تمرينات جسماني و ورزش منجر به اعتماد به نفس بيشتر و تصوير بدني مثبت‌تري ميشود. سانستروم و پاتس (1996) دريافتند كه ادراك در مورد مهارت‌هاي ورزشي، وضعيت جسماني، بدن جذاب، قدرت و خود ارزشي جسماني كلي همگي اعتماد به نفس، عاطفه مثبت و فقدان عاطفه منفي را پيش‌بيني ميكند.
چكيده :
موضوع اين تحقيق بررسي تاثير ورزش بركاهش افسردگي سالمندان در شهرستان اصفهان ميباشد. از نظر موضوع روش ما در اين تحقيق از نوع توصيفي نيمه تجربي ميباشد . كه جامعه آماري كليه سالمنداني هستند كه در سراي سالمندان صادقيه اصفهان ميباشد , زندگي مي‌‌كنند هستند. در اين پژوهش نمونه60 نفراز ميان سالمنداني ميباشند كه آزمون به صورت پيش آزمون و پس آزمون بوده است.
كه به صورت انتخابي (در دسترس) در اين سراي سالمندان برگزيده شدهاند.ابزار تحقيق در اين پژوهش تست بك ميباشد كه استاندارشده است و داراي 21 سوالي ميباشد و سوالهاي هرماده جلوهاي ازافسردگي را نشان ميدهد. دراين تست جنبه هاي مختلف افسردگي سنجيده ميشود , جنبههاي همچون : غمگيني , احساس شكست, بد بيني , نارضايتي , احساس گناه , نياز به مجازات , نفرت ازخود, گريستن , زود رنجي , انزواي اجتماعي , بي تصميمي , اختلال در خواب , خستگي پذيري , اشتغال
ذهني و ... مورد سنجش قرار ميگيرد.
در اين تحقيق ميخواهيم بررسي كنيم كه آيا برنامه های ورزشيدر كاهش افسردگي اين افراد خسته و درمانده موثر خواهد بود.
روش آماري استفاده شده دراين تحقيق روش تي تست بوده است كه براي هر دوبارآزمون ( پيش آزمون و پس آزمون) به طور جداگانه صورت گرفته است.
کلید واژه ها:
افسردگی،فعالیت های ورزشی،سالمندان.
مقدمه :
اهميت ورزش به عنوان يكي از مظاهر زندگي فردي و اجتماعي و نيز به عنوان كالايي فرهنگي با كاركردهاي روان شناختي و جامعه شناختي، تمام انديشمندان از قديم تاكنون، ورزش را براي تندرستي و توانايي در برخورد با بيماريهاي جسمي، رواني و اجتماعي توصيه كرده‌اند و هنوز هم ر اين ارزش تغيير حاصل نشده است، بلكه حتي از جهات فراوان ديگر نيز بر اهميت آن افزوده شده است. ورزش، علاوه بر پرورش بدن، موجب به وجود آمدن يك سيستم متعادل رواني با اعتماد به نفس بالا مي‌گردد كه در شرايط كشورهاي جهان سوم و با گسترش پيچيدگي روابط اجتماعي و اختلال در ارضاي نيازها و در نتيجه انواع نگراني‌ها و مشكلات رواني و دردهاي اجتماعي يكي از بهترين راه‌حل‌ها است. (رفيع‌پور، 1378، 362).
ويلكرسون و دودر در تحقيقي با عنوان كاركردهاي ورزش، هفت وظيفه‌ي عمده‌ي ورزش را در جامعه مشخص نموده‌اند:
1. كاهش هيجان‌ها، ورزش راهي براي تخليه و كاهش هيجان‌ها و رهايي از تنش‌ها است. در واقع ورزش به عنوان درجه‌ي اطميناني است كه تهاجم‌ها را تلطيف ميكند.
2. اثبات هويت: ورزش امكان شناخته شدن و نشان دادن ارزش‌هاي وجودي را فراهم ميكند.
3. كنترل اجتماعي: ورزش وسيله‌اي براي كنترل مردم در جامعه‌اي است كه كژرفتاري‌ها رواج دارند.
4. اجتماعي شدن: ورزش ابزاري در جهت اجتماعي شدن است.
