع ما بر همکاری و رفاقت است تا رقابت. ما خانه ای برای تولیدکنندگان داخلی هستیم و تلاش می کنیم تا همه با هم به فروش محصولات بپردازیم. ما حتی پنلی را راه اندازی کرده ایم تا فروشندگانی که محصولات خود را با قیمت مناسب عرضه می کنند، با ما همکاری کنند. دیجی کالا نیز نمی خواهد چراغ مغازه ها خاموش شود و مغازه داران نیز می توانند با فناوری های روی پیش بروند.»
هر کدام از کجا آمدند؟
دیجی کالا استارت آپی است که تحت عنوان شرکت نوآوران فن آوازه در سال 1391 تاسیس شده است. سعید و حمید محمد موسسان این شرکت هستند اما در حال حاضر اصلی ترین سهامدار این استارت آپ، شرکتی به نام نوین اندیشان سر آوا پارس است. البته در میان اعضای هیات مدیره این شرکت نام هوش اصفهانی هم به چشم می خورد که خود در شرکت رهنما، دیگر بازیگر مهم دنیای فناوری این روزها فعالیت می کنند.
این شرکت رهنما همان شرکتی است که مانند اپلیکیشن و سایت بیپ تیونز (در حوزه موسیقی) است. شنیده ها حاکی از آن است دیوار، اپلیکیشن محبوب اندرویدبازها، متعلق به تیم کافه بازار است و خود بازار باز هم وصل می شود به سر آوا و شریک خارجی اش یعنی پامو گرنیت یا همان انار.
شیپور هم همین وضعیت را دارد. در مالکیت شرکت آوا تک است و آوا تک برای سر آوا و پامو گرنیت است. (یعنی بنا بر این گمانه زنی ها دو اپلیکیشن رقیب برای یک شرکت است). اسنپ ولی در مالکیت راکت اینترنت است. راکت اینترنت شریک خارجی سرمایه گذاران ایرانی اسنپ است اما بخشی از سهام اسنپ متعلق به MTN است.
ام تی ان هم که شریک ایرانسل است و البته بنیاد مستضعفان در اپراتور دوم. جالب است بدانید که تپ سی هم در نهایت به همین راکت اینترنت می رسد و البته بامیلو، رقیب دیجی کالا هم متعلق به همین راکت اینترنت است.
باید به روز باشیم
در دنیای مارکتینگ جهان چه می گذرد و راه حل چیست؟ در این رابطه سهیل قدری، مشاور بازاریابی و مدیر سایت آی مارکتور می گوید: «اصولا ترند تغییرات در دنیا به سمت کسب و کارهای نوین بوده و نمی توان جلوی آن ایستادگی کرد. در تمام دنیا همین است. اپلیکیشن «اوبر» که مانند اسنپ است، در زمان انتشار خود در دنیا اعتراض های صنفی زیادی به همراه داشت اما در نهایت صنوف مشابه نتوانستند جلوی آن ایستادگی کنند. در نتیجه مجبور به تغییر شدند با تغییر خدمات خود و ارایه امکانات وی آی پی تلاش کردند تا رقابت کنند.
اصناف و مدیران باید به این نتیجه برسند آن چیزی را به مخاطبان عرضه کنند که مخاطب دوست دارد که الزاما ممکن است با تفکرات سنتی برخی صنوف و مدیران همسو نباشد. شاید نسل قدیم دوست داشت برای خرید به مراکز بزرگ برود و در ضمن خرید تفریح نیز انجام دهد اما نسل جدید و متولدین دهه 70 و بعد از آن تفکرات دیگری دارند. آن ها سرعت و در دسترس بودن را در اولویت خود قرار می دهند.
در علم مارکتینگ روز دنیا گفته می شود 80 درصد استارت آپ ها و کسب و کارهای جدید بعد از چند سال از صحنه خارج می شوند اما باقی مانده ها بسیار قدرتمند خواهند شد.
نکته دیگر آن است که شرکت های بزرگی مانند راکت اینترنت که در حال حاضر سهام برخی شرکت های ایرانی را نیز دارند، پس از بزرگ شدن یک کسب و کار آن را به فروش می رسانند. درواقع نبوغ آن ها در پرورش یک ایده و سپس گسترش آن است. نمونه این است که راکت اینترنت، سهام اسنپ را مدتی قبل به MTN فروخت.
نظرت چیه؟