اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم - علایم، علل، و درمان
اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم (PGAD) با تحریک بیامان، خودبخودی، و غیر قابل مهار ناحیۀ تناسلی، غالباً در زنان، مشخص میشود.
زن دچار اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم ممکن است دچار ارگاسمهای خودبخودی شود که برانگیختگی را رفع نمیکنند. برانگیختگی تناسلی در فرد دچار PGAD با اشتیاق یا میل جنسی مرتبط نیست.
PGAD میتواند به درد جسمانی ادامهدار، استرس و مشکلات روان‌شناختی به علت ناتوانی در انجام تکالیف روزانۀ زندگی منجر شود. این اختلال میتواند زنان را در هر سنی مبتلا کند.
کارشناسان میزان شیوع بالینی PGAD را تعیین نکرده‌اند زیرا بسیاری از مردم دچار این اختلال بیش از آن احساس شرم و خجلت دارند که در جستجوی گرفتن کمکهای پزشکی باشند.
نشانهها و علایم
علامت اولیۀ اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم یک سری احساسات ادامهدار و ناراحت کننده در مورد و پیرامون مسائل تناسلی شامل چوچوله، باسن، واژن، پرینیوم، و مقعد است.
حسهای تجربه شده زیر عنوان دیسزتیژیا شناخته میشوند و میتوانند موارد زیر را شامل شوند:
• خیس کردن خود
• خارش
• فشار
• سوزش
• تپیدن
• گز گز کردن
این حسها میتوانند به این منجر شوند که فرد دچار PGAD مداوماً چنین احساس کند که گویی این دم آن دم است که دچار ارگاسم شود، یا ممکن است موجی از ارگاسمهای خود به خودی را تجربه کند.
به هر جهت، این علایم در شرایط فقدان اشتیاق یا میل جنسی روی میدهند.
به اوج رسیدن ممکن است باعث فروکش موقتی علایم شود، اما علایم مزبور ناگهان و در طول فقط چند ساعت برمیگردند. دوره‌های برانگیختگی شدید ممکن است چندین بار در طول روز برای هفتهها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد.
این اختلال میتواند به بروز علایم روان‌شناختی به علت ناراحتی مداوم و تأثیر سوء بر زندگی روزمره منجر گردد.
این علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• اضطراب
• حملات پانیک
• افسردگی
• پریشانی
• ناامیدی
• احساس گناه
• بیخوابی
مردم دچار اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم مزمن یا غیر قابل علاج ممکن است در نهایت مفهوم لذت جنسی را از یاد ببرند، زیرا ارگاسم در آنان بیش از آنکه نوعی تجربۀ لذت باشد راهی برای رهایی از درد است.
پریاپیسم، PSAS و PGAD: چه تفاوتی دارند؟
برخی دکترها پرپاپیسم در مردان را به عنوان نوعی اختلال تناسلی مداوم طبقه‌بندی میکنند. پریاپیسم نعوظ پایدار و بیمهار آلت تناسلی مردانه در شرایط عدم وجود میل جنسی است.
PGAD با بیش‌فعالی جنسی یا افزایش نیاز به خشنودی جنسی که از لحاظ دیگر زیر عنوان ساتیریازیس در مردان یا حشری‌وارگی در زنان شناخته میشود مرتبط نیست.
این اختلال پیشتر زیر عنوان سندرم برانگیختگی مداوم جنسی (PSAS) شناخته میشد، اما نام مزبور به PGAD تغییر یافت و PSAS عنوانگر اشتیاق جنسی فعال شد.
علل و ریسک فاکتورها
تحریک جنسی، خودارضائی، اضطراب و استرس میتوانند محرک PGAD باشند. برخی مردم پی میبرند که نتیجۀ رفتن به توالت دچار شدن به چنان تحریک شدیدی است که میتواند دردناک باشد.
به هر جهت، فرد دچار PGAD معمولاً قادر به شناسایی محرک‌ها برای اجتناب از آنها نیست، و علل ادامهدار بودن این اختلال به میزان زیادی ناشناخته است.
در برخی زنان استرس سبب آغاز اختلال میشود. وقتی استرس تخفیف پیدا می‌کند، اختلال گرایشی به آرام گرفتن نشان میدهند. بنابران برخیها فکر میکنند که PGAD ممکن است در سرشت خود روان‌شناختی باشد.
به هر جهت در همۀ موارد بروز PGAD مسأله این نیست. تحقیقات ارتباطی میان PGAD و وریدها، هورمون‌ها، سیستم عصبی و توازن شیمیایی پس از مصرف برخی انواع دارو یافته‌اند.
تحقیقات نشان دادهاند که این امکان نیز وجود دارد که کیستهای تارلوف مسبب این اختلال باشد. کیستهای تارلوف کیسههایی پر از مایع نخاعی هستند که بر ریشۀ عصب ساکرال ظاهر میشوند. عصبهای ساکرال در قعر نخاع پیام‌های الکتریکی را از مغز دریافت میدارند و این پیامها را برای مثانه، روده بزرگ و ناحیۀ تناسلی تقویت میکنند.
در یک مطالعه به سال 2012، نتایج MRI نشان داد که 66.7 درصد زنان دچار علایم PGAD در عین حال کیست تارلوف دارند. این برای همۀ موارد مصداق ندارد اما در برخی موارد PGAD واکنشی نسبت به کیست تارلوف تلقی میشود.
پارستزی به یک حس خزنده، سوزان، خارش‌آور و مور مور اشاره دارد.