5. عامل تغيير: ورزش موجب تغيير جامعه و ايجاد الگوهاي رفتاري جديد ميشود. ورزش مي‌تواند به عنوان عاملي جريان تاريخ را تغيير دهد. به طور مثال، ورزش برخورد و رقابت گونه‌هاي مختلف مردم و برتري بر اساس قابليت را مجاز مي‌سازد.
6. بيداري و آگاهي جمعي: ورزش موجد روح جمعي است و مردم را با شيوه‌اي متحد، به دنبال اهداف مشترك متشكل ميكند.
7. موفقيت: ورزش موجب احساس موفقيت در تماشاگران و ورزشكاران ميشود. هنگامي كه توسط بازيكني يا تيمي، موفقيتي بدست مي‌آيد، آن پيروزي به عنوان موفقيت در زندگي محسوب مي‌گردد (وست، 1374، 374).
از سوي ديگر فعاليتهاي بدني و ورزشي به جهت نتايج روانشناختي حائز اهميت است، چون تغيير نگرش‌ها، ديدگاه‌ها، روابط انساني و كارآيي‌هاي اجتماعي، بهبود ادراك و پاسخ‌هاي حسي فرد، توسعه‌ي سلامت روحي و جسمي فرد، احساس آسودگي و آرامش بيشتر، تسكين نارسايي‌ها و اختلالات رواني و كسب مهارت‌هاي حركتي، همچنين اكتساب تجارب خلاق و تقويت خود باوري را به همراه دارد. (نوايي‌نژاد، 1373، 55)
ورزش ، شامل آن دسته از فعاليتهاي است كه افراد در وقت آزاد انجام مي دهند، زيرا افراد اين فعاليتها را به خاطر خودشان، براي سرگرمي، براب بهبود خود، يا براي اهدافي كه خودشان انتخاب كرده اند، ونه براي سود مادي، انجام مي دهند. ورزش ، همان وقت آزاد نيست، براي مثال بعضي مردم وقت آزاد زيادي دارند، اما نمي دانند چگونه از آن استفاده كنند وآن را ورزش تلقي نمي كنند. به هرحال براي ورزش ، داشتن وقت آزاد نيست، براي مثال بعضي مردم وقت آزاد زيادي دارند، اما نمي دانندچگونه از آن استفاده كنند وآن را ورزش تلقي نمي كنند. به هرحال براي ورزش ،داشتن وقت آزاد ضروري است .
از عصرحجر(كه تفريحات بسيار زياد بود) تابه حال، تغييرات تاريخي اساسي در ميزان وماهيت ورزش ايجاد شده است . از دهه 1380 كه مردم 72 ساعت درهفته كار مي كردند،تا ابتداي دهه 1980 كه مردم بين 36 تا 38 ساعت در هفته كار مي كردند، يك كاهش مستمر در ميانگين ساعات كار وجود داشته است ( گرشاني 1992 ) ازآن موقع تا به حال متوسط ساعات كار افزايش پيدا كرده است. همچنين از زمان جنگ جهاني دوم تا به حال، تعداد زنان شاغل به طور گسترده افزايش پيدا كرده است. بزرگترين تغيير اخير درماهيت ورزش ،آشنائي با تلويزيون بوده است كه روزانه 3 الي 4 ساعت از وقت مردم رابه خود اختصاص مي دهد، كه از نظرزماني بيش از هر شكل ديگري مي باشد .
در دوران پيري حالاتي مانند افسردگي , نگراني , بيتفاوتي , خيالبافي و مانند آن از عواملي هستند كه از انجام وظيفه كافي و كامل فعاليتهاي عقلاني جلوگيري مي‌‌كنند .
افراد پير , از بسياري مواهب كه قبلا برخوردار بودهاند , مانند قدرت , موقعيت اجتماعي , انگيزه و مانند آن , محروم ميشوند . بنابراين افسردگي , متداولترين اختلال بين اين افراد است . كه علل افسردگي در پيران را ميتوان از سه نظر بررسي كرد : 1) در ارتباط با اختلال مغزي كهولت , 2) در رابطه با عوامل بيوشيميايي 3) علل روانشناختي .
