تشخیص اختلال مرزی و فراموش کردن مطالب یادگرفته شده

[فاطمه آ]

سلام.من دختری 16ساله هستم که در دبیرستان نمونه دولتی درس میخوانم. من اول تابستون تشخیص شخصیت مرزی بهم داده شد و از اون موقع تا حالا حدودا هفته ای یه بار جلسه روانشناسی میرم.
اما اون موقع تابستون بود و حالا سال تحصیلی شروع شده.یکی از مشکلات من اینه که همه چیزارو تو مدرسه یادمیگیرم و میفهمم اما وقتی موقع جواب دادن سوال میشه یا موقع امتحان نمی تونم جوابشو بدم.استرس نیست چون مطمئنم که ذره ای استرس ندارم.اما توانایی گفتن چیزی که توذهنمه رو ندارم. توانایی گفتن دقیق احساساتمو ندارم.اینو با روانشناسمم مطرح کردم.اما ایشون دارن یه برنامه ریزی طولانی مدت رو پیش میبرند .اما مدرسه ی من شروع شده.چیکار کنم؟مدرسه ی ما طوریه که دیگه از هفته های دوم سوم شروع میشه امتحانا.من یه راهکار کوتاه مدت میخوام که بتونم این چیزی رو که تو ذهنمه کامل بگم.الان به عنوان یه دانش آموز متوسط شناخته میشم اما مطمئنم بااینکار یه دانش آموز زرنگ شناخته خواهم شد.لطفا کمکم کنید.

[farokh]

سلام.من دختری 16ساله هستم که در دبیرستان نمونه دولتی درس میخوانم. من اول تابستون تشخیص شخصیت مرزی بهم داده شد و از اون موقع تا حالا حدودا هفته ای یه بار جلسه روانشناسی میرم.
اما اون موقع تابستون بود و حالا سال تحصیلی شروع شده.یکی از مشکلات من اینه که همه چیزارو تو مدرسه یادمیگیرم و میفهمم اما وقتی موقع جواب دادن سوال میشه یا موقع امتحان نمی تونم جوابشو بدم.استرس نیست چون مطمئنم که ذره ای استرس ندارم.اما توانایی گفتن چیزی که توذهنمه رو ندارم. توانایی گفتن دقیق احساساتمو ندارم.اینو با روانشناسمم مطرح کردم.اما ایشون دارن یه برنامه ریزی طولانی مدت رو پیش میبرند .اما مدرسه ی من شروع شده.چیکار کنم؟مدرسه ی ما طوریه که دیگه از هفته های دوم سوم شروع میشه امتحانا.من یه راهکار کوتاه مدت میخوام که بتونم این چیزی رو که تو ذهنمه کامل بگم.الان به عنوان یه دانش آموز متوسط شناخته میشم اما مطمئنم بااینکار یه دانش آموز زرنگ شناخته خواهم شد.لطفا کمکم کنید.

در رابطه باعلل فراموشى بايد به عرض تان برسانيم كه روان شناسان معتقدند كه حافظه سه مرحله دارد:
1- رمز گردانى،
2- اندوزش،
3- بازيابى.
منظور از رمز گردانى تبديل اطلاعات فيزيكى به نوعى رمز قابل قبول براى حافظه است اين مرحله همان سپردن اطلاعات به حافظه مى‏باشد اندوزش عبارت از نگهدارى و ذخيره اطلاعات رمز گردانى شده است و باز يابى فرايندى است كه از طريق آن اطلاعات به هنگام نياز از حافظه فرا خوانده مى‏شوند در نظريه‏هاى جديدى كه در رابطه با حافظه مطرح شده است اعتقاد بر اين است كه فراموشى ناشى از احتمال وقوع خطا در يك يا چند مرحله از اين مراحل سه گانه مى‏باشد البته نبايد نقش عوامل هيجانى نظير اضطراب و استرس را در فراموشى ناديده گرفت .
توصيه‏هاى زير را عملى سازيد:


1- تلاوت و حفظ قرآن،
2- پرهيز از پرخوابى و پرخورى و خوردن غذاهاى سنگين،
3- سحرخيزى و بيدارى بين‏الطلوعين،
4- خواندن دعاهايى كه به اين منظور وارد شده (در مفاتيح‏الجنان در تعقيبات مشتركه دعايى ذكر گرديده)
5- مداومت بر مسواك زدن،
6- خوردن عسل،
7- خوردن كندر و زنجبيل (به مقدار كم)

8- استراحتتان به اندازه كافى باشد و از فشار درسى و كارى خود بكاهيد.

