درمان با کمک حیوانات یا حیوان درمانی (aat)، رهیافتی در زمینه مراقبت سلامت روانی می باشد که در یک فرآیند مربوط به روان درمانی، از حیوانات استفاده می شود، و مهم ترین مورد در این نوع روش درمانی، پیوند ایجاد شده در حین تعاملات حیوانی – انسانی می باشد.

بهبود عاطفی و تبدیل روان شناختی مثبت، اغلب در مواقعی محقق می شود که رابطه ما بین فرد و حیوان درمانی، افزایش یابد.

اکثر متخصصان از استفاده از روش حیوان درمانی حمایت می کنند، چرا که حیوانات می توانند منجر به بدست آوردن نتایج مثبت در رشد احساسات شوند و بیشتر افرادی که به صورت درمانجو مراجعه می کنند، به ایده مراقبت از موجود دیگر، واکنش مثبت از خود نشان می دهند.

• حیوان درمانی به چه نحوی می تواند مفید باشد؟
• انواع روان درمانی با استفاده از حیوان
• حیوان درمانی برای تمامی سنین
• نگرانی ها و محدودیت ها

حیوان درمانی به چه نحوی می تواند مفید باشد؟

روان درمانی با استفاده از حیوان، می تواند منجر به مزایای بی شمار فیزیولوژیکی و روان شناختی شود. افرادی که برای درمان یافتن، با حیوانات ارتباط برقرار می کنند می توانند به بهبود در وضعیت سلامت دست یابند. بهبود در وضعیت سلامتی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش سطوح استرس
• عصبانیت و پرخاشگری کاهش یافته
• کاهش خصومت نسبت به خود و دیگران
• تعاملات اجتماعی بهتر
• کاهش ضربان قلب و فشار خون
• افزایش آزاد سازی بتا اندورفین (که دارای خواص مربوط به احساس درد است و باعث می شود فرد احساس درد نکند)
• افزایش ارزش دهی به خود، صبر و اعتماد
• احساس قدرت اختیار

بهبود وضعیت روانی و کاهش اضطراب، از نتایج مربوط به روش aat می باشند. افرادی که با خصومت یا نادیده گرفته شدن توسط سایر افراد مواجه می شوند، می توانند به جای جلب توجه مربوط به این افراد، توجه و تاثیر حیوان را که بدون شرط و قضاوت صورت می گیرد، را به سمت خود جلب کنند.

مطالعات صورت گرفته بر روی aat، تقریبا در مود تمامی مشارکت کنندگان، و بدون در نظر گرفتن سن، طول دوره، یا شدت علائم، نشانگر این نتایج مثبت می باشد. اثبات شده است که روش حیوان درمانی نه تنها برای فرد درمانجو مفید است، بلکه اثرات مثبتی هم بر روی خود حیوانات دارد.

بر اساس مطالعاتی که بر روی رابطه اسب ها و انسان ها و همچنین سگ ها و انسان ها صورت گرفته است، نشانگر این است که هر دو طرف درمان، از توجه به یکدیگر نتایج مثبتی دست می یابند.


انواع روان درمانی حیوانی

متخصصانی که سرپرستی یا اجرای aat را بر عهده دارند، می توانند با هر نوع حیوانی کار کنند و این کار بستگی به ترجیح و نیازهای شخصی فرد درمانجو دارد.

حیواناتی که در روش حیوان درمانی مورد استفاده قرار می گیرند، می تواند اسب، سگ، دلفین، ماهی، پرده و موشهای خانگی از قبیل رت و همستر باشند.

با اینحال این روش درمانی، محدود به این حیوانات نیست.

برخی از درمان ها، همانند دلفین درمانی، دارای نتایج متفاوتی می باشد. هر چند که استفاده از این روش درمانی بدون هیچ نوع ضرری می باشد، ولی به دست آوردن نتایج درمانی مطلوب در آن، تضمین نشده است (استفاده از این روش گاهی با نتایج مثبت همراه بوده است و گاهی بدون نتیجه بوده است).

نیاز است تا مطالعات بیشتری صورت گیرد و نتایج بلند مدت این روش مشخص شود. سایر روش های حیوان درمانی، همانند اسب درمانی، دارای نتایج ارزشمندی بوده است و بر روی سلامت روانی درمانجو، تاثیرات مثبتی داشته است.

سازمان هایی که ارائه دهنده روش درمانی aat هستند، می توانند یک سری از حیوانات را به درمانجو معرفی کنند تا خود درمانجو انتخاب کند که کدام حیوان در طول درمان مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین این سازمان ها می توانند یک باغ وحشی از حیوانات خانگی را ایجاد کنند و در آنجا از حیواناتی که در aat نتایج مثبتی داشته اند، استفاده کنند.