به اين علت كه ورزش مي‌تواند در فراهم كردن تحريكات جسمي و ذهني مفيد در كيفيت زندگي مورد استفاده قرار گيرد . پس مي توان براي بالا بردن توانمندي و كاهش افسردگي سالمندان استفاده كرد بخصوص براي پيراني كه دچار آشفتگي فكري هستند ورزش مي‌تواند وسيله اساسي توجيه واقعيت باشد. و بالاخره بايد به خاطر داشت كه چه پيراني كه در اجتماع و در كانون گرم خانواده به سر ميبرند و چه آنهايي كه در موسسات زندگي مي‌‌كنند مناسب با شرايط سني خود نياز به ورزش دارند .
بيان مسئله :
انسانها از ازمنه بسيار بسيار قديم با ورزش انس و الفت دارند که چه در مجالس عزا , چه در جنگها , تولدهاو حوادث برجسته و... استفاده ميشد و مربوط به سن خاصي هم نبود بزرگ و كوچك , پير و جوان , زن و مرد همه و همه تفریح را دوست داشتند و دارند و از آن استفاده مي‌‌كنند ولي در اين كار پژوهشي ما به بررسي تاثير ورزش بر روي سالمندان و پيران ميپردازيم اين كساني كه شايد كمتر از همه افراد مورد توجه باشند و كمتر به آنها اهميت داده شود در صورتي كه ما هر چه داريم مديون آنها هستيم پس ميتوان آنها را كه در زماني نه چندان دور زحماتي براي ما كشيده اند جبران كرد و اين جبران بوسيله آنچه آنها ميخواهند و به آن نياز دارند برايشان فراهم كنيم . آنها به شادي و نشاط نياز دارند و يكي از راههاي فراهم كردن شادي و نشاط براي آنها ورزش ميباشد.
از زمان خلقت انسان , حواس مختلف و نيازهاي متنوع آن عامل انگيزه و تحرك و كشش و كوشش بوده است . بشر براي سازگاري با محيط به ابزارهايي نياز داشته تا نيازهاي جسمي و روحي خود را برآورده سازد . ورزش يكي از وسايل اوليه سازگاري رواني و تطابق روحي بشر بوده است كه از يك سو پاسخگوي نيازهاي كمالجويي انسان و از سوي ديگر آرامبخش تالمات زندگي او بوده. شيوههاي مختلف تفریح مقدمترين ابزار سازش و ارتقاء انساني بوده است .
استفاده بشراز تفریح بسيار آسان و قابل دسترسي بوده است زيرا آن جزء طبيعت او بوده است.
در برنامه های ورزشي كيفيت زندگي مورد استفاده قرار گيرد و سالمند را از احساس تنهايي , افسردگي ,گوشهگيري و ... دور سازد و تصور گذشته خود (پيران را به عنوان اعضاي مفيد اجتماع به دست آورند و اين احساس در آنها ايجاد شود كه جامعه به آنها نياز دارد.
پيشينه تحقيق :
در ايالات متحده، اتو و آلوين در سال 1977، و فيليپس در سال 1979، به بررسي فرصت‌هاي تحرك اجتماعي براي ورزشكاران در مؤسسات و نهادهاي تربيتي، و نيز رابطه‌ي ميان پيشرفت تحصيلي و ورزش در آنچه كه به نام نظام بورس تحصيلي ورزشكاران در مدارس عالي و دانشگاه‌هاي آمريكا معروف است، پرداخته‌اند. (1982، Chu)
در بررسي عصام‌الهلالي، نتايج به دست آمده حاكي از آن است كه فرهنگ والدين در هدايت فرزندان به سمت انواع خاصي از ورزش تأثير دارد. اين تحقيق، همچنين خاطرنشان مي‌سازد كه فوتبال بيشترين فرصت‌هاي تحرك اجتماعي صعودي را كه از رهگذر ورزش حاصل ميشود، در اختيار طبقات پايين مي‌گذارد. (عبدالوهاب، 1960)
از آنجا كه هر كار تحقيقي علمي در راستاي تحقيقات و يافته هاي قبلي بوده است , ادامه دهنده و تكميل كننده دستاوردهاي محققان و انديشمندان ديگر مي باشد.
