در بسياري از خانواده ها انجام تکاليف به جاي آن که تحت عنوان مسئوليت کودک در نظر گرفته شود يکي از منابع روزمره استرس هاي والدين محسوب مي شود!
پرسش: پسرم کلاس دوم ابتدايي است با تهيه جايزه و گاه برخوردهاي جدي تر تکاليفش را کم و بيش انجام مي دهد. نوشتن مشق هايش براي من تبديل به يک استرس شده است؛ چون معمولاً هر شب تا آخرين لحظات بايد به او تذکر دهم که نوشتن آن ها را شروع کند از سال قبل خيلي از کارهايم را به خاطر نظارت بر تکاليف او حذف کرده ام اما ديگر خسته شده ام چون در حالي که من دائم نگران انجام تکاليف پسرم هستم او کاملاً خونسرد است و رفتارش را تغيير نمي دهد.
پاسخ: کلاس اول و به طور کلي دوره ابتدايي نخستين مسئوليت هاي فردي به عهده کودک گذاشته مي شود؛ در واقع رعايت قوانين کلاس و انجام تکاليف درسي به نحوي که در چارچوب مورد نظر انجام پذيرد مهم ترين تغيير براي کودک در دوران تحصيل است. اما در بسياري از خانواده ها انجام تکاليف به جاي آن که تحت عنوان مسئوليت کودک در نظر گرفته شود يکي از منابع روزمره استرس هاي والدين محسوب مي شود!
در واقع بسياري از والدين نگرانند که مبادا اين بي رغبتي نسبت به تحصيل در فرزندشان تداوم يابد همچنين آن ها نمي خواهند که کودک شان به خاطر انجام ندادن تکاليف از سوي معلم مواخذه شود زيرا احساس مي کنند که در اين صورت کفايت والديني آن ها زير سوال رفته است به همين دليل مسئوليت مشق هاي کودک را خودشان به عهده مي گيرند و فرصت تجربه کردن، برنامه ريزي و احساس مسئوليت در قبال تکاليف را از کودک شان سلب مي کنند، در حالي که دوست دارند خلاف اين موضوع اتفاق بيفتد!!
راهکارهاي پيشنهادي که در ادامه مطرح مي شود، مي تواند در ترغيب کودک به انجام صحيح تکاليف و کاهش نگراني بلند مدت والدين نسبت به اين موضوع موثر باشد:
مشق فقط تکليف مدرسه نيست
۱) قبول کنيد که مشق نوشتن فقط يک تکليف مدرسه اي نيست اين اولين مسئوليت رسمي فرزند شما در دنياي بزرگسالي و نمادي از مسئوليت پذيري او در آينده است؛ بنابراين فقط او را راهنمايي کنيد نه اين که تمام مسئوليت او را به عهده بگيريد. با نظارت بيش از حد، کودک در مي يابد که هميشه کسي هست که نگران تکاليف او باشد پس نيازي نيست که او براي مشق هايش جوش بزند!!
در مقابل والديني که اين مسئوليت را خود برعهده مي گيرند، چون نمي توانند در تمام دوران تحصيل در تکاليف فرزندان خود نظارت مستقيم داشته باشند ناخواسته موجب افت تحصيلي فرزندانشان مي شوند. در حالي که اگر اين احساس مسئوليت و توانايي برنامه ريزي را از دوران دبستان در فرزندشان شکل دهند با اين مشکلات مواجه نخواهند شد.
حق انتخاب را به کودک بدهيد
۲ ) به کودک خود حق انتخاب بدهيد و توافق کنيد که برنامه اش را چگونه انجام دهد مثلاً اول کمي استراحت کند يا به تماشاي تلويزيون بنشيند و بعد تکاليفش را انجام دهد يا برعکس! در ضمن کودکان سبک و ويژگي هاي خودشان را در انجام تکاليف دارند. پيش از آنکه شيوه خودتان را به او بياموزيد يا او را راهنمايي کنيد، به روش او توجه کنيد. با اين کار مي توانيد راهنمايي هاي موثرتري را ارائه کنيد همچنين ممکن است دريابيد که کودک نيز واقعاً در حد توانايي خود تلاش مي کند و به مداخله شما نيازي ندارد.
