تشخیص به موقع و مطالعات مولکولی از زمینههای بررسی این بیماری است چرا که این بیماری نوعی از عقبماندگی ذهنی بوده و باعث میشود کودک دچار در خود فرورفتگی شود.
رییس انجمن علوم اعصاب ایران با اشاره به افزایش شیوع بیماریهایی نظیر ام اس، صرع و عقبماندگیهای ذهنی در سالهای اخیر، استرس، عوامل محیطی مثل آلودگی هوا، وجود سموم و الگوی نامناسب تغذیه را از مهمتریت عوامل گسترش بیماریهای مرتبط با مغز و اعصاب عنوان کرد.
دکتر محمدتقی جغتایی، دبیر دومین کنگره علوم اعصاب پایه و بالینی در پاسخ به سوال ایسنا درباره تاثیر آلودگی هوا در بروز بیماریهای عصبی گفت: آلاینده های هوا خصوصا سرب در درازمدت باعث بروز مشکلاتی نظیر خواب آلودگی، سرگیجه و مسمومیت مغز (نابودی سلولهای عصبی و اختلال ارتباطات آنها) و بیماریهایی مثل اماس میشوند که شیوع آنها روندی افزایشی دارد.
رییس انجمن علوم اعصاب ایران که در نشست خبری دومین کنگره علوم اعصاب پایه و بالینی سخن میگفت در پاسخ به سوال دیگر ایسنا درباره تاثیر احتمالی امواج پارازیت ها بر بروز بیماری های عصبی گفت: در این زمینه اطلاعی ندارم ولی به هر حال، امواج چه پرتوهای ناشی از دکلهای برق فشار قوی و چه امواج تلفنهای همراه و پرتوهای لامپهای کم مصرف بر مدارهای عصبی و ارتباطات نورون ها تاثیر منفی داشته و می توانند باعث بروز مشکلاتی نظیر سردرد و تهوع شوند.
وی درباره مبانی عصبشناختی اعتیاد نیز گفت: معتادان یا برای فراموش کردن شکست ها یا با هدف لذت بردن به استفاده از موادمخدر روی میآورند. هم تریاک و هم موادمخدر جدید باعث افزایش ترشح دو ماده شیمیایی دوپامین و سروتونین در مغز میشوند که باعث احساس شعف میشود. به گفته وی، دوپامین بر بخشهایی از کورتکس تاثیر میگذارد و باعث بیخیالی و در عین حال سبب وابستگی فرد به مواد میشود. وجود میزان اضافی این مواد به مرور باعث تخریب مغز میشود به طوری که بعد از یکی دو ماه مصرف موادمخدر خصوصا مخدرهای جدید مثل شیشه، فرد دچار کجخلقی، بیحوصلگی و در مواردی توهم میشود.
جغتایی گفت: محققان علوم اعصاب، مسیرهای تخریبکنندگی موادمخدر در سیستم عصبی و تاثیرات دارویی و مداخلات قابل انجام را بررسی میکنند.
مدیر گروه علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به این که کارکردهای علوم اعصاب صرفا به کنترل و درمان بیماری ها محدود نمی شود خاطرنشان کرد: علوم اعصاب شناختی که از مهمترین شاخه های این رشته در حوزه کارکردهای عالی مغز است ضمن بررسی تغییرات ناشی از اختلالات شناختی مثل اسکیزوفرنی در زمینه ارتقای سلامت و قدرت شناخت و استدلال و مدیریت افراد نیز کاربرد دارد و میتواند راهکارهای متعددی را برای افزایش مهارتهای شناختی مغز به گروه های مختلف از جمله مدیران ارائه کند.