در خصوص ورزش اوشينو وهمكاران ( 1992 ) يك كار فراتحليل برروي 18 مطالعه را دنبال كردند وسه اثر حمايت اجتماعي را پيدا كردند :
(1) برروي سيستم قلبي- عروقي به طوري كه استرس اثر كمتري برفشار خون مي گذارد خطر حملة قلبي را كاهش مي دهد (2) اثر كمتر استرس برروي سيستم غدد درون ريزمثل توليد آندورفين در شرايط استرس زاد،تحريك سيستم عصبي سمپاتيك وتوليد استرس هاي بدني متفاوت (3)بر سيستم ايمني، قويترين اثرات مربوط به حمايت اجتماعي وخانوادگي بود .
اوشينو وهمكاران (1996) مشاهده كردند كه اگر چه رفتارهاي مربوطه به سلامتي ووقايع استرس زا وافسردگي به طور واضح بر فرايندهاي جسماني اثر مي گذارند، اما به نظر ميرسد كه اثر آن بيش از اثر حمايت اجتماعي بر عملكرد جسماني باشد. اين عوامل در مورد افراد مسن بيشتر است وحمايت اجتماعي حتي قادر است كه اثرات جسماني پير شدن را كاهش دهد .
مطالعه نشان داد كه 28 درصد موارد در اثر محروميت كوتاه مدت، سلامتي افراد به طور آشكاري دچار تخريب شده بود واين اثرات كوتاه مدت براي افرادي كه افسردگي آنها كنترل شده محو شده است افسردگي علت اوليه بيماري است.
ري‌ديك و استوارت (1994) در مورد 600زن سياه‌پوست و سفيدپوست بازنشسته آمريكايي تحقيق كردند و دريافتند، زنان بازنشسته سفيدپوست شركت‌كننده در اين تحقيق كه فعاليتهاي ورزشي بيشتري داشتند، از بهداشت رواني بالاتري برخوردار بودند. ايسو-آهولا و پارك (1996) دريافتند كه فعاليتهاي ورزشي اعضاء گروه‌هاي آمريكايي تكواندو، از استرس زندگي، خصوصاً افسردگي جلوگيري مي‌‌كرد، در حاليكه دوستي‌هايي كه موجب تفريح ميشود، از تأثير استرس بر بيماريهاي جسماني جلوگيري ميكند. به نظر ميرسد كه در واقع شركت جمعي در ورزش عامل اساسي در بهبودي افسردگي است. همچنين تعلق به مكان‌هاي مذهبي كليسا نيز در درمان افسردگي موثر است.
تاير (1989) دريافت كه 10دقيقه پياده‌روي سريع منجر به كاهش خستگي، انرژي بيشتر و كاهش تنش در 2 ساعت بعدي ميشود. مطالعات ديگر، پي بردند كه بعد از يك ساعت تمرين جسماني، افراد در تنش، افسردگي، خشم، خستگي و آشفتگي احساس كاهش مي‌‌كنند و براي بقيه روز و حتي در بعضي موارد براي روز بعد، احساس قدرت بيشتري خواهند داشت (مارولاكيس و ژرواس ، 1993)
تمرينات جسماني و ورزش منجر به اعتماد به نفس بيشتر و تصوير بدني مثبت‌تري ميشود. سانستروم و پاتس (1996) دريافتند كه ادراك در مورد مهارت‌هاي ورزشي، وضعيت جسماني، بدن جذاب، قدرت و خود ارزشي جسماني كلي همگي اعتماد به نفس، عاطفه مثبت و فقدان عاطفه منفي را پيش‌بيني ميكند.
- تحقيقي تحت عنوان بررسي و مقايسه اختلالات رواني سالمندان بالاي 50 سال در داخل آسايشگاه و خارج از آسايشگاه در شهرستان اصفهان , توسط معصومه مجيري فروشاني در سال 1376 و نتيجه نشان داد كه سالمنداني كه در بين خانواده زندگي مي‌‌كنند اختلالات رواني آنها كمترميباشد .