9- به اندازه كافى تفريح داشته باشيد. اميد است با عمل كردن به روش مذكور و توصيه‏هاى بالا ديگر هيچ وقت دچار فراموشى مشكل‏زا نشويد.

در كتاب شريف مفاتيح‏الجنان در فصل اول از باب اول كه درباره تعقيبات است اين دعا را نقل نموده است و مى‏گويد: اين دعا را پيغمبر(ص) به اميرالمؤمنين(ع) براى حافظه تعليم نمود: «سبحان من لايعتدى علي اهل مملكته ، سبحان من لايأخذ اهل الارض بالوان العذاب، سبحان الرؤوف الرحيم، اللهم اجعل لى فى قلبى نورا و بصرا و فهما و علما انك على كل شى‏ء قدير» و نيز در خلاصه الاذكار است كه در وقت مطالعه بخواند: «اللهم اخرجنى من ظلمات الوهم و اكرمنى بنور الفهم اللّهم افتح علينا ابواب رحمتك و انشر علينا خزائن علومك برحمتك يا ارحم الراحمين».
و مؤلف محترم گويد كه كسى كه مى‏خواهد حافظه‏اش زياد شود مسواك كند و قرآن بخواند و به خصوص آيه‏الكرسى را قرائت نمايد و همينطور خوردن مويز در ناشتا، به خصوص اگر سرخ و بيست و يك دانه باشد، براى تقويت فهم و ذهن و حافظه نافع است خوردن حلوا و گوشت نزديك گردن و عسل و عدس نيز مورث حفظ است ... و هر روز بعد از نماز صبح پيش از آنكه تكلم كند بگويد: «يا حى يا قيّوم فلا يفوت شيئا علمُه و لايؤده ...» و اجتناب كند از چيزهايى كه سبب نسيان مى‏شود و آن ... و كثرت معاصى و كثرت هموم و احزان در امر دنيا و كثرت اشتغال و علائق و ... است.
در كتاب شريف كافى نيز از امام معصوم نقل شده است كه از خدا بخواه كه عقل تو را قوى بگرداند و از خدا طلب فهم و درك نما.(بحارالانوار، ج 1، ص 224 روايت 17 روايت عنوان بصرى)
علاوه بر دعاها و امور ذكر شده بطور كلى به دست مى‏آيد كه امور معنوى و عبادى براى تقويت قواى ذهنى مؤثر است و انجام گناه و مكروه براى قواى ذهنى و عقلى مضر است.
آنچه در مورد تقويت حافظه و هوش از كتب روايي و ادعيه بيان شد، علت تامه محسوب نمي شود. بعضي از عوامل مربوط به هوش و حافظه در اختيار ما نيست و مربوط به عوامل ژنتيكي و وراثتي است.

به عبارت ديگر هوش و حافظه و استعداد هر انساني برآيندي از عوامل متعدد وراثتي و محيطي است كه بعضي از اين عوامل در اختيار ماست. از قبيل آنچه در بالا گفته شد و بعضي از آنها از حوزه اختيار انسان خارج است مانند نقش عوامل ژنتيكي اجداد گذشته. بنابراين توقع نداشته باشيد كه با انجام كارهاي فوق كه قطعا مؤثر هستند معجزه شود كه ناگهان بهره هوشي شما از 90 به 130 ارتقاء پيدا كند و اگر اين چنين نشد اعتقاد به اين توصيه هايي كه معصومين كرده اند كم شود. بنابراين همان طور كه يك فردي كه مثلا 170 سانتي متر است نمي شود قد او را به 190 ارتقاء داد. همين طور هوش 100 را نمي توان به 120 ارتقاء داد.

