سال‌ها پیش، وقتی دانش‌آموز دبستان بودم، معلمی داشتم که به بچه‌های پرجنب و جوش و شلوغ کلاس می‌گفت:«سادیسمی!» و من هم تا سال‌ها فکر می‌کردم هر که شیطنت داشته باشد آدم سادیسمی است؛ بعدها فهمیدم سادیسم یعنی‌چه و به چه شخصیتی می‌گویند سادیستیک. اگر شما هم می‌خواهید با مفهوم دقیق این واژه آشنا شوید، گفتگوی ما را با دکتر پرویز مظاهری، روانپزشک و دبیر علمی انجمن روانپزشکی ایران بخوانید.
1-تقریبا همه مردم به نوعی واژه سادیسم را شنیده‌اند و تصورات متفاوتی از این کلمه دارند. از نظر روان‌شناسان این واژه چه مفهومی دارد؟
سادیسم عبارت است از علاقه به آزار رساندن به دیگران به صورت جسمی، روانی و جنسی به طوری که این آزار رساندن موجب لذت و آرامش فرد آزاررسان می‌شود.
2-چرا نام سادیسم برای آن انتخاب شده است؟
در اواخر قرن 18 در فرانسه نویسنده‌ای به نام مارکی دوساد در نوشته‌های خود ویژگی شخصیتی این‌گونه افراد را بیان کرده بود. اصطلاح «سادیسم» را از نام «دوساد» گرفته‌اند.
ویژگی‌های شخصیتی فرد سادیسمی را توضیح دهید.
این افراد از تحقیر و تمسخر و آزار روحی و یا جسمی و جنسی افراد به خصوص در حضور دیگران لذت زیادی می‌برند و گاهی رفتارهای پرخاشگرانه یا جنایتکارانه از خود بروز می‌دهند.
3-میزان شیوع این اختلال چه قدر است؟
در ابتدا باید عرض کنم این ویژگی شخصیتی تا چند سال قبل یعنی تا زمان طبقه‌بندی موسوم به ای.اس.ام سه به عنوان اختلال شناخته می‌شد ولی از زمان انتشار طبقه‌بندی ای.اس.ام چهار از آن به عنوان یک ویژگی شخصیتی نام برده می‌شود و با وجود نادر بودن آن متاسفانه در زندگی روزمره به افرادی برخورد می‌کنیم که معیارهایی از این ویژگی را دارا هستند.
4-می‌توانید مثال‌هایی در این مورد بیان کنید؟
در روابط روزمره در اجتماع به خصوص اداره‌ها، میهمانی‌ها و حتی مجامع علمی به افرادی برخورد می‌کنیم که از تحقیر و تمسخر و کنایه زدن دیگران لذت می‌برند و لبخند رضایت بر لبان آنها می‌نشیند. برای مثال شوهری که در حضور میهمانان همسر خود را شماتت و تحقیر می‌کند، پدری که این رویه را در مورد فرزندانش اعمال می‌کند، رییسی که از آزار روحی کارمندان زیردست خود لذت می‌برد و یا معلمی که عادت به ناچیز شمردن و تحقیر شدید دانش‌آموزان خود دارد.
5-آیا صرف تحقیر دیگران سادیسم است؟
خیر، همان‌گونه که در تعریف سادیسمذکر شد، این عمل (آزار جسمی، روانی و جنسی دیگران) باید موجب ارضای روحی و لذت و آرامش خود فرد بشود. این افراد در روابط زناشویی، همسر یا شریک جنسی خود را مورد ضرب و شتم و شکنجه قرار داده و احساس لذت می‌کنند.
چه عواملی موجب پیدایش این ویژگی در شخصیت انسانی می‌شود؟
هنوز علت کاملا مشخصی برای دیگرآزاری مشخص نشده است و اطلاعات کمی در مورد زمینه‌های ژنتیکی و یا خانوادگی افراد مبتلا وجود دارد. فروید معتقد بود که آنها در دوران کودکی اضطراب اختگی را تجربه کرده‌اند (کودک مدام نگران اخته شدن به وسیله والد هم‌جنس خود است، به دلیل اینکه خود را رقیب عشقی وی می‌داند) و زمانی از نظر جنسی ارضا می‌شوند که بتوانند موجب ترس و آزار دیگران شوند.
6-این مشکل از چه سنی شروع می‌شود؟
در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی خود را نشان می‌دهد و هیچ‌گونه ارتباطی نیز با سوءمصرف داروها، بیماریهای جسمی یا ضربه مغزی قبلی ندارد.
7-چه تفاوتی بین سادیسم و اختلال شخصیت ضد اجتماعی وجود دارد؟
در اختلال شخصیت ضد اجتماعی فرد آزاررسان، به دلیل لذت بردن دیگران را آزار نمی‌دهد ولی فرد مبتلا به سادیسماز آزار دادن و صدمه زدن به قربانی خود احساس لذت می‌کند.
8-این اختلال قابل درمان است یا خیر؟
روان‌درمانی تحلیلی و رفتاردرمانی تا حدودی موثر هستند. ملاک‌های شخصیتی از قبیل مکانیسم‌های کپی‌برداری، باورها و ویژگی‌های رفتاری مدت زمان طولانی برای تثبیت شدن نیاز دارند و به کندی تغییر می‌کنند. رفتارهایی از قبیل بی‌توجهی، گوشه‌گیری و پایین بودن اعتماد به نفس در ایشان با چند ماه درمان قابل تغییر هستند. شرکت در گروه‌های خودیاری و همچنین خانواده درمانی نیز می‌توانند موجب تغییر در رفتارهای فرد شوند. کاهش استرس‌های محیطی می‌تواند موجب کاهش اضطراب یا افسردگی در مبتلایان شود.
داروها اثر محدودی دارند و در عین حال که می‌توانند سوءمصرف شوند و یا در اقدام به خودکشی استفاده شوند اضطراب و افسردگی ایجاد شده را درمان می‌کنند.
9-این اختلال چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟
همانند سایر اختلالات روانپزشکی، به مرور موجب کاهش عملکرد شغلی و اجتماعی فرد می‌شود. نزدیکان و یا همکاران وی، او را بایکوت کرده و از وی کناره‌گیری می‌کنند و چه بسا در مواردی که آزارهای جنسی یا جسمی شدید باشد، مشکلات قانونی نیز پیدا خواهند کرد.
نظرت چیه؟