خــواب کــودکـــان و اختلـالـات آن

[*P s y C h e*]

هفـت نکته مهم درباره بهداشت خواب کودک

1 - در ساعت‌های پایانی شب، یکی، دو ساعت مانده به موعد خواب کودک، سعی کنید فضای خانه را آرام کنید.



2 - ممکن است دیر از سر کار برگردید و دلتان بخواهد با کودک بازی کنید یا کشتی بگیرید، اما با این کار او را هوشیار و فعال می‌کنید و شانس یک خواب کودکانه و سروقت و آرام را از او می‌گیرید.


3 - سعی کنید حتی نور خانه، صدای تلویزیون و گفت‌وگوهای تلفنی، رنگ و بوی شبانه و آرام‌تر شدن داشته باشد تا فضا مهیا و خواب کودک تان راحت‌تر شود.


4 - بچه‌ها حتما قبل از خواب باید تخلیه مثانه داشته باشند و نباید چای و مایعات بخورند.


5 - ماساژدادن بچه‌های کوچک‌تر، حمام کوتاه و گرم، دادن کمی موز یا شیر که سروتونین دارد هم مفید است. به یاد داشته باشید که کیفیت خواب کودک در شب چیز دیگری است و حتی اگر کودک تا ظهر فردا هم بخوابد، کمبود خواب شبانه جبران‌شدنی نیست.


6 - اگر کودک ظهر نخوابیده و حوالی ساعت 5 بعدازظهر دوست دارد بخوابد یا او را سرگرم کنید و اجازه ندهید بخوابد یا زود بیدارش کنید که ساعت 10 شب دوباره بتواند بخوابد.


7 - هر شب 3-2 دقیقه زودتر از شب قبل کودک تان را بخوابانید. تا آخر هفته 10دقیقه به زمان مطلوب خواب کودک تان نزدیک‌تر شود. با این روش طی 3-2 ماه به موقع خواهد خوابید.

توضیحات: موضوعات زیر در این فروم مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهند گرفت.
اختلالات خواب در کودکان به چه صورت میباشد؟
علائم اختلال درخواب کودکان چیست؟
دلایل گریه شبانه کودک 2 ساله چه می تواند باشد؟
راهنمایی برای عصبانیت کودکان 3-5 سال
علت بی خوابی در کودک یک ساله چیست؟
دلیل اختلالات خواب در در کودکان زیر دو سال چیست؟

[R e z a]

سعی کنید وقتی کودک خواب ترسناک می‌بیند و به طرف تخت شما می‌آید او را به تخت خودش باز گردانید چون بعدا خیلی مشکل است که شبهای بعد در اتاق خودش به خواب رود و سعی کنید پیش کودک تا به خواب رفتن وی بمانید و بعد اتاق او را ترک کنید.

مقدمه


در این حالت کودک به علت دیدن خوابهای ترسناک از خواب بیدار می‌شود و اغلب بخشی از خوابی که موجب ترس وی شده و یا تمامی آن را به یاد می‌آورد. در این زمان کودک اکثرا در رختخواب خود می‌نشیند و فریاد می‌کشد و یا گریه می‌کند و یا به طرف اتاق خواب و تخت والدین می‌آید و از آنها تقاضای کمک می‌کند. گاهی هم ممکن است کودک دچار وحشت شبانه در خواب شود و با صدای بلند در خواب داد بکشد و گریه کند اما از خواب بیدار نشود.
علل کابوس

علل و موجبات اصلی کابوسها ممکن است بر اثر رویدادها و مسائل ترسناکی باشد که کودک در طی روز در تلویزیون می‌بیند یا در داستانها و کتابها می‌خواند و یا اطرافیان تعریف می‌کنند و یا اصولا مسئله‌ای باشد که کودک خود شخصا با آن رو به رو است مانند: دعواها ، مشکلات احساسی و در بچه‌های بزرگتر مشکلات در مدرسه و شاید سختی تکالیف درسی و غیره. همچنین کابوسهای کودک می‌تواند تاثیراتی از اعمال روزانه باشد، یک روز فشرده و سخت می‌تواند باعث کابوس هنگام خواب شود.

