فکرخوانی، بخش عمده ای از زندگی روزمره ماست و ما آن را به عنوان واقعیت پذیرفته ایم، البته غیر از مواقعی که از پس آن برنمی آییم.
به نظرتان اگر گاهی بتوانید فکر دیگران را بخوانید خوب نیست؟ روان شناسان معتقدند: «ما می توانیم.» چه باور کنید، چه نکنید، بیشتر ما تقریبا هر روز «فکرخوانی» می کنیم. پی بردن به افکار و احساسات دیگران قدرتی رازآمیز یا بازی ۲۰ سوالی نیست. فکرخوانی مهارت اولیه بشر است، از آن دست مهارت هایی که روان شناسان «استنباط همدلانه» می خوانند.
پروفسور ویلیام ایکس، نویسنده کتاب «فکرخوانی هر روزه» معتقد است این مهارت می تواند به چنان نتایج درستی منجر شود که نوعی تله پاتی به نظر آید. فکرخوانی، بخش عمده ای از زندگی روزمره ماست و ما آن را به عنوان واقعیت پذیرفته ایم، البته غیر از مواقعی که از پس آن برنمی آییم.
طی این تحقیق، ویلیام ایکس و همکارانش پرده از مهارت های فکرخوانی برداشتند و در کنارش نشان دادند باورهای نادرستی در موردش وجود دارد . اگر نکته هایی را که ایکس اشاره کرده در خاطر داشته باشیم، یاد می گیریم چگونه با طرف مقابل بهتر ارتباط برقرار کنیم، چگونه مهربان تر باشیم و حس اعتماد را در طرف مقابل تقویت کنیم و در نتیجه از نظر اجتماعی موفق تر باشیم.
● از آنچه پنهان است آگاه باشید
براساس تحقیقات ایکس، استعداد ذاتی شما مهم ترین عامل موثر در فکرخوانی نیست، بلکه «خواندنی بودن» هدف شماست. اگر هدف شما دلایلی برای مخفی کردن افکار و احساساتش داشته باشد، مانعی بزرگ در راه فکرخوانی است. در این مواقع، خیالپردازی بیش از اندازه گرهی نمی گشاید و در عمل بی فایده است.
عامل مهم دیگر، در نظرگرفتن افکار و احساسات پنهان خود شماست. ما معمولا به این نکته فکر نمی کنیم افکار و احساسات ما تا چه اندازه بر قضاوت هایمان تاثیرگذار است، اما نباید از این نکته غافل شد فیلتر احساسات ما در قضاوت درباره رفتار دیگران موثر است و آن را از بی طرفی ساقط می کند.
اگر ما اندکی پارانوئید ـ که طبق آن، فرد مبتلا دارای سوءظن، حسادت و هذیان بزرگمنشی است ـ یا کمرو باشیم، بسیار احتمال دارد این نوع نگرش بر تفسیر رفتار دیگران تاثیر بگذارد. همیشه به توضیح های جایگزین فکر کنید.
پس به برداشت اول از رفتار دیگران قناعت نکنید و از خود بپرسید آیا توضیح و تفسیر جایگزینی برای رفتار آنها وجود ندارد.
● صمیمیت به معنای صحت در گمان نیست
زندگی مشترک بیست ساله به هیچ وجه به این معنی نیست که شما چنان از خلقیات همسرتان آگاهید که دیگر به گفت وگو و برقراری دیالوگ نیازی نیست. برعکس، ایکس به این نتیجه رسید بسیاری از زوج هایی که سال های طولانی زیر یک سقف زندگی کرده اند، به نحو چشمگیری در پیش بینی افکار طرف مقابل ضعف دارند.
به همان میزان که ارتباط عاطفی ما گسترش پیدا می کند، پیش فرض های ما از همسرمان نیز قالبی تر و ثابت تر می شود بنابراین مشکلات بیشتری در تفسیر و تعبیر بی طرفانه احساسات و افکار آنها داریم. ایکس نام «تله آشنایی» را بر آن می نهد.
برای رهایی از تله آشنایی هرگز خیال نکنید که می دانید همسرتان به چه فکر می کند. در این مواقع، اولین حدس چندان صحیح نیست و باید دوباره سعی کنید.
● بازخورد را فراموش نکنید
براساس تحقیقات یک روان شناس اجتماعی، اروینگ گافمن، همه مکالمات ما در «چارچوب» شکل می گیرد. چارچوب، واژه ای است که می گوید ما چطور رویدادهای اطرافمان را تعبیر و تفسیر می کنیم، اما ما همیشه چارچوب مشترکی با مخاطب مان نداریم. برای نمونه، بسته به شناخت مخاطب تان می توان چشمک را نشانه ابراز علاقه، نشانه شوخی یا حتی پرش ساده چشم تعبیر کرد. در نظر داشتن چارچوب غلط می تواند به سوءتفاهم منجر شود.
با گفتن جملاتی نظیر «به نظر من، شما درباره... فکر می کنید. درست است؟» به راحتی می توانید درباره آنچه در مورد طرف مقابل تان می اندیشید به او بازخورد بدهید و چارچوب ذهنی خود را درباره او تصحیح کنید تا در حدس های بعدی با اطمینان بیشتری عمل کنید.
● نقاط مشترک را بیابید
با دوستان یا آشنایان مان درباره اتفاقات و افرادی که هر دو به خوبی می شناسیم، گفت وگو می کنیم برای مثال؛ اگر خواهر شما دوست جدیدش را با سوزی در جشن تولدش مقایسه کند، بدون توضیح بیشتر هر دوی شما به خوبی به خاطر می آورید چقدر بدلباس بود. ما این را با مشاهدات مان درباره رفتار آنی افراد می آمیزیم تا به نتیجه گیری درباره رفتار آنها بپردازیم.
تحقیقات ثابت کرده اگر از ابتدا زمینه های مشترک اخلاقی، علاقه ای و اعتقادی را بخوبی شناسایی کنیم، می توانیم «دقت همدلانه» را در هر رابطه بهبود ببخشیم. از طریق بحث درباره اتفاقاتی که هر دوی ما به خوبی درباره اش می دانیم، می توانیم در مورد احساسات افراد و دیدگاه آنها در مورد افراد و مکان ها به نتایج درستی برسیم.
به عقیده ایکس، بهترین راه برای شناسایی نقاط مشترک خودمان با کسی که تازه با او آشنا شده ایم این است که خیالپردازی نکنیم و با برقراری دیالوگ و مطرح کردن یکسری سوال به نوع نگرش او به موضوعات گوناگون پی ببریم.
● بعضی مواقع بهتر است ندانید
فراموش نکنید ممکن است ندانستن آنچه از ذهن دیگری می گذرد، نعمت بزرگی باشد. «اشتباه انگیزه دار» مانع فهمیدن آنچه ما نباید درباره افکار پدر و مادرمان بدانیم می شود. ایکس می گوید موفق ترین زوج ها کسانی هستند که به طور غریزی از نقاط حساس و شکننده رابطه شان آگاهند و از تحریک آنها خودداری می کنند.
مثلا وقتی کسی می گوید اجازه دهید به آن نپردازیم، غیرمستقیم به طرف مقابل هشدار می دهد که دارد به منطقه خطر نزدیک می شود و باید احتیاط کند. اشتباه نکنید، بسیاری از مواقع به نفع تان است ندانید در ذهن طرف مقابل چه می گذرد. پس تلاش نکنید بفهمید، از آن فاصله بگیرید.
نظرت چیه؟