یک نوجوان در حدود 20 درصد از قد و 50 درصد از وزن دوران بزرگسالی را در این دوره به دست می آورد . این رشد ، 5 تا 7 سال ادامه دارد . بلوغ دخترها ، تقریبا 2 سال زودتر از پسرها آغاز می شود . در فرایند بلوغ ترکیب کل بدن تغییر می کند .





مقدمه
نوجوانی دومین مرحله رشد سریع انسان است . در این مرحله تغییرات مختلف در بدن و خلق و خوی نوجوان ایجاد می شود . این تغییرات نیازهای جدیدی در او ایجاد می کند . تغذیه مناسب در برآوردن نیازهای جدید ، نقشی مهم دارد . برای تامین این نیازها ، باید منابع غذایی ضروری در اختیار بدن قرار گیرد . در ابتدای بلوغ ، باید توجه داشت که نوجوانان بیشتر به ظاهر خود اهمیت می دهند وگاهی برای این که ظاهری مطلوب داشته باشند ، تغییراتی عجیب در غذاهای خود ایجاد می کنند ، حال آن که در اوایل جوانی ، غذاها بیشتر باید با توجه به تاثیرشان در سلامت فرد انتخاب شوند .

ویژگی های دوران نوجوانی
نوجوانی یکی از بحرانی ترین دوره های رشد انسان محسوب می شود . در این دوران ، رشد نسبتا یکنواخت دوران کودکی ، به طور ناگهانی افزایش می یابد . این تغییرات ناگهانی ، نیازهای تغذیه ای ویژه ای ایجاد می کنند . یک نوجوان در حدود 20 درصد از قد و 50 درصد از وزن دوران بزرگسالی را در این دوره به دست می آورد . این رشد ، 5 تا 7 سال ادامه دارد . بلوغ دخترها ، تقریبا 2 سال زودتر از پسرها آغاز می شود . در فرایند بلوغ ترکیب کل بدن تغییر می کند .


دخترها در دوران بلوغ نسبت به پسرها چربی بیشتری ذخیره می کنند . در عوض پسرها حدود دو برابر دخترها ماهیچه به دست می آورند ( در بزرگسالی مقدار چربی بدن زنان به 25 درصد و چربی بدن مردان به 18 درصد می رسد . ) بلوغ ، دوران تکامل فکری – جسمی است . استعداد نوجوانان در پویا فکر کردن ، آن ها را قادر می سازد تا مراحل مشکل بلوغ را پشت سر بگذارند . نوجوانان در ابتدای دوران بلوغ ، به دنبال اهداف کوتاه مدت اند و به طور معمول هر چیزی که آنان را جذاب تر نشان دهد یا ظاهرشان را بهبود بخشد ، آزمایش می کنند ؛ در حالی که در اواخر دوران بلوغ ، بیشتر به آینده فکر می کنند و به سلامت خود علاقه من می شوند .

تغذیه و قد متناسب
داشتن قد کوتاه یا بلند ، معمولا یکی از نگرانی های نوجوانان و والدین آنان است . قد انسان به عوامل مختلف بستگی دارد ؛ مانند عوامل ژنتیکی و نژادی ، زیستی ، محیطی ، قد و وزن ، زمان تولد و عوامل تغذیه ای .
اگر می خواهید حدود قد نهایی فرزندتان را بدانید ، می توانید از این فرمول استفاده کنید :
قد پدر + قد مادر ، تقسیم بر دودر پسران 6.5 سانتی متر به عدد حاصل اضافه می شود . در دختران 6.5 سانتی متر از عدد حاصل ، کم می شود .
سوء تغذیه یکی از عواملی است که باعث می شود فرد به حداکثر قدی که می توانست داشته باشد ، نرسد . در سال اول زندگی ، حدود 50 درصد قد زمان تولد ، به قد نوزاد اضافه می شود . در سال دوم قد نوزاد 10 تا 12 سانتی متر بیشتر می شود و از 2 سالکی تا 12 سالکی ، هر سال قد بین 6 تا 8 سانتی متر افزایش می یابد . در دختران ، حدود 11 سالگی و در پسران ، حدود 13 سالگی جهشی در رشد قدی رخ می دهد که حدود دو سال طول می کشد .