اهل مطالعه باشيد
۳) تهيه برنامه منظم براي انجام تکاليف فرزندان و نظارت بر آن کافي نيست. کودک بايد نظم و پشتکار را در زندگي خانوادگي خود نيز مشاهده کند تا بياموزد. خودتان نيز اهل مطالعه باشيد تا لذت يادگيري را به کودکتان انتقال دهيد و از اين طريق او را به طور غير مستقيم ترغيب به مطالعه کنيد.
زود عصباني نشويد
۴) قرار نيست وقتي کودک مشق هايش را نمي نويسد يا ديرتر تکاليفش را انجام مي دهد به شدت عصباني شويد و او را مجبور به اين کار کنيد، اين برخوردها لجبازي را در او تقويت مي کند و او را متوجه مي سازد که مي تواند از اين طريق شما را کنترل کند! اما چنانچه کودک تکاليفش را به موقع انجام داد حتماً او را تشويق کنيد.
تکاليف مدرسه را سدي در برابر تفريحات نکنيد
۵) به ميزان زماني که براي انجام مشق شب معين مي کنيد توجه کنيد. اين مدت در سنين و در مقاطع تحصيلي مختلف و با در نظر گرفتن تفاوت هاي فردي کودکان فرق مي کند. همچنين تاکيد بيش از حد بر اين موضوع که بايد مشق ها را زود تمام کرد تا بتوان به تفريح پرداخت به کودک اين پيام را مي رساند که تکاليف مدرسه اصلاً لذت بخش نيست و در ضمن مانع ديگر خوشي هاست بنابراين انجام آن عذاب آور است!! در ازاي اين کار هر وقت تکاليف را تا ساعت خاصي به پايان رساند به او پاداش بدهيد و بيشتر از " تمام کردن" تکاليف روي " نحوه " انجام تکاليف تاکيد داشته باشيد.
نکات مثبت را ببينيد
۶) به جاي آنکه روي نقايص تکاليف کودک تمرکز و دايم يادآوري کنيد که چه کاري را نبايد انجام دهد يا کدام تکليفش را بد نوشته است روي جزئيات مثبت در تکاليفش تاکيد کنيد تا هم الگوي مورد نظر شما برايش محسوس شود و هم بفهمد که تلاش هاي او را مي بينيد. بنابراين صبور باشيد، با تشويق هاي کلامي و غير کلامي که نکات جزئي را مد نظر دارد انگيزه کافي برايش ايجاد کنيد.
فضاي مناسب را آماده کنيد
۷) براي کودکان تمرکز کردن کار دشواري است بنابراين سعي کنيد تا حد امکان فضاي مناسبي را در زمان انجام تکاليف او فراهم کنيد محرک هاي محيطي مثل تلويزيون، جمع شدن هاي خانوادگي يا صحبت با تلفن را در زمان مشق نوشتن فرزندتان محدودتر کنيد تا به تمرکز روي تکاليفش عادت کند. در ضمن روشنايي مناسب و در دسترس بودن لوازم ضروري براي انجام تکاليف مدرسه شرايط بهتري را ايجاد مي کند.
از مشاوره غافل نشويد
۸) گاه نشانه هاي برخي اختلال ها مانند ناتوانايي هاي يادگيري و... هم زمان با آغاز تحصيل بروز مي يابد بنابراين در صورتي که کودک در مقايسه با بيشتر هم سالان مشکلات عديده اي را در اين زمينه تجربه مي کند از مشاوره يک روان پزشک يا روان شناس بهره بگيريد.
نظرت چیه؟