- تحقيقي تحت عنوان بررسي ميزان افسردگي در نوازندگان شهرستان شاهين شهر , توسط محسن باغبان در سال انجام گرفته است كه زن نمونه 60نفر و 25 نفر انتخاب شده بود و نتيجه نشان داد كه با استفاده از تست بك افسردگي يك اختلال شايع است , موسيقي اگر بر افراد افسرده تاثير مي‌گذارد , باعث شادي ونشاط و كاهش افسردگي افراد ميباشد . اين تحقيق نشان داد كه در بين نوازندگان سازهاي سنتي فرد افسرده فرضيه هاي تحقيق عبارتند از :
- بين ورزش و كاهش افسردگي در سالمندان رابطه وجود دارد.
- بین ورزش و كاهش افسردگي بين سالمندان زن و مرد در پيش آزمون رابطه وجود دارد.
- بین ورزش و كاهش افسردگي بين سالمندان زن و مرد در پس آزمون رابطه وجود دارد.
- بين ورزش و كاهش افسردگي در سالمندان زن رابطه وجود دارد.
- بين ورزش و كاهش افسردگي در سالمندان مرد رابطه وجود دارد.
روش تحقيق :
در اين پژوهش روش تحقيق استفاده شده از نوع تحقيق , روشي توصيفي دارد كه به طريق نيمه تجربي اجرا ميشود.
جامعه آماري :
در اين پژوهش واژه جامعه به كل افراد سالمندي اطلاق ميشود كه در خانه سالمندان صادقيه اصفهان زندگي مي‌‌كنند مورد بررسي قرار ميگيرد.
نمونه آماري:
نمونه گيري دراين تحقيق به صورت تصادفي از بين كل جامعه آماري 60 نفر از افراد سالمندي ميباشد كه به صورت پيش آزمون و پس آزمون از آنها تست صورت گرفته است كه اين افراد در خانه سالمندان صادقيه اصفهان زندگي مي‌‌كنند , صورت گرفته است.
ابزار اندازه گيري :
با توجه به اينكه در اين پژوهش افسردگي مورد بررسي قرار گرفته , جمعآوري اطلاعات نيز از طريق تست بك صورت ميگيرد«تست افسردگي بك »(BDI) شامل 84 سوال بوده و بر اساسي 21 جنبه مختلف افسردگي تدوين شده است .
روش آماري :
از شاخصهاي آمار توصيفي مانند ميانگين , نما , ميانه , فراواني درصدي , نمودارها , ضريب همبستگي , واريانس , انحراف معيار و از شاخص آمار استنباطي مانند t تست استفاده شد.
فرض 1ـ آيا ورزش در كاهش افسردگي در سالمندان موثر مي باشد ؟
كه با توجه به برنامه هاي آماري آزمون را انجام داده و نتيجه را بدست مي آوريم .
توصيف داده هاي آماري
متغير تعداد ميانگين ميانه مد انحراف معيار واريانس
پيش از آزمون 60 26.33 26 25 8.34 69.68
پس از آزمون 60 23.98 26 30 9.61 92.45
ميانگين افسردگي در سالمندان پيش از آزمون بالاتر و انحراف معيار پايين تر مي باشد
مي توان نتيجه گرفت كه سالمندان از افسردگي بالاتري پيش از ورزش برخوردارند و ميانگين افسردگي در سالمندان پس از آزمون پايين تر و انحراف معيار بالاتر مي باشد
مي توان نتيجه گرفت كه سالمندان از افسردگي كمتري در پس از آزمون برخوردارند .
ابتدا بررسي مي كنيم كه آيا واريانس دو جامعه با هم برابر مي باشند يا نه ؟
كه با توجه به برنامه هاي آماري آزمون را انجام داده و نتيجه بررسي مي شود .
آماره T سطح معني داري
5.424 0.00
بنابراين با استفاده از آزمون T در سطح 5% نتيجه مي گيريم كه ميزان افسردگي در سالمندان پيش از آزمون تفاوت معني داري با افسردگي سالمندان در پس از آزمون وجود دارد و نتيجه مي گيريم كه ورزش تاثير زيادي بر كاهش افسردگي در سالمندان دارد .