بله، يك فرد با 170 سانتي متر قد را مي توان از طريق ورزش و تغذيه سالم تقويت كرد تا كارآيي بهتري داشته باشد. يك هوش با نمره 100 را مي توان تقويت كرد تا كارآمدتر باشد. البته در يك دوره هايي از رشد مثل دروان جنيني و سال هاي اوليه زندگي كودك مي توان براساس يك برنامه صحيح تغذيه مادر و همچنين تغذيه كودك و علاوه بر آن غني كردن محيط رشد كودك با فراهم كردن محرك هاي سالم محيطي، حتي بهره هوشي را افزايش داد ولي در دوران جواني و ميان سالي بايد بيشتر به اين فكر بود كه موانع كارآيي هوش را حذف كرد و عوامل شكوفايي و قابليت ها را فراهم نمود تا آنچه دست آفرينش در خلقت انسان تعبيه كرده است به منصه ظهور رساند و اين روايات و توصيه ها بيشتر ناظر به همين مسائل است.

«عدم تمركز حواس»، موضوعى است كه بسيارى از جوانان از آن رنج مى‏برند و دلايل مختلف و متعددى دارد. همان طور كه خود مى‏دانيد، تمركز حواس در هر كارى از جمله مطالعه و درس خواندن - از ضروريات قطعى است. تمركز حواس، حالتى ذهنى و روانى است كه در آن حالت، تمام قواى حسى، روانى و فكرى انسان روى موضوع خاصى متمركز مى‏شود و تضمين كننده امر يادگيرى و انجام صحيح كارها و رهايى از خطرات احتمالى است. به هر حال در يك جمع‏بندى كلى، مى‏توان گفت: بيشتر افراد به دلايل عمده زير، با عدم تمركز فكر و حواس مواجه مى‏شوند:

1. كسانى كه خود را به انجام دادن كار يا مطالعه درسى مجبور مى‏كنند؛ در حالى كه تمايل درونى چندانى به آن ندارند. در اين صورت تمام قواى ذهنى و روانى‏شان به طور خودكار از آن موضوع پرت مى‏شود و دچار حواس‏پرتى مى‏گردند. چنين افرادى ممكن است مدت‏ها با بى‏علاقگى كارهايى انجام مى‏دهند يا به دنبال درس يا رشته تحصيلى خاصى، تلاش‏هايى كنند و به عبارت ديگر خود را مجبور به انجام دادن آن كار يا مطالعه مى‏بينند.

2. فشارهاى روانى نيز از عوامل عمده تشتت فكرى است. بيشتر افراد زمانى كه با مسأله‏اى مواجه مى‏شوند، اگر معتقد باشند زمان كافى براى حل آن ندارند و يا توانايى حل مسأله و كسب توفيق را در خود نبينند، دچار نگرانى و اضطراب مى‏شوند و در نتيجه اين نگرانى‏ها، ترس از شكست، افكار منفى عدم اعتماد به نفس و خيال‏بافى‏هاى منفى‏گرايانه، توان عمل و ابتكار و خلاقيت را از آنان سلب مى‏كند و به جاى اينكه روى موضوع خاص تمركز كنند، بر ترس و احتمال شكست خود تمركز مى‏كنند و يأس و نااميدى بر آنها چيره شده و موجب حواس‏پرتى مى‏شود.

3. گاهى برخى حوادث و اتفاقات، فضاى روانى فرد را دچار اختلال مى‏كند (نظير آنچه در زندگى شخصى، تحصيلى، خانوادگى، اجتماعى و اقتصادى و... رخ مى‏دهد)، امكان تمركز حواس را از بين مى‏برد.

4. گاهى عدم رعايت بهداشت مطالعه و اصول و قوانين آن و بهره نگرفتن از روش مناسب مطالعه، باعث خستگى جسمى و روانى شده و آمادگى روانى لازم براى مطالعه و درس خواندن از بين مى‏برد. در نتيجه احساس بى‏علاقگى و به دنبال آن عدم تمركز حواس بر او مستولى مى‏شود.