محققان همچنین به عنوان علایم ثانوی PGAD به موارد زیر اشاره کردهاند:
• سندرم تورِت
• تروما در سیستم عصبی مرکزی
• صرع
• اثرات پساجراحی مداخله برای وریدهای دچار بدشکلی یا ناحیۀ پشت کمر
محققان همچنین در این باره به بررسی پرداختهاند که آیا PGAD میتواند بر اثر تغییراتی در هورمون‌ها یا داروها رخ دهد.
داروهای ضد افسردگی مثل ترازادون با التهاب علایم، و نیز انصراف ناگهانی از مصرف مهار کنندههای بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) مرتبط شدهاند.
به هر جهت، در بسیاری از موارد، علت ناشناخته است. این موضوع کار تشخیص و درمان این اختلال را با مشکل روبهرو میسازد.
تشخیص
حتی تا همین سال‌های اخیر تشخیص رسمی PGAD ممکن نبود.
متون پزشکی صرفاً همین اواخر PGAD را به عنوان یک سندرم متمایز طبقه‌بندی کردهاند. راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی IV یا (SM-IV)، اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم را به عنوان یک اختلال پزشکی قابل تشخیص شناسایی نکرده است.
به هر جهت این مورد به DSM-V افزوده شده و بنابراین اکنون میتوان به تشخیص PGAD رسمیت بخشید.
پروفسور ساندرا آر. لیبلوم / Sandra R. Leiblum، استاد روانپزشکی بالینی در دانشکدۀ پزشکی دانشگاه پزشکی و دندان‌پزشکی رابرت وود جانسون، برای نخستین بار این بیماری را در سال 2001 مستند کرد. خانم پروفسور لیبلوم 5 معیار برای تشخیص صحیح PGAD فهرست کرد. این 5 معیار عبارتند از:
• برانگیختگی (تحریک) غیر ارادی ناحیۀ تناسلی و کلیتورال که برای مدتی طولانی طی ساعات، روزها یا ماه‌ها ادامه پیدا می‌کند
• هیچ علتی برای برانگیختگی تناسلی نمیتوان شناسایی کرد
• برانگیختگی تناسلی با تمنای جنسی همراه نیست
• حس مداومت برانگیختگی تناسلی خودخوانده و ناخواسته احساس میشود
• پس از یک یا دو ارگاسم، برانگیختگی تناسلی فیزیکی از بین نمیرود
این پنج مقیاس چنین به نظر میرسد که تنها معیار‌های مدون شده برای تشخیص PGAD تا به امروز باشند.
درمان
درمان PGAD معمولاً بر محور مدیریت علایم متمرکز است زیرا در اغلب موارد علت بروز این اختلال روشن نیست.
درمان روان‌شناسی مثل درمان شناختی رفتاری (CBT) میتواند در شناسایی محرک‌ها به زنان کمک کند و نیز برخی مکانیسمهای مقابله و تکنیکهای پرت کنندۀ حواس برای مدیریت علایم فیزیکی PGAD در اختیار آنان قرار میدهد.
CBT در عین حال به مدیریت استرس، اضطراب، و افسردگی که اغلب همراه این اختلال است و باعث تشدید آن میشود، کمک می‌کند. در موارد شدید، الکتروشوک درمانی (ECT) نیز نشان داده است که اثرات مثبتی در پی دارد.
فرد دچار PGAD میتواند درد و ناراحتی فیزیکی را با گذاشتن یخ روی ناحیۀ لگن و گرفتن حمام یخ تسکین دهد. طیفی از عاملهای ضد درد موضعی نیز در دسترسند. برای کمک به تسکین علایم میتوان اپلیکیشن‌های موضعی را به روی موضع مورد استفاده قرار داد.
در الکتروشوک درمانی مقدار کمی شارژ الکتریکی برای آرام کردن بیمار از مغز وی عبور داده میشود. اینها محرک تغییراتی سریع در شیمی مغز و در راستای مداوای علایم روان‌شناختی میشوند.
تجویز دارو یا تغییر داروهای مصرفی میتواند به مدیریت اختلال کمک کند.
تغییر داروهای فعلی با کنار گذاشتن داروهای با استروژن گیاهی یا شناخته شده به عنوان مسکن PGAD نیز در بهبود علایم مؤثر نشان داده است.
داروهای ضد افسردگی و ضد حمله نیز مشخصاً مؤثر بودهاند و همچنین داروهای افزایش دهندۀ سطح پرولاکتین یا هورمون تحریک شیر در خون نیز چنین بازدهی داشتهاند.
در موارد مرتبط به عصب، مثل مورد کیست تارلوف، دکتر معالج ممکن است جراحی را برای از تنگنا خارج کردن عصب پیشنهاد دهد.
پیشگیری و دورنما
به علت ناشناخته بودن علل PGAD، پیشگیری از آغاز این اختلال غالب اوقات میتواند مشکل باشد.
در صورت ظن به بروز آن، این موضوع حیاتی است که زن دچار PGAD احساس به حاشیه رفتن یا شرمندگی نکند و در جستجوی استفاده از کمکهای پزشکی باشد.
PGAD در حال حاضر قابل علاج نیست. به هر جهت، علایم این اختلال را میتوان بر پایۀ روندی ادمهدار براب بهبود کیفیت زندگی مردم دچار آن و کاهش مضرات روان‌شناختی اختلال برانگیختگی تناسلی مداوم مدیریت کرد
نظرت چیه؟
