فرزندان در ديدگاه اسلام حقوقي دارند كه پدر و مادر بايستي آن‌ها را مراعات كنند، مانند حق تربيت, نام نيكو و ...
در دورة كودكي كه از مهم‌ترين دوره‌هاي زندگي بشر است، گذشته از زمينة ارثي, محيط نقش بسزايي در تربيت كودك دارد و نخستين محيطي كه كودك در آن زندگي را آغاز مي‌كند, خانواده است. والدين به‌خصوص مادر، نقش به‌سزايي در تربيت كودك دارند. از ديد اسلام كودكان بر اساس فطرت پاك خود زمينة پذيرش خير, نيكي و تربيت اسلامي، شكوفا كردن زمينه‌هاي فطري كودكان مي‌باشد و هرگونه انجراف از فطرت بر اساس تقصير يا قصور والدين صورت مي‌گيرد. "كل مولد يولد علي الفطره حتّي يكون ابواه يهودانه و ينصرانه و يمجسانه" هر فرزندي بر اساس فطرت سليم اسلامي زاده مي‌شود و اين پدر و مادرند كه او را به يهوديت, نصرانيت و مجوسيت سوق مي‌دهند. فرزندان در ديدگاه اسلام حقوقي دارند كه پدر و مادر بايستي آن‌ها را مراعات كنند، مانند حق تربيت, نام نيكو و ...
روش‌هاي ايجاد كرامت در كودكان:
۱. ناميدن كودك به اسامي نيكو: پيامبر اكرم(ص) فرمودند: "يا علي! حق الولد علي والده ان يحسن اسمه و ادبه"، يعني يا علي! انتخاب اسم خوب و ادب حقّي است كه هر فرزند به پدر خود دارد.
۲. احترام به كودك: در جامع الاخبار آمده است "اذا سميع الولد فاكر مواله واوسعواله في امجالس و لا تقبحو اله وجها" وقتي كه نام فرزندان را مي‌بريد او را گرامي بداريد و جاي نشستن را براي او توسعه دهيد و نسبت به او روترش نكنيد. پيامبر در اين حديث موضوع احترام فرزندان را به اولياء گوشزد مي‌كند، زيرا كودكي كه مورد بي‌اعتنايي و توهين ديگران قرار گيرد، دچار حسّ حقارت و خودكم‌بيني مي‌شود. تمام افراد انساني از توهين و هتك حرمت و زايل شدن شخصيت خود ناراحت مي‌شوند. انسان تمنّا و آرزوي احترام دارد و اگر براي او اهميتي قايل نشود دچار ناراحتي‌هاي رواني نظير حقارت مي‌شود و اين عارضه در كودكان كه عاطفي‌تر و حساس‌تر هستند، به شكل بارزتري نمود پيدا مي‌كند. كارل راجرز احترام بدون شرط به كودكان را اساس تشكيل عزت‌نفس در آنان مي‌داند (شاملو, ۱۳۷۸, ص ۱۱۴).
۳. محبت و ترحم به كودكان: نياز به دوست داشتن از نيازهاي رواني كودك است. دوست داشتن يعني قبول او به عنوان يك انسان ارزشمند نزد والدين، و اين قبول داشت به عزّت نفس منجر مي‌شود. از جمله اموري كه محبت به كودكان را مي‌رساند، بوسيدن آنهاست.
۴. عدم تحميل بي‌جا به كودك: اگر انتظارات والدين ما فوق طاقت كودكان باشد و بر آنان تحميل شود, عزّت نفس آنان كاهش مي‌يابد، زيرا در مقابل كاري كه خارج از توان اوست دچار شكست شده و به دنبال اين شكست عزّت نفس او كاهش مي‌يابد و بايد كودك را به‌عنوان يك كودك پذيرفت، بر توانايي‌هاي او ارج نهاد و از آن‌چه در توان او نيست صرف‌نظر كرد تا او به سركشي، دروغ و ... كه از پيامدهاي ذلّت نفس است دچار نشود.
۵. عدم تنبيه به‌خصوص تنبيه بدني: انسان جايزالخطاست و كودك به دليل رشد عقلي ناكافي، نداشتن تجربه و محدود بودن ميزان يادگيري‌هايش دچار خطاي بيشتري مي‌شود. اسلام با نهي از تنبيه به‌خصوص تنبيه بدني راه را براي بروز احساس حقارت مي‌بندد.
علي(ع) فرمود: "لا تضربه و اهجره و لا تطل" فرزند را مزن و براي ادب كردنش از او قهر كن ولي مواظب باش قهرت طولاني نشود و زود آشتي كن.
۶. رعايت مساوات و عدم تبعيض بين كودكان: اگر بچه‌ها خلاف اين را احساس كنند، يعني پدر و مادر در بذل توجه، مساوات را رعايت نكنند، از يك طرف موجبات حسادت و كينه را باعث مي‌شود و از طرفي ديگر باعث حقارت و ذلّت را فراهم مي‌سازند. پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمود: "اعدادا بين اولادكم كما تحبون ان يعدلوا بينكم في البر و اللطف" يعني ميان فرزندان به عدالت رفتار كنيد همان‌طور كه دوست داريد در نيكي و لطف نيز بين شما به عدالت رفتار شود.
۷. سلام كردن به كودكان: پيامبر اكرم(ص) خود هميشه به كودكان سلام مي‌كرد زيرا اين امر موجب ارزش‌گذاري به كودكان و بالا بردن عزّت نفس در آنان مي‌گردد.
منابع مورد استفاده در اين مطلب:
۱. سفينه البحار- جلد ۲- ص ۳۷۳
۲. وسائل اشيعه- ج ۵- ص ۱۱۵
۳. جامع الاخبار- ص ۱۲۴
۴. بحار النوار- ج ۲۳- ص ۱۱۴
۵. محجه البيضاء- ج ۲- ص ۶۴
نظرت چیه؟