تعارضات زناشويي زماني شکل مي گيرد که برخي هيجان هاي مخرب، روابط ناسالم بين همسران يا ديگر پديده هاي بيرون از اين سيستم، مخل سلامت و رضايت همسران شود.
روان شناسان معاصر مي گويند خانواده يک «سيستم» است. سيستم همان طور که مي دانيد مجموعه اي از چند عامل است که روي هم تأثير متقابل مي گذارند. احتمالاً از دوره دبيرستان يادتان مانده است که ساعت و دوچرخه نمونه هايي از سيستم هستند. اگر زنجير دوچرخه خراب شود حرکت دوچرخه دچار مشکل مي شود. زندگي مشترک هم يک سيستم است؛ سيستمي که تحت تأثير حالت هاي هيجاني همسران - مثلاً شادي، اندوه، اضطراب، خشم و...، روابط بين آن ها، عوامل محيطي مانند بچه ها، خانواده هاي پدري دوطرف، دوستان و شغل هر کدام از دو طرف قرار مي گيرد. در بهترين حالت، سيستم خانواده سعي مي کند نيازهاي هر يک از همسران و همچنين نيازهايي را که محيط بر آن ها تحميل مي کند برآورده کند، اما هميشه اين طور نيست.
تعارضات زناشويي زماني شکل مي گيرد که برخي هيجان هاي مخرب، روابط ناسالم بين همسران يا ديگر پديده هاي بيرون از اين سيستم، مخل سلامت و رضايت همسران شود. اين روزها نزاع، خشم، خشونت و مشکلات زناشويي دلايل شايع مراجعه زوجين به مراکز مشاوره و روان درماني است.
دکتر جهرمي روان شناس و زوج درمانگر بر اساس همين نگاه سيستمي در ماهنامه سپيده دانايي ۱+۵ تکنيک کاربردي معرفي مي کند که هنگام به وجود آمدن اين تعارض ها در زندگي مشترک، زوج مي تواند با استفاده از آن ها اختلافات خود را حل و فصل کنند.اگر بين شما و همسرتان هم تعارض هايي وجود دارد، با استفاده از اين راهکارها مي توانيد آن ها را حل و فصل کنيد. فقط يادتان باشد اگر اين راهکارها زير نظر يک خانواده درمانگر انجام شود، بسيار موثرتر خواهد بود.
گفت وگوي دوطرفه هدفمند داشته باشيد
براي انجام اين گفت وگو، موضوعات مشخصي را انتخاب کنيد و با هدف حل مشکل به شيوه هاي مثبت به گفت وگو بنشينيد. در اين روش، بايد گله ها و شکايت ها را به خواسته ها تغيير دهيد، خواسته ها را به تکاليف تبديل کنيد و سپس بر سر چگونگي اجراي تکاليف به توافق برسيد. براي مثال، ممکن است چنين موضوعي پيش آيد: زن از اين که شوهرش هر شب دير به خانه مي آيد نگران مي شود و با شکوه و شکايت به اين رفتار شوهر واکنش نشان مي دهد.
موضوع مشخص است. براي حل چنين مشکلي به شيوه گفت وگوي دوطرفه، لازم است در گام اول زمان بازگشت به خانه مشخص شود، شوهر سعي کند به موقع به خانه بازگردد و در صورت تأخير، همسرش را از قبل مطلع سازد؛ در مقابل زن هم سعي کند پس از آمدن شوهر از او به گرمي استقبال کند و درباره تأخير او بحث نکند.
به جاي سکوت، رابطه برقرار کنيد
به شکلي ساده، مثبت و سازنده با هم ارتباط برقرار کنيد و به آنچه ديگري مي گويد دقيقاً گوش دهيد. زمان هايي را براي گفت وگو با يکديگر تعيين و در خلال آن ها تلاش کنيد از شيوه هاي ارتباطي نادرست مثل کناره گيري و سکوت استفاده نکنيد، بهتر است به بعضي موارد - که مخصوصاً در اوايل زندگي بيشتر شايع است حواس تان باشد: سعي کنيد با احساسات خود ارتباط برقرار و عواطف خود را براي همسرتان آشکار کنيد، سعي نکنيد ذهن همسرتان را بخوانيد و واجب تر اين که اين ذهن خواني را به زبان نياوريد، شفاف صحبت کنيد، در درون خودتان به دنبال علت و چرايي احساسات، افکار و باورهاي تان باشيد و به جاي حدس زدن و پيشداوري درباره احساسات و افکار همسرتان، سوالات تان را در همين خصوص به صورت مستقيم و صريح از او بپرسيد.
عيب ندارد بحث کنيد
بعضي از زوج ها بيش از اندازه نسبت به هم مودب و رسمي به نظر مي رسند و گويي نگران اين هستند که مبادا با برقراري ارتباطي نزديک و صميمانه و غيررسمي، حريمي شکسته شود يا ناراحتي و کدورتي پيش آيد. گاهي اوقات نيز ترس زياد از مطرح کردن موضوعات معيني که بايد به موقع به آن ها پرداخته شود، کار دست زوج هاي جوان مي دهد. اين ترس ها مانع از آن مي شود که زوج ها اطلاعات لازم را درباره يکديگر يا ديگر موضوعات زندگي مشترک خود کسب کنند يا به يکديگر انتقال دهند.