البته خوابهای وحشتناک می‌تواند از تخیل کودک هم شکل بگیرد بدون اینکه معنای خاصی داشته باشد. در بچه‌های کوچک این خوابها قسمتی از رشد آنهاست و وقتی از خواب می‌پرند بلافاصله به خواب می‌روند و در فردا آن روز چیزی به یاد نمی‌آورند. هر کابوسی به این معنی نیست که مسئله‌ای وجود دارد. در کودکان تب ، مریضی ، زیاد یا دیر خوردن غذا می‌تواند نقش مهمی در کابوس داشته باشد.
نحوه برخورد والدین با کابوس


نحوه بر خورد والدین هنگام دیدن خوابهای وحشتناک به این گونه است که: هنگامی که کودکی در دل شب فریاد کشید، بی آن که از خواب بیدار شود، باید او را نوازش کرد و آرام در گوشش لالایی نجوا کرد و در این هنگام نباید کودک را حتی‌الامکان از خواب بیدار کرد. اما زمانی که کودکتان از صدای فریاد خودش بیدار شد، همچنان وحشت زده و ترسیده است او را در آغوش بگیرید و یک لیوان آب به او بدهید و او را نوازش کنید و با صدای آهسته برایش تعریف کنید که این فقط یک خواب بود و گذشت، آنچه که دیدی همه در خواب بود.

حتی اگر کودک معنی واژه رویا را هنوز یاد نگرفته باشد، طنین آرام بخش صدایتان او را تسکین خواهد داد و به او خواهد فهماند که آنچه که دیده واقعیت نداشته است، و اگر کودک باز هم بی‌قراری کرد می‌توان چراغ را روشن کرد و گفت بیا به دنبال آن چیزی که می‌ترسی بگردیم و یا به او بگوییم چراغ را برایت روشن می‌گذارم. البته امکان دارد که در بعضی موارد ، صحنه‌هایی از آن کابوس وحشتناک در ذهنش دوباره تکرار شود و از ترس اینکه دوباره آن منظره‌های وحشتناک را ببیند از رفتن به رختخواب امتناع ورزد، توصیه‌ای که در این زمان وجود دارد این است که موضوع خوابی را که کودک عنوان می‌کند را به شکل دیگری به پایان برسانیم به این شکل که مثلا اگر خواب اژدها را دید به او بگوییم که در انتها تو شمشیری داشتی و اژدها را کشتی.

سعی کنید وقتی کودک خواب ترسناک می‌بیند و به طرف تخت شما می‌آید او را به تخت خودش باز گردانید چون بعدا خیلی مشکل است که شبهای بعد در اتاق خودش به خواب رود و سعی کنید پیش کودک تا به خواب رفتن وی بمانید و بعد اتاق او را ترک کنید. هنگامی که احساس می‌کنید دیدن کابوس در کودکتان به علت این است که ذهنش مشغول مسئله‌ای است باید دقت کنید که چه چیزی در زندگی کودک تغییر یافته است. البته باید از خود کودک کمک گرفت و یک سئوال باز و دقیق پرسید مثلا دیشب چه خوابی دیده بودی؟ یا دقیقا از چه چیزی می‌ترسی؟ و بگذاریم خودش تعریف کند و سعی کنیم بین صحبتهایش حرف نزنیم با دقت گوش کنیم.

زیرا کودک با این عمل ما احساس خواهد کرد که وی را درک می‌کنیم. البته در کودکانی که کوچکتر هستند نباید انتظار داشته باشیم که خوابشان را واضح بتوانند بیان کنند زیرا کودکان در سنین پائین نمی‌توانند دقیقا خوابی را که دیده‌اند به روشنی برای دیگران تعریف کنند و فقط ممکن است یک لغت بگویند مثل: زن بد جنس یا سگ بزرگ. در این صورت باید به آنها گفت که در واقعیت و در اتاق او چیزی وجود ندارد و می‌توان به همراه کودک همه جای خانه را جستجو کرد.
پیشگیری

شبها سعی کنید همیشه یک چراغ خواب در اتاق کودک روشن باشد و در تاریکی قبل از اینکه کودک به خواب رود به وسایل در اتاق کودک نگاه کنید که بد نمانده باشد مثلا سایه یک صندلی ممکن است برای کودک ایجاد ترس کند. و یا می‌توان یک عروسک به کودک داد و یا در اتاق او آویزان کرد و به او بگویید که این عروسک جلوی خوابهای بد را می‌گیرد.

سعی کنیم کودکان قبل از به خواب رفتن فیلمهای خشن و ترسناک نبینند و یا بازیهای خشن و هیجان انگیز انجام ندهند، سعی کنید قبل از به خواب رفتن کودک برایش قصه بخوانید (البته نه قصه های هیجان انگیز) و یا یک مسئله که برای کودک جالب است برایش تعریف کنید و به او بگویید: امیدوارم امشب در موردش خواب ببینی. شما می‌توانید یک موقعیت روحی خوب و آرامش قبل از خواب ، برای کودکتان ایجاد کنید.