در طول درگیر شدن متخصصان سلامت روانی در پروسه روان درمانی و آموزش یا تایید حیوان (ها) برای استفاده در حیوان درمانی، مشخصات مربوط به aat می تواند توسط درمانگر و درمانجو، تعیین شود.

برخی از مراکز درمان ، که در طول aat بلند مدت تشکیل شده است، دارای محیط هایی شبیه کمپ هستند و ارائه دهنده برنامه هایی برای درمان طبیعی، دوره های آموزش حیوان و سایر خدمات می باشند.

برخی از این مراکز تمرکز خود را بر روی جنبه خاصی از سلامتی روانی گذاشته اند. برای مثال، کمپ های گریف، برای کودکانی که یک آسیب شخصی و بدنی را تجربه کرده اند، این فرصت را ایجاد کرده است تا با سگ ها یا اسب ها تعامل کرده و بر روی تجارب عاطفی خود کار کنند.


خرید یک حیوان درمانی یا معاشرت کننده، همانند سگ آموزش دیده برای حس کردن و از بین بردن اضطراب، به عنوان نوعی روان درمانی حیوانی، در نظر گرفته نمی شود.

مطابق با تعریف، aat شامل یک مشارکت فعال با متخصص سلامت روان می باشد. اکثر مطالعاتی که مزایای مربوط به aat را ارزیابی می کنند، شواهد مربوط به این جمعیت خاص را در مطالعات خود در نظر نمی گیرند.

حیوان درمانی برای کلیه سنین

در مجموعه روان درمانی، همه سنین می تواند از مزایای مربوط به تعامل با حیوان بهره مند شوند.

اکثر افراد جوان که به اسب درمانی مراجعه می کنند، بهبود قابل توجهی را در روابط میان فردی مشاهده می کنند.

برای مثال، جوانانی که نمی توانند وضعیت فیزیکی و عاطفی خود را براحتی بیان کنند و روابط نزدیکی با دیگران داشته باشند، یا به سختی این کار را انجام می دهند، ممکن است بتوانند براحتی چنین رابطه ای را با یک اسب یا حیوان دیگر داشته باشند.

در نتیجه عواطف و وضعیت فیزیکی خود را با حیوان در میان گذاشته و یک رابطه صمیمی و نزدیک با آن حیوان برقرار می کنند.

این تنها پیوند و رابطه ای است که می تواند به کودک کمک کند تا برخی از خصوصیات خودش را، همانند صبر، احترام، همدلی، مقبولیت، اعتماد به نفس، جرات و مسولیت پذیری، تقویت کند.

ارتباط غیر کلامی بین کودک و حیوان، می تواند منجر به تقویت مهارت های ارتباطی کلامی و غیر کلامی در کودک شود.

این ویژگی ها به کودک کمک می کند تا در مواجهه با مشکلاتی که بارها در طول زندگی با آن مواجه می شوند، امنیت و روابط دو طرفه و احترام آمیز را حفظ کنند.


مطالعات نشان داده است که روان درمانی حیوانی به نتایج مثبتی در افراد با سن بالاتر و افراد مسن دست یافته است.

Aat دارای کاربری موثر برای افرادی است که دارای سگ یا حیوان دیگری هستند، ولی در این وضعیت، تامین سلامت حیوان توسط aat تضمین نمی شود.

برخورد و ارتباط داشتن یک حیوان خانگی می تواند برای افرادی که قبلا حیوان داشتند، می تواند برای تقویت و یادآوری دوست داشتن مفید باشد. چرا که این ارتباط منجر به یاد آوری خاطرات شده و تنهایی را کاهش می دهد.

نگرانی ها و محدودیت ها

حیوانات زیادی می توانند در روان درمانی به افراد کمک کنند، و ممکن است در مورد بعضی حیوانات، آموزش احتیاط لازم باشد.

برای مثال، اسب می تواند خطرات مهم را مطرح کند که به دلیل قد و وزن آنها می باشد.

این مورد، بخصوص در رابطه با بچه ها، بارها اتفاق افتاده است. همچنین ممکن است که برخی از افراد، به حیوانات خاص یا محیط خاص، همانند سگ ها، اسب ها و محیط دارای علف، آلرژی داشته باشند.

در صورتی که دارای مشکلات سلامتی هستید که ممکن است روان درمانی حیوانی باعث وخیم تر شدن وضعیت سلامتی شما شود، قبل از مراجعه به درمان، حتما با یک پزشک مشورت کنید.

همواره برای انتخاب وضعیت ارتباط با حیوان، با یک متخصص سلامت روانی مشورت کند. این امر برای شما مفید بوده و به پیشرفت عاطفی مثبت منجر می شود.

ترجمه و گردآوری : دکتر یاسر دادخواه