روند رشد مغز انسان
رئیس انجمن علوم اعصاب ایران ادامه داد: مغز انسان بین زمان تولد تا 3 سالگی بیشترین رشد را دارد و از 3 سالگی تا 10 سالگی به یادگیری مشغول است و طی این مدت حافظه در حال شکلگیری است. مغز انسان اولین بخش بدن است که شروع به رشد می کند و آخرین بخشی است که رشد آن متوقف می شود و تا 20 سالگی رشد میکند اما به تدریج با افزایش سن رشد آن کمتر میشود.
وزن مغز در یک فرد بزرگسال با وزن 75 کیلو حدود 1500 گرم است در حالی که وزن مغز در زمان تولد حدود 700 گرم است که تا 3 سالگی به 1100 گرم می رسد. وی در مورد عوامل تأثیرگذار در تکامل مغز گفت: عوامل بسیاری در روند تکمیل مغز و جلوگیری از بین رفتن سلولهای مغزی در بزرگسالی تأثیر دارد که یکی از عوامل آن تغذیه است.
وی افزود: میزان تأثیری که یک نوزاد از محیط خود میگیرد بسیار زیاد است به همین دلیل محققان به دنبال افزایش ظرفیت مغز با توجه به مخاطرات محیطی هستند این در حالی است که اولین دستگاهی که در بدن رشد خود را آغاز میکند و آخرین دستگاهی که از بین میرود سیستم مغز است. رئیس انجمن علوم اعصاب ایران در مورد بررسی علوم اعصاب بر روی بیماریها گفت: علوم اعصاب برای بیماریهای آلزایمر و پارکینسون مطالعاتی انجام میدهد تا ببیند چه عواملی باعث بروز این بیماریها میشود مبانی پایه، تغییرات ساختاری، بررسی میشود و در این همایش مدل درمانی آن مشخص و ترسیم خواهد شد. به گفته وی، حوزه دیگر افزایش ظرفیت مغزی کودکان است.
در مغز 100 میلیارد نورون و هزار میلیارد ارتباط عصبی وجود دارد. وزن مغز هنگام تولد 400 گرم است که در سه سالگی به 1100 گرم میرسد و بعد از سه سالگی تنها 300 گرم بر وزن مغز افزوده میشود به طوری که تقریبا یک پنجاهم وزن یک انسان بالغ را مغز تشکیل میدهد. مغز از دوران جنینی تا سه سالگی بیشترین رشد را دارد لذا اگر قرار باشد قدرت مغز را افزایش بدهیم باید قبل از تولد تا سه سالگی اقدام کنیم.
رییس مرکز تحقیقات علوم سلولی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی ایران در ادامه با اشاره به ویژگی داینامیک و انعطافپذیر بودن مغز گفت: اگر مشکلات مغزی مثل اوتیسم یا اختلال گفتاری ناشی از ضربه به سر در سنین پایین شناسایی شوند شانس درمان اغلب بسیار بالا می رود. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته نوزادان را در بدو تولد از لحاظ رشد مغزی و ذهنی غربالگری و حتی تلاش می کنند در دوره جنینی با تصویربرداری مغزی عارضه را تشخیص داده و مداخله را آغاز کنند. در این راستا تحقیقاتی روی تکنیکهای جراحی بر روی جنین در حال انجام است. دومین کنگره علوم اعصاب پایه و بالینی 27 تا 29 آذرماه در محل مرکز همایشهای رازی تهران برگزار میشود.
علت اعتیاد به مواد
جغتایی همچنین یکی از مباحث مطرح شده در این همایش را مبانی عصبشناسی اعتیاد عنوان کرد و گفت: افرادی که معتاد میشوند به دو دلیل به این بیماری دچار میشوند؛ یکی زمانی که شکست میخورند و دیگری زمانی که دنبال لذت هستند.
رئیس انجمن علوم اعصاب ایران تصریح کرد: مواد مخدر دو ماده شیمیایی را در مغز افزایش میدهند. یکی از این مواد شیمیایی دوپامین است که زمانی در مغز افزایش مییابد فرد احساس شعف میکند و این احساس در بخشهایی از پروتکس مغز تأثیر میگذارد و فرد را بیخیال میکند.