5. تكثر و تعدد فعاليت‏هاى فرد مخصوصا اگر در توان انسان نباشد، باعث عدم تمركز حواس مى‏شود.
راه‏هاى مقابله با عوامل حواس‏پرتى:
براى مقابله با هر يك از عوامل فوق كه هر كدام به گونه‏اى مانع تمركز حواس مى‏شود - بايد به راه‏كار خاص و مناسب با آن توجه نمود.
در عين حال نكات زير مى‏تواند به عنوان راه‏كارهاى كلى، مؤثر واقع شود:

1. در ابتدا و قبل از هر چيز، براى تمام فعاليت‏هاى درسى و غيردرسى برنامه‏ريزى كنيد. اوقات شبانه‏روز را در يك جدول زمان‏بندى شده از هنگام بيدارى تا موقع خواب، يادداشت نموده و براى هر كارى، زمان خاصى و مناسب آن را معين نماييد، سعى كنيد طبق همان برنامه تنظيم شده به انجام دادن همان فعاليت مشخص (كلاس، مطالعه، استراحت، عبادت، ورزش و...) بپردازيد. حتى زمان معين و مشخصى را در طول روز، براى انديشيدن درباره موضوعات مختلف با تخيلات و افكار مزاحم، اختصاص دهيد. اين كار حداقل دو فايده مهم دارد:
الف. نظم و انضباط در تمام فعاليت‏ها حتى در انديشه‏ها و افكارتان - راه پيدا مى‏كند كه خود بسيار ارزشمند است.
ب. اگر افكار مزاحم در غير زمان معين، به سراغتان آمد و باعث حواس‏پرتى شما شد، مى‏توانيد به خود وعده بدهيد كه زمان انديشيدن در اين باره، فلان زمان خاص و معين است. تأكيد مى‏كنيم براى هر كار و فعاليتى وقت مشخص معين كنيد و در آن وقت به هيچ امرى غير از آن كار نپردازيد.

2. اصول و قوانين لازم براى يك مطالعه سودمند را بشناسيد و آن را به دقت رعايت فرماييد. ما نيز در اينجا به چند مورد اشاره مى‏كنيم:
الف. با مد نظر قرار دادن هدف خويش از مطالعه و درس خواندن، احساس نياز به مطالعه را در خودتان شعله‏ور سازيد.
ب. به هنگام مطالعه يا حضور در كلاس، از افكار نااميدكننده، كسل كننده و غيرمنطقى بپرهيزيد و همواره اميد، قدرت و توانايى را در ذهن خود حفظ كنيد.
ج. هميشه براى مطالعه يا سر كلاس، كاغذ و قلمى داشته باشيد و نت‏بردارى كنيد يا خلاصه‏اى از مطالب را يادداشت كنيد تا در فضاى روانى درس و مطالعه قرار داشته باشيد، نه اينكه به دنبال افكار و ذهنيات خود باشيد.

د. با پيش‏مطالعه وارد كلاس شويد و پرسش‏هايى كه درباره درس به ذهنتان مى‏رسد، بلافاصله از استاد بپرسيد و به خود اجازه ندهيد سؤال مطرح شده، ذهنتان را به خود مشغول دارد و به تدريج از فضاى روانى كلاس خارج شويد. با اين روش ساده، مى‏توانيد فرايند تدريجى و محتواى درسى كلاس را پى‏گيرى كنيد و خود را در فضاى درسى يا مطالعه قرار دهيد.

ه. زمان و مكان مطالعه، بايد از نظر فيزيكى و روانى از شرايط مناسب برخوردار باشد و هرگونه عاملى را كه مى‏تواند باعث حواس‏پرتى شود (نظير سر و صداها، سرما و گرما، نور كم يا خيلى شديد و...) از محيط مطالعه خود حذف كنيد.

3. در صورتى كه تعدد كارها و فعاليت‏هاى غيردرسى، باعث عدم تمركز مى‏شود، آنها را به حداقل ممكن برسانيد و به خود بگوييد: در اين دوره و زمان، مهم‏ترين وظيفه و كار من مطالعه و درس‏خواندن و ارتقاى سطح علمى است و فعاليت‏هاى جانبى متعدد، مزاحم وظيفه اصلى من است. 4. اگر مشكلات شخصى، اجتماعى، خانوادگى و... باعث عدم تمركز حواستان مى‏شود؛ بدانيد كه:

الف. زندگى فردى هيچ‏كس، خالى از مشكل نيست و ذهن هيچ فردى خالى محض نيست. از طرف ديگر با صرف فكر كردن و مشغوليت ذهنى درباره چنين مشكلاتى، هيچ دردى دوا نخواهد شد. پس به خود تلقين كنيد كه هنگام درس يا مطالعه، ذهن خود را از آن مسائل برهانيد.

ب. به هنگام مزاحمت آن افكار، به خود قول بدهيد در اين باره خواهم انديشيد (و زمانى را براى اين كار در شبانه‏روز اختصاص دهيد).

