درمان قطعی و 100%اضطراب اجتماعي و کمرويي و خجالت
يكي از مشكلات بزرگ برخي افراد خجالت كشيدن و اضطراب اجتماعي يا همان كم رويي است. مثلا هنگام پرسيدن درس توسط استاد دچار اضطراب مي شوند و دست هايشان مي لرزد و به خوبي نمي توانند جواب دهند. اين وضعيت حتي باعث مي شود شخص مورد تمسخر ديگران واقع شود و در روحيه او تأثير منفي بگذارد، و حتي از ديگران كناره گيري كند. به راستي براي حل اين مشكل بايد چه كرد؟ در اين زمينه به توصيه هايي كه به يك شخصي كه دچار اين مشكل بوده توجه كنيد:
آدمي موجودي اجتماعي و نيازمند ارتباط با ديگران است؛ خجالت و كم رويي، آفتي است كه آدمي را از كاروان رو به تعالي و ترقّي باز مي دارد؛ به قابليت هاي نهفته فرصت بروز نمي دهد و توان ها و استعدادها را سركوب و نابود مي سازد. از ديدگاه روان شناختي، كم رويي توجهي غيرعادي و اضطراب آلود به خويشتن است كه در يك يا چند موقعيت اجتماعي، تجلّي مي كند و فرد را در انواع تنش هاي رواني، شرايط نامناسب عاطفي و شناختي و نابساماني هاي جسمي و زيستي فرو مي برد و موجب بروز رفتارهاي خام و نسنجيده و واكنش هاي نامناسب مي گردد. اين پديده، با توجّه به ضعف و شدتش، انواع پيامدهاي زيستي و رواني و شناختي؛ - مانند تشديد ضربان قلب، تغيير رنگ چهره، اختلال در تنفس، لرزش بدن و دستان، تغيير فركانس صدا، لكنت زبان، خشكي دهان، انزواطلبي، عدم پذيرش، فرار از فعاليت ها، عدم دفاع از خود، افت شخصيت، ركود علمي، مشكل دوست يابي و حتّي جهالت و ناداني - به دنبال مي آورد.
بنابراين خجالت، افزون بر اينكه انسان را از فعاليت هاي فردي باز مي دارد و زندگي شخصي را فلج مي كند، زمينه فعاليت هاي اجتماعي را نيز نابود مي سازد و اندك اندك، سلامت جسم و بهداشت روان را در معرض تهديد قرار مي دهد. همان گونه كه به درستي تشخيص داده و اقدام كرده ايد، با تصميمي جدّي و همتي بلند، به مبارزه با خجالت و كمرويي بپردازيد. تصميم جدي بگيريد و با تكيه بر توانمندي واقعي خود، توان خدا دادي و استعداد نهفته وجودتان را هر چه زودتر، از چنگال غول خيالي عجز و بي كفايتي رهايي بخشيد.
همان گونه كه مي دانيد وگاه تجربه كرده ايد، خجالت و كمرويي، هرگز با ناتواني برابر نيست. خجالتي بودن به معناي ناتوان شمردن خويش است، نه ناتوان بودن.
از سوي ديگر، بيشتر صاحب نظران معتقدند: خجالت خصلتي ژنتيكي نيست تا خود را مقهور آن بدانيد و در برابرش تسليم شويد! اين پديده محصول شناخت نادرست خود و ديگران و سازش نايافتگي هاي اجتماعي و حتّي رفتارهاي غلط آموخته شده است. بي گمان با شناخت توانمندي هاي خود، برخي عوامل مؤثر در بروز آنها و رعايت دقيق و مستمر و كامل راه كارهاي ارائه شده، مي توان به مطلوب ترين سطح سازش يافتگي اجتماعي و مؤثرترين شكل ارتباط با ديگران دست يافت. فقط كافي است به توانايي تان ايمان داشته باشيد. توانايي هاي خود را در فعاليت هاي گذشته مرور كنيد و موفقيت هاي هر چند ساده خويش را برشمريد. از آنجا كه عوامل بروز خجالت و كم رويي، در نوعي شناخت غلط از خويشتن ريشه دارد، كافي است به شناختي صحيح و واقع بينانه از خود دست يابيد تا اين سدّ تعالي و ترقّي را پشت سر گذاريد. به عبارت ديگر بايد خودپنداره اي كه از خود داريد را اصلاح كنيد.