جغتایی گفت: در نتیجه این افزایش فرد دوباره مواد مخدر مصرف میکند و تخریب مغز آغاز میشود. معتادان مصرف کننده مواد جدید پس از یک تا دو ماه پرخاشگر میشوند. این مواد صنعتی که در قالب شیشه، کراک و مواد روانگردان هستند که باعث عوارض سردرد و تهوع میشوند.
وی ادامه داد: مصرف کنندگان مواد مدام خلقشان به هم میخورد و کم حوصله میشوند و برخی نیز به دلیل اینکه مواد مخدر خالصی مصرف نمیکنند دچار مسمومیت و توهم میشوند. وی گفت: در همایش علوم اعصاب مسیرهای تخریبی اعتیاد را بررسی میکنیم و داروهایی که میتواند در ساختار عصبی تأثیر بگذارند نیز بررسی خواهد شد. در این تحقیقات مشخص شده که شرایط محیطی و خانوادگی فرد معتاد تغییرات عمدهای را بر مدارهای مغزی او میگذارد که باعث میشود مستعد مصرف شود.
جغتایی همچنین درباره بررسی بیماری اوتیسم گفت: تشخیص به موقع و مطالعات مولکولی از زمینههای بررسی این بیماری است چرا که این بیماری نوعی از عقبماندگی ذهنی بوده و باعث میشود کودک دچار در خود فرورفتگی شود. وی همچنین مطالعاتی در زمینه درمان صرع کودکان، اوتیسم و سندروم داون خبر داد و گفت: در مورد تأثیر امواج و پارازیتها نیز مطالعات دقیقی تاکنون انجام نشده و اگر انجام هم شده منتشر نشده است.
تأثیر امواج بر مغز انسان
وی افزود: هیچ امواجی نیست که تأثیری بر روی مغز نداشته باشد و حتی امواج تلفن همراه نیز بر مغز تأثیر میگذارد. میتوان حداقل تأثیرات امواج را ایجاد تداخلاتی در رشته امواج عصبی دانست که با علایم سردرد، اتصالات عصبی و تهوع همراه است. جغتایی همچنین در مورد تأثیر آلودگی هوا بر سیستم عصبی گفت: آلودگی هوا به دلیل سرب موجود در آن یکی از مسائلی است که عوارض بسیاری بر سیست عصبی میگذار و فرد را دچار خوابآلودگی، سرگیجه و سردرد میکند و طبق تحقیقات انجام شده آلودگی هوا فرد را دچار مسمومیتهای مغزی هم میکند. وی گفت: زمانی که سرب به مغز میرود بر روی سلولهای عصبی مینشیندیا این سلولها را از بین میبرد یا ارتباطات بین سلولی را ضعیف میکند.
آلودگی هوا با مغز چه میکند
رئیس انجمن علوم اعصاب ایران ادامه داد: میتوان نتیجه گرفت که استرس، تغذیه نامناسب، وجود سموم و آلودگی هوا بیماری اماس را در کشور افزایش داده است. ایران تا سالهای گذشته جزو کمربند مبتلایان به اماس در جهان نبود اما استرس و آلودگی این موارد را افزایش داده است. جغتایی گفت: متأسفانه اماس در حال افزایش است و اختلالات تکاملی، عقبماندگی ذهنی و حتی موارد صرع اطفال نیز به دلیل همین عوامل ایجاد میشود. وی در مورد تأثیر آلودگی هوا بر جنین نیز گفت: برای بررسی تأثیر آلودگی هوا بر جنین مطالعاتی در کشور آغاز شده اما هنوز در فاز حیوانی است و اثر سموم و آلودگی هوا را در محیطی که فراهم کردهاند بررسی میکنند. طبق نتایج به دست آمده مشاهده شده که آلودگی هوا مغز جنین را کوچکتر کرده است.