ج. در صورت امكان به اتفاق يكى از دوستان خود، مطالعه يا مباحثه كنيد.

5. در صورتى كه موضوع يا موضوعات خاص و محدودى، باعث حواس‏پرتى شما مى‏شود، به دنبال راه حل مناسب آن باشيد؛ چرا كه آن موضوع خاص، در حكم علت عدم تمركز حواس شما است. پس براى مقابله با آن بايد ابتدا علت و عامل اصلى را شناسايى كنيد و در پى حذف يا تقليل آن برآييد، ولى اگر موضوعات متعدد مختلف باعث حواس‏پرتى مى‏شود. به نكات چهارگانه بالا توجه نماييد.


راهكارها و نكات زير مي تواند در تقويت حافظه مؤثر باشد:

1. با قصد و نيت قبلي اقدام به يادگيري كنيد. همه آزمايش ها نشان مي دهد كه يادگيري ارادي مؤثرتر از يادگيري اتفاقي است. منظور از يادگيري اتفاقي اين است كه شما بدون انگيزه و بدون نيت قبلي چيزي را ياد بگيريد پس بايد با انگيزه قوي و نيت يادگيري مطالعه كنيد يا در كلاس درس حاضر شويد.

2. به هنگام مطالعه و خواندن يك مطلب، سعي كنيد تمركز حواس داشته باشيد اگر در كلاس يا هنگام مطالعه حواس خود را جمع كنيد و به مطالب كتاب يا گفته هاي استاد خوب گوش دهيد يادگيري شما بهتر خواهد شد. هرگز چيزيرا همراه با چرت زدن و به خواب رفتن مطالعه نكنيد يا چند كار را با هم انجام ندهيد. همچنين مكاني را انتخاب كنيد كه كمترين محرك مزاحم را براي شما نداشته باشد.

3. سعي كنيد از آنچه مي خوانيد يك تصوير ذهني براي خود بسازيد.
4. بين آموخته هاي خود ارتباط برقرار كنيد.

5. هرگاه چيز تازه اي را مي آموزيد آن را با آموخته هاي پيشين خود مرتبط نماييد با انجام اين كار، شما اطلاعات تازه را چنان دسته بندي خواهيد كرد كه به سادگي مي توانيد آنها را بازيابي كنيد.

6. مطالب را با فاصله زماني ياد بگيريد تا از پراكندگي وقت شما در اثر خستگي جلوگيري شود. آزمايش ها نشان مي دهد كه ياديگري با فاصله زماني بهتر از يادگيري بدون فاصله زماني است.

7. پس از آن كه مطلبي را ياد گرفتيد سعي كنيد در فرصت هاي مناسب آن را براي خود تكرار كنيد.

8. آموخته هاي خود را به همكلاسي هاي خود منتقل كنيد و براي آنها بازگو نماييد.

9. مطالب ياد گرفته شده را در قالب پرسش از هم كلاسي هاي خود يا ديگران مطرح كرده و از آنها بپرسيد.
10. ذهن خود را با مطالب غير ضروري انباشته نكنيد.

11. هنگام مطالعه يك فصل يا يك كتاب اول به كل آن نظر بياندازيد و سپس به مطالعه جزئيات و زير عنوان ها بپردازيد نه آن كه از همان آغاز فصل، پاراگراف به پاراگراف و بدون يك نگاهي كلي به تمام فصل يا كتاب مطالعه را شروع كنيد.

12. پس از مطالعه هر فصلي، خلاصه فصل را به دقت بخوانيد، عنوان هاي درشت را از نظر بگذرانيد آنها را روي يك صفحه كاغذ بنويسيد.
13. به مقدرا كافي بخوابيد زيرا در هنگام خواب است كه اطلاعات جديد پردازش و اندوزش مي شوند.

14. معنادار كردن: اين روش بهتر از هر شيوه ديگر به حافظه كمك مى‏كند و هر چه معنا عميق‏تر يا با جزئيات بيش‏ترى رمزگردانى شود، مطلب بهتر به ياد مى‏ماند. بنابراين، وقتى مى‏خواهيد نكته‏اى را از كتابى به خاطر بسپاريد، احتمال يادآورى آن در صورتى بيش‏تر است كه توجه خود را بيش‏تر بر معناى آن متمركز كنيد. هر چه عميق‏تر و كامل‏تر به معنا توجه كنيد، بهتر آن را به ياد مى‏آوريد.