اين در حالي است که در چنين شرايطي بسياري از موضوعات مي توانند به راحتي به دلخوري، قهر، واکنش هاي انتقادي، سکوت و کناره گيري منجر شوند. براي داشتن يک زندگي گرم و صميمي، حذف رعايت کردن هاي بي دليل ضروري است. براي گريز از اين اتفاقات يا حل آن ها، موضوعي ساده و بي خطر از متن زندگي و روابط تان انتخاب و بر سر آن موضوع با يکديگر بحث کنيد. نظم و نظافت مربوط به اتاق پذيرايي، چيدمان آشپزخانه، صداي تلويزيون، صحبت با تلفن و... مي تواند موضوع بحث باشد. لازم است به طور جدي درباره اين موضوعات بحث کنيد. اين روش، بازداري هاي بي مورد را کاهش مي دهد و برخورد فعال و سازنده همسران در زمينه هاي ديگر روابط شان را افزايش مي دهد. اما گاهي اوقات نيز به نظر مي رسد خود برقراري چنين ارتباطي، مشکلي جدي است و همسران نمي توانند با يکديگر بحث کنند؛ در اين حالت پيشنهاد مي شود روش بازي نقش را امتحان کنند.
از تکنيک بازي نقش استفاده کنيد
در اين روش که عنوان کامل تر آن بازي نقش وارونه است، از همسر ان خواسته مي شود هر يک نقش ديگري را در بحث بر سر موضوع مورد نظر اجرا کند. براي انجام اين کار، خودتان را در جايگاه و موقعيت طرف مقابل بگذاريد و از دريچه ذهن و احساس او به موضوعي خاص نگاه کنيد تا با حال و هواي هيجاني و فکري او بيشتر آشنا شويد. پس از حدود پنج دقيقه، هر يک به نقش اصلي خود بازگرديد و بگوييد از منظر طرف مقابل تان چه چيزهايي را ديده و آموخته ايد.
طرح زوج و فرد را اجرا کنيد
تکليف مي تواند هر چيزي باشد که همسران بر سر آن اختلاف نظر دارند و هيچ کدام هم کوتاه نمي آيند و حق را به خود مي دهند؛ از رفتن به مکاني براي تفريح و گردش گرفته تا خريد کردن، تغيير مبلمان و اثاثيه منزل، رفتن به مهماني، کم و کيف ارتباط با دوستان، پريدن وسط حرف طرف مقابل، با لهجه حرف زدن يا نزدن و... بعضي وقت ها موضوعاتي بسيار ساده و پيش پا افتاده نيز مي تواند دردسرساز شود؛ مانند اينکه زباله ها را چه کسي بيرون ببرد يا در فروشگاه چه کسي چانه بزند، در چنين شرايطي بهترين کار، انجام نوبتي آن تکليف است؛ مثلاً توافق مي شود براي اين آخر هفته زن انتخاب کند کجا بروند و آخر هفته بعد مرد. يا روزهاي زوج، روز زن باشد و روزهاي فرد، روز مرد؛ که در اين حالات، تصميم براي انجام هر کاري بر عهده فردي است که روز اوست (نگران نباشيد. جمعه ها را براي دعواهاي تان کنار گذاشته ايم!) اين روش معمولاً تنش برخاسته از موضوعات اين چنيني را حذف مي کند و به شما فرصت مي دهد در ديگر زمينه هاي زندگي مشترک احساسات بهتري داشته باشيد.
دعواهاي نيم ساعته منظم داشته باشيد
اما بعضي وقت ها کار از کار گذشته است. يعني دو نفر آن قدر در دام يک تعامل خشک و انعطاف ناپذير گرفتار شده اند که تغيير رابطه آنها به وسيله گفت وگو، ارتباط آموزي، بحث ها، بازي نقش و انجام تکاليف بر اساس جدول هاي زماني امکان پذير نيست. اين جور وقت ها مي شود سراغ يک روش به نام «پارادوکس» رفت. هدف اصلي پارادوکس مبارزه با ترس همسران از تغيير است.
در پارادوکس دقيقاً همان چيزي که کام همسران را تلخ کرده است براي شان تجويز مي شود! براي اين که پارادوکسي عمل کنيد، زمان هاي کوتاهي (مثلاً ۳۰ دقيقه) را در طول هفته با توافق خودتان مشخص کنيد و طي آن با يکديگر به گفت وگو بنشينيد. فقط يادتان باشد قرار است گفت وگويي انتقادي انجام دهيد.
با اين روش، دو طرف جرأت پيدا مي کنند عواملي را که به دلخوري و ناراحتي منجر شده و ممکن است با گذشت زمان به ظاهر فراموش شده اما در حقيقت در دل آن ها باقي مانده باشد بازگو کنند و طرف مقابل را از عمق احساسات خود در خصوص موضوعات معيني باخبر سازند. فقط يادتان باشد نيم ساعت در هفته و نه همه هفته!
نظرت چیه؟