بر اين اساس، به عنوان يك راه كار كلي، خوب است از بعضي عوامل مؤثر در بروز خجالت آگاه شويد تا با حذف آنها به مطلوب دست يابيد. تربيت غلط خانوادگي، آلوده ساختن محيط خانه و فضاي ذهن خويش به حالت هاي رعب، وحشت، تهديد، ترس، دلواپسي، مراقبت هاي شديد و افراطي از رفتارها و اعمال خود، مقايسه خود با ديگران، خود بزرگ بيني و خود كوچك بيني افراط گونه و عدم آگاهي از مهارت هاي اجتماعي، احساس تنهايي و ترس از طرد و مسخره شدن و مقبول واقع نشدن بخشي از عوامل كمرويي است.
روشن است هر كه در فضاي آلوده بدين عوامل، به سر برد، با نوعي احساس شرم، ترس، دلهره، گنه كاري، بي عرضگي و حقارت رشد مي كند. در نتيجه هميشه خود را فردي ضعيف مي بيند و جرأت هيچ اقدامي در خويش نمي يابد! اين فرد حتّي از قضاوت ديگران درباره اعمال و رفتارش مي پرهيزد؛ خود را از انظار ديگران مخفي نگه مي دارد و از انجام دادن عملي كه مورد مشاهده و ارزيابي ديگران قرار مي گيرد، اجتناب مي ورزد.
بي ترديد با شناخت عوامل مؤثر در بروز خجالت و حذف آنها از صحنه زندگي و فضاي ذهن خويش گام هاي مؤثري مي توان براي درمان آن برداريد. سپس به راهكارهاي زير عمل كنيد تا هر چه زودتر از چنگال مخوف كمرويي نجات پيدا كنيد.
راهكارهاي عملي
بر اساس شناختي كه از علل بروز خجالت داريد، هرگز نبايد درمان آن را در داروخانه ها و لابه لاي اقدامات پزشكي و آرام بخش ها و تقويت كننده ها جست و جو كنيد. اساس درمان بر تغييرات شناختي و اصلاح رفتاري و از ياد بردن رفتارهاي مبتني بر خود كم بيني استوار است و از روش هاي شناخت درماني و تغيير در باورها و نظام ارزشي و افزايش مهارت هاي اجتماعي و توانايي هاي شغلي و حرفه اي و تحصيلي پيروي مي كند. بر اين اساس چند روش عملي ذكر مي شود؛ اميد است مفيد و در راه نيل به هدف مؤثر باشد:
الف. ايجاد تغيير و اصلاح در شناخت خود از خويشتن:
بايد شناخت خود از توانايي ها، استعدادها، ويژگي هاي شخصيتي خويش را اصلاح كنيد و با واقعيت تطبيق دهيد. پس:
1. در برابر آينه ايستاده، جلوه هاي رفتاري خوشايند، حالات بدني و برداشت هاي مثبتي كه از وضعيت ظاهري خود داريد، يادداشت كنيد و روزي چند بار با صداي بلند بخوانيد، مانند اين جمله: «من خوش قامت هستم» و... .
2. فهرستي از ده لغت يا عبارت - كه بيانگر ويژگي هاي مثبت شخصيت شما است - تهيه كنيد و روزي چند بار آنها را در قالب جمله كاملي بخوانيد ؛ مثلاً بگوييد: «من باهوش هستم» و... .
3. خاطرات و تجارب جالب خود را براي دوستان صميمي تعريف كنيد.
4. هرگز به انديشه و شناخت هاي آزار دهنده (مانند احساس حقارت، ناتواني، بي كفايتي، شرمندگي و...) اجازه ندهيد فضاي ذهن شما را اشغال كند. به محض ورود اين افكار، ذهنيت هاي مطلوب و ويژگي هاي مثبت خود را با صداي بلند تكرار كنيد.
5. هرگز تصور كمرو بودن را به ذهن خود راه ندهيد و واژه ها و عبارت هايي چون: «من خجالتي هستم»، «من كمرو هستم» و «من جرأت بيان ندارم» را به زبان نياوريد، بلكه جرأت و شهامت را به خود تلقين كنيد، و با صداي بلند در طول روز، چندين نوبت بگوييد: من شهامت بيان اين سخن، عمل و فعاليت را دارم. اجازه ندهيد خاطره شكست هاي قبلي به انديشه شما راه يابد. موفقيت هاي گذشته را به خاطر آوريد.
6. شناخت خود از جنس مخالف را تصحيح كنيد. او نيز شخصي مانند شما و همه انسان هاي ديگر است. البته رعايت حيا و عفت در مقابل نامحرم امري مطلوب و شايسته است و هيچ گاه شرم و حيا، در مقابل نامحرم را مساوي با كم رويي و خجالت نگيريد.