15. سازماندهى: با سازماندهى مطالب مى‏توان به راحتى آن‏ها را ياد گرفت، حفظ كرد و سپس به ياد آورد؛ براى يادگيرى و حفظ موضوع و مطلبى كه داراى زير مجموعه و زيرشاخه‏هاى متعدد و متكثر است، آن را در سلسله مراتبى منطقى قرار دهيد و از كل به جزء و از بالا به پايين به زيرشاخه‏هاى جزئى‏تر تقسيم كرده، به خاطر بسپاريد.

16. بافت: ما معمولاً مطالب را در شرايط زمانى، مكانى و... خاص ياد مى‏گيريم. مجموعه شرايط حاكم بر فضاى يادگيرى بافت نام دارد. ما وقتى مى‏توانيم به آسانى مطالب را بازيافت كنيم كه بافت حاكم بر بازيابى همان بافت زمان وقوع يادگيرى باشد؛ مثلاً اگر قرار باشد شما نام همكلاسى‏هاى دوران راهنمايى خود را به ياد آوريد، گردش در راهروهاى مدرسه‏اى كه دوره راهنمايى را در آن گذرانيده‏ايد بازيابى اسامى دوستان همكلاسى را آسان‏تر مى‏سازد.

17. روش پس ختام: نام اين روش متشكل از حروف اول شش مرحله آن است: پيش‏خوانى، سؤال كردن، خواندن، تفكر، حفظ كردن و مرور كردن. فرض كنيد مى‏خواهيد بخشى از يك كتاب را به خاطر بسپاريد و سپس بازيابى كنيد. ابتدا بايد با پيش‏خوانى برداشت كلى از موضوعات مهم انجام دهيد. اين نوع پيش‏خوانى سبب مى‏شود مطالب مهم فصل را سازماندهى كنيد. در مرحله دوم، بايد درباره هر بخشى پرسش‏هايى طرح كنيد. در مرحله سوم، بايد هر بخش را باهدف پاسخ دادن به پرسش‏هاى طرح شده بخوانيد. در مرحله چهارم، بايد هنگام خواندن، ساختن پرسش و ايجاد ارتباط بين دانسته‏هاى خود درباره مطلب بينديشيد و به مطالب خوانده شده معنا دهيد. سپس در مرحله پنجم و ششم، يعنى مراحل از حفظ گفتن و مرور كردن، بايد بكوشيد واقعيت‏هاى اصلى مطالب خوانده شده را به ياد آوريد و به پرسش‏هايى كه خود طرح كرده‏ايد، پاسخ دهيد.

18. اگر مي خواهيد اعداد را به حافظه خود بسپاريد از روش تقطيع استفاده كنيد به اين گونه كه اعداد و ارقام را به اعداد معنادار تبديل كنيد مثلا زنجيره عددي 83، 619، 2177، 149 را به زنجيره 1492، 1776، 1983 كه سال هاي ميلادي است تبديل كنيد.

19. از مواد حاوى گلوكز (خرما، عسل و شيرينى‏جات طبيعى)، مواد داراى كلسيم و فسفر و ويتامين‏هاى d، c، b و a؛ مانند لبنيات، روغن ماهى، پرتقال، گوجه فرنگى، سبوس گندم، سبزيجات تازه، هويج و جگر به مقدار كافي استفاده كنيد.

20. با توجه به آموزه هاي ديني روشن مي شود اجتناب از گناه و دوري از محرمات شرعي و اخلاقي نقش مؤثري در تقويت حافظه دارد.

در این مورد میتونید با متخصصین کانون مشاوران ایران، مشاوره تلفنی/تخصصی داشته باشید
021-22354282
021-88422495
021-88472864
021-22689558

[فاطمه آ]

من که فراموش نمی کنم!!! من میدونم جواب چیه.مطلبو فهمیدم.فقط موقع جواب دادن نمیتونم جوابی که تو ذهنمه رو بگم.موقع نوشتن نمیتونم راه حلی رو که درعرض چن ثانیه تو ذهنم رفتمو بنویسم.فراموش نمیکنم.نمیتونم بیارمش

[فاطمه آ]