فرض 2ـ آيا ورزش در كاهش افسردگي در سالمندان زن موثر مي باشد ؟
كه با توجه به برنامه هاي آماري آزمون را انجام داده و نتيجه را بدست مي آوريم .
توصيف داده هاي آماري
متغير تعداد ميانگين ميانه مد انحراف معيار واريانس
پيش از آزمون 30 26.13 27.5 32 8.22 67.63
پس از آزمون 30 24.16 25.5 30 9.68 93.68
ميانگين افسردگي در سالمندان زن پيش از آزمون بالاتر و انحراف معيار پايين تر مي باشد
مي توان نتيجه گرفت كه سالمندان زن از افسردگي بالاتري پيش از ورزش برخوردارند و ميانگين افسردگي در سالمندان زن پس از آزمون پايين تر و انحراف معيار بالاتر مي باشد مي توان نتيجه گرفت كه سالمندان زن از افسردگي كمتري در پس از آزمون برخوردارند .
ابتدا بررسي مي كنيم كه آيا واريانس دو جامعه با هم برابر مي باشند يا نه ؟
كه با توجه به برنامه هاي آماري آزمون را انجام داده و نتيجه بررسي مي شود .
آماره T سطح معني داري
3.834 0.001
بنابراين با استفاده از آزمون T در سطح 5% نتيجه مي گيريم كه ميزان افسردگي در سالمندان زن پيش از آزمون تفاوت معني داري با افسردگي سالمندان زن پس از آزمون وجود دارد و نتيجه مي گيريم كه ورزش تاثير زيادي بر كاهش افسردگي در سالمندان زن دارد .
فرض 3ـ آيا ورزش در كاهش افسردگي در سالمندان مرد موثر مي باشد ؟
كه با توجه به برنامه هاي آماري آزمون را انجام داده و نتيجه را بدست مي آوريم .
توصيف داده هاي آماري
متغير تعداد ميانگين ميانه مد انحراف معيار واريانس
پيش از آزمون 30 26.53 25.5 25 8.6 74.05
پس از آزمون 30 23.8 26 30 9.7 94.16
ميانگين افسردگي در سالمندان مرد پيش از آزمون بالاتر و انحراف معيار پايين تر مي باشد
مي توان نتيجه گرفت كه سالمندان مرد از افسردگي بالاتري پيش از ورزش برخوردارند و ميانگين افسردگي در سالمندان مرد پس از آزمون پايين تر و انحراف معيار بالاتر مي باشد مي توان نتيجه گرفت كه سالمندان مرد از افسردگي كمتري در پس از آزمون برخوردارند .
ابتدا بررسي مي كنيم كه آيا واريانس دو جامعه با هم برابر مي باشند يا نه ؟
كه با توجه به برنامه هاي آماري آزمون را انجام داده و نتيجه بررسي مي شود .
آماره T سطح معني داري
3.853 0.001
بنابراين با استفاده از آزمون T در سطح 5% نتيجه مي گيريم كه ميزان افسردگي در سالمندان مرد پيش از آزمون تفاوت معني داري با افسردگي سالمندان مرد پس از آزمون وجود دارد و نتيجه مي گيريم كه ورزش تاثير زيادي بر كاهش افسردگي در سالمندان مرد دارد .
نتايجی كه از اين كار پژوهشي بدست آمد به شرح زير ميباشد :
1- بر اساس آزمون بك وt تست بدست آمده تفاوت معنا داري بين ميزان افسردگي قبل از اجرای فعالیتهای ورزشي وبعد ازآن وجود دارد .
2- ميزان افسردگي قبل از اجرای فعالیتهای ورزشي در بين زنان و مردان سالمند به اين شرح ميباشد كه : افسردگي هر دو گروه زنان و مردان سالمند در سطح بالا ميباشد و تفاوت معنا داري بين دو گروه نميباشد .
3- ميزان افسردگي در بين زنان و مردان سالمند پس از اجرای فعالیتهای ورزشي كاهش يافته است ولي تفاوت معنا داري بين دو گروه نميباشد .
محمد رضا ایروانی، دکترای مددکاری اجتماعی و عضو هیات علمی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر
نظرت چیه؟