رشد قدی دختران در سنین 13 تا 16سالگی و پسران در سنین 18 تا 21 سالگی متوقف می شود ، هر چند از لحاظ نظری ، احتمال افزایش ناچیز قد ، تا 25 سالگی وجود دارد . هورمون رشد یکی از عوامل بسیار موثر در رشد بدن است . این هورمون به شکل منقطع ترشح می شود ، یعنی در بعضی مواقع از شبانه روز کم تر است و در بعضی مواقع به خصوص ساعات اولیه شب ، بیشترین ترشح را دارد . ترشح هورمون رشد با افزایش سن کاهش می یابد ، هم چنین در افراد چاق مقدار ترشح آن کم است . به همین دلیل چاقی یکی از عواملی است که موجب کوتاهی قد می شود . به علاوه ، بعد از هر نوع ورزش و فعالیت فیزیکی نیز ، ترشح هورمون رشد بیشتر می شود . ترشح این هورمون ، کاملا تحت تاثیر تغذیه است و با مصرف بسیار زیاد قندها کاهش می یابد ، در حالی که ترشح آن با مصرف غذاهای غنی از پروتئین ، افزایش می یابد . هورمون رشد چربی ها را تجزیه می کند و در نتیجه توده چربی را کاهش داده ، افراد را لاغر می کند . گرسنگی طولانی هم گرچه کمی ترشح هورمون رشد را افزایش می دهد ، ولی به دلیل عدم وجود مواد مغذی کافی ، عملا دچار وقفه می گردد .
استخوان یک بافت زنده و فعال است . وجود اسیدهای آمینه که ازتجزیه پروتئین ها حاصل می شود و نیز ویتامین ها ، به خصوص ویتامین های سی و آ واملاح ، به ویژه روی ، کلسیم ، فسفر و فلوئور ، برای رشد استخوان کاملا ضروری اند . باید دقت کنید که تنها روش افزایش قد در بزرگسالی که در آن رشد طولی استخوان متوقف شده ، جراحی است و روش های فراوان دیگری که تبلیغ می شوند بی نتیجه اند .

تصور بدنی
تصوری که ما از اندام و بدن خود داریم ، تصور بدنی نام دارد که ممکن است فردی از نظر اطرافیانش وزن و اندام مناسب داشته ، یا حتی لاغر باشد ، اما خودش واقعا تصور می کند که چاق است . نوجوانان اغلب می خواهند به شکل قهرمانان یا همسن و سال های خودشان که بی عیب و نقص اند ، درآیند . نوجوانان برای رسیدن به تناسب اندام ، رژیم غذایی خود را دست کاری میکنند . این ممکن است عواقب منفی داشته باشد . افزایش سریع وزن در دختران ، همراه با بروز مشخصه های ثانویه جنسی ، گاهی باعث می شود دختران نوجوان ، غذای خود را بسیار محدود کنند . پسران جوان هم ممکن است برای داشتن عضلات برجسته ، از مکمل های غذایی یا دارویی استفاده نمایند .

مشکلات شایع در نوجوانان

چاقی :
یکی از مشکلات بهداشتی مهم در نوجوانی ، چاقی است که در دوره های بعدی زنگی نیز فرد را رنج می دهد . افرادی که در نوجوانی چاق اند ، در بزرگسالی بیشتر در معرض بیماری های مزمن ، مانند بیماری های قلبی ، سرطان ، التهاب مفاصل و دیابت خواهند بود . هم چنین اضافه وزن در دوران نوجوانی ، می تواند سبب افزایش مرگ و میر شود .
چاقی ، سلامت روانی را نیز تهدید می کند . ممکن است نوجوان چاق دچار افسردگی شود و نیز اعتماد به نفس او کاهش یابد . بهترین راه پیشگیری یا از بین بردن اضافه وزن ، افزایش فعالیت و ورزش و نیز تغییرات رژیم غذایی تحت نظر متخصص است .