ب. اصلاح رفتار و تغييرات رفتاري
بكوشيد در جهت مخالف كمرويي رفتار كنيد؛ پس:
1. هرگز خود را سرزنش نكنيد.
2. بر اساس شناختي كه از خود داريد، براي خويش هدفي در نظر بگيريد و براي رسيدن به آن، برنامه ريزي كنيد براي مثال بر اساس شناخت از خود، ارائه يك گزارش را به عهده بگيريد ؛ براي تهيه و كيفيت ارائه آن، برنامه ريزي كنيد و با تمرين در خلوت و نيز ارائه آن نزد دوستان صميمي و گروه هاي كوچك، خود را براي ارائه در كلاس آماده سازيد.
3. هنگام سخن گفتن، خود را گرفتار آداب و رسوم و تكلّف هاي بي مورد نسازيد. ساده، راحت و عاري از هرگونه آداب خاصّ، هدفتان را بيان كنيد. در فعّاليّت هاي آغازين، خواسته و هدف خود را به صورت يك جمله بنويسيد و نوشته را بخوانيد.
4. پرسش ها و مطالب اوليه را كوتاه و مختصر انتخاب كنيد.
5. ارتباط بصري با مخاطب را حفظ كنيد.
6. هميشه سخن را با مقدمه، يا يك كلمه جالب آغاز كنيد و از به كارگيري كلمات پيچيده بپرهيزيد. كلمات آغازين بايد متدوال و جذاب باشند.
7. قبل از سخن گفتن، مطلب مورد نظر را نوشته، در ذهن مرور و تمرين كنيد و شكل بيان و مهارت لازم را فراهم آوريد.
8. هنگام سخن گفتن، به ديگران و قضاوت و حركات و سكناتشان هرگز توجّه نكنيد. گفتارتان را پي گيريد و با خونسردي به هدف بينديشيد.
9. موانع احتمالي و افكار و اعمال مزاحم را شناسايي و ذهن خود را براي مقابله با آن آماده سازيد؛ مثلاً اگر خنده حاضران از ادامه سخن باز مي دارد، شما نيز بخنديد.
10. به كار خود پاداش دهيد. يك نفس عميق، به خود آفرين گفتن، يا باز گفتن تفصيلي و با آب و تاب آن براي نزديكان، مي تواند پاداش به شمار آيد.
11. از جزئيات بكاهيد و اصل سخن را به صورت خلاصه و گويا بيان كنيد.
12. اجازه سوء استفاده به ديگران ندهيد. كافي است به كار خود ادامه داده، در صورت روبه رو شدن با واكنش آنان، خود را در مقابل آنان احساس نكنيد.
13. در انجام رفتارهاي اجتماعي كوچك و در محيطهاي ديگر - كه بيشتر احساس راحتي مي كنيد - فعال باشيد. اين كار را از سلام كردن، احوال پرسي، جواب سلام دادن، نگاه كردن، تعارف كردن و تعارف شنيدن آغاز كنيد و با تمرين به كارهاي بزرگ تر و مهم تر گسترش دهيد.
14. با افراد فعّال و پر تحركي كه احساس خجالت نمي كنند، بيشتر مأنوس باشيد و از خجالتي ها فاصله بگيريد.
15. هميشه كلامي براي گفتن و عمل يا هنري براي ارائه به جمع داشته باشيد و آن را ارائه كنيد. در جاهايي كه كمتر احساس كم رويي مي كنيد و شبيه كلاس است، فعّال تر باشيد.
16. توجه داشته باشيد تا زمين نخوريد، راه رفتن نمي آموزيد. پس بايد نقد ديگران و تمسخر آنها باشد، تا شما مجال رشد بيابيد. بنابراين، اگر با عكس العمل ديگران روبه رو شديد، يا در فعاليت هاي آغازين احساس ناتواني كرديد، از ادامه سخن يا عمل چشم بپوشيد ؛ هر چند مي توانيد آن را ارائه كنيد و از اين راه، براي ارائه بهتر و كامل تر مطالب آماده شويد.
در پايان بايد يادآور شد، اين مقصود اندك اندك به دست مي آيد؛ نه با چند جلسه تمرين و خواندن چند جلد كتاب. اجراي پيوسته دستور العمل ها، تكنيك ها و رفتارها در رسيدن به هدف سودمند است.
نظرت چیه؟