آکنه :
نیمی از نوجوانان از ضایعاتی مانند آکنه ( جوش غرور جوانی ) شکایت دارند . آکنه درجات مختلف دارد که با اثر هورمون تستسترون بر روی غده های چربی آغاز می شود و با عواملی مانند استرس و دوران عادت ماهانه افزایش می یابد . مطالعات جدید نشان می دهد که ارتباط چندانی میان غذاها و بروز آکنه در صورت وجود ندارد ، اما احتمال دارد مصرف زیاد مواد غذایی حاوی روغن یا قند بروز آکنه را تشدید کند . توصیه می شود در صورتی که پس از خوردن غذایی خاص احساس شود که جوش ها شدید تر شده است ، از خوردن آن غذا خودداری گردد . هم چنین تحقیقات نشان داده است که کمبود ویتامین های ای ، آ و ماده معدنی روی ، با بروز آکنه ارتباط دارد .

بی اشتهایی عصبی :
این بیماری اغلب در دختران جوان دیده می شود ، اما پسرها نیز به آن مبتلا می شوند . افرادی که به این عارضه دچار می شوند ، با این که معمولا لاغرند ، اما تصور بدنی نادرستی از خود دارند و خود را چاق تصور می کنند . در جوامعی که اندام لاغر ، ارزش به شمار می رود ، ممکن است افراد ، به ویژه دختران جوان ، به این بیماری دچار شوند . در این حالت فرد با ای که گرسنه است ، رغبتی به خوردن غذا ندارد ، و هم چنین با استفراغ عمدی ، ملین ها و ورزش بیش از حد ف وزن خود را کم می کند . سوء تغذیه ، پوکی استخوان ، کم خونی ، ریزش مو ، رویش موی کرک مانند در صورت و بدن ، کاهش فشار خون ، توقف قاعدگی در زنان و افسردگی از عوارض این بیماری است .

پرخوری عصبی :
این بیماری بیشتر در خانم ها ، دختران جوان و کسانی که داشتن اندام متناسب برایشان مهم است ، دیده می شود . این بیماری در دختران ، نسبت به پسران ، بیشتر است . اکثر این افراد چاق نیستند و اندامی معمولی دارند ، اما ترس از چاقی باعث می شود که بعد از غذا خوردن احساس گناه کنند . بیمار معمولا به سرعت و مخفیانه غذا می خورد و سپس با استفراغ ، استفاده از داروهای ملین یا دیورتیک ( ادرار آور ) ، سعی می کند خود را از احساس گناه رها کند . سوء تغذیه ، بیماری های دندان و لثه ، زخم معده ، مشکلات قلبی عروقی و کلیوی و اختلالات قاعدگی از عوارض این بیماری به شمار می آیند .
در بی اشتهایی و پر خوری عصبی ، مشورت با متخصص تغذیه و نیز در صورت لزوم ، استفاده از داروهای ضد افسردگی با تجویز پزشک می تواند مفید باشد .

کم خونی ناشی از فقر آهن :
کمبود آهن در میان بسیاری از دختران در سال های نوجوانی و بزرگسالی وجود دارد . خونریزی در مدت عادت ماهیانه ، آهن بدن را کاهش می دهد .
برای جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن ، باید از مواد غذایی غنی از آهن از مانند انواع گوشت ها ، به خصوص گوشت قرمز ، جگر، ماهی ، زرده تخم مرغ ، سبزی های برگ سبز وحبوبات استفاده شود . استفاده از منابع غذایی ویتامین سی ، همراه غذا ، باعث می شود جذب آهن ، به ویژه از منابع گیاهی ، افزایش یابد . موادی مانند انواع سبزی های تازه ، فلفل سبز ، گوجه فرنگی ، کلم ، میوه های تازه ، به خصوص پرتقال ، لیمو ، و سایر مرکبات ، مقدار زیادی ویتامین سی دارند . یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا ، به ویژه غذاهایی که آهن دارند ، نباید چای نوشیده شود . مصرف نوشابه های گازدار جذب آهن را کاهش می دهد . به علاوه برخی آلودگی های انگلی نیز می توانند باعث کم خونی شوند .