[*P s y C h e*]

● وحشــت شبانه چیست؟


اختلال خواب معمولا در کودکان ۳ تا ۱۲ سال اتفاق می افتد اما اوج آن در کودکان 3/5 ساله است. خواب به ۲ قسمت تقسیم می شود: قسمت REM که با حرکات سریع چشم همراه است و قسمت non REM که قسمت حرکات غیر سریع چشم محسوب می شود. فاز حرکات غیرسریع چشم خود به ۴ مرحله تقسیم می شود. اختلال خواب هم در مرحله سوم تا چهارم از فاز حرکات غیر سریع چشم اتفاق می افتد که معمولا ۹۰ دقیقه بعد از این که کودک به خواب می رود ایجاد می شود.وحشت شبانه معمولا در فاز حرکات سریع چشم اتفاق می افتد. وحشت شبانه با دوره های مداوم عود گریه شدید هنگام خواب و سخت بیدار کردن کودک همراه است. در هر حال وحشت شبانه چیزی است که می تواند در زندگی خانوادگی اخلال ایجاد کند. حدود یک تا ۶درصد کودکان وحشت شبانه را تجربه می کنند و دختران و پسران به یک نسبت با آن دست به گریبان هستند. در این میان به نظر می رسد، کودکان مختلف از نژادهای گوناگون نیز به یک نسبت با این مسئله درگیر باشند اما این اختلال معمولا در دوران بلوغ برطرف می شود.



● نشانه های وحشت کدام است؟

علاوه بر عود مکرر گریه های شدید و ترس هنگام خواب و سخت بیدار کردن کودک، کودکانی که وحشت شبانه دارند برخی علائم دیگر را هم تجربه می کنند:



▪ افزایش ضربان قلب

▪ افزایش تنفس

▪ تعریق زیاد



● علل این وحشت چیست؟

مسائل خانوادگی و والدین در این زمینه بسیار حائز اهمیت است اما علاوه بر آن، خستگی و مسافرت های طولانی که ریتم خواب کودک را به هم می زند، افسردگی و مصرف برخی داروها می تواند وحشت شبانه را در پی داشته باشد. اگر همه شرایط روحی کودک مساعد باشد، شرایط جسمانی مثل پایین آمدن قند خون، تب، اختلالات گوارشی و.... می توانند علل زمینه ساز باشند.وحشت شبانه می تواند به دلایل مختلف دیگر نیز ایجاد شود که از میان آن ها می توان به حوادث استرس زا در زندگی، تب و داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز) اثر می گذارند، اشاره کرد.




● کابوس و وحشت شبانه چه تفاوتی با هم دارند؟


برخلاف کابوس ها بیشتر کودکان پس از قسمت وحشت شبانه خوابی را که دیده اند به یاد نیاورده و معمولا صبح روز بعد هم چیزی از این وحشت به خاطر نمی آورند. وحشت شبانه اغلب ۲ ساعت بعد از خوابیدن ایجاد می شود. پیش از ایجاد این حالت کودک به تدریج و به صورت پیشرونده دچار بی قراری می شود. در خلال وحشت شبانه کودک بیدار و وحشت زده به نظر می رسد و ممکن است فریاد بزند یا ناله کند. لازم به ذکر است که کودک در این حالت بیدار نیست و به راحتی نیز بیدار نمی شود و به محرک ها هم پاسخی نمی دهد. کودک به هیچ عنوان نسبت به حضور پدر و مادر آگاه نیست و معمولا صحبت نمی کند. در اغلب موارد این حالت یکی، ۲ دقیقه طول می کشد اما حتی امکان دارد تا۳۰ دقیقه هم ادامه داشته باشد تا کودک آرامش خود را بازیابد و بتواند دوباره بخوابد.



● چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

اختلال خواب یکی از نگرانی های مکرر پدر و مادر در طول سال اول زندگی کودک است. نیمی از کودکان دچار اختلال خواب نیاز به کمک پزشک دارند. کودکان کمتر از 3/5 سال دست کم یک شب در هفته با این مشکل مواجه هستند. اگر به نظر می رسد فرزند شما وحشت شبانه دارد باید توسط متخصص اطفال ارزیابی شود. در طول این ارزیابی متخصص اطفال ممکن است قادر به تشخیص موارد دیگری از اختلال باشد که احتمال دارد وحشت شبانه را ایجاد کند. پزشک ممکن است برای مدتی کوتاه داروهای خواب آور برای کودک تجویز کند تا عمق خواب کودک تغییر کند.



متاسفانه هیچ درمان قطعی برای وحشت شبانه وجود ندارد اما در درجه اول باید خانواده در مورد این نوع اختلال آموزش ببیند. در موارد شدید بیماری می توان برای کودک داروهای ضدافسردگی از قبیل ایمی پرامین تجویز کرد.



● چطور می توان ازوحشت های شبانه جلوگیری کرد؟

بهتر است اتاق کودک را برای جلوگیری از آسیب احتمالی ایمن کنید. تمام عواملی که اختلال خواب را ایجاد می کنند از بین ببرید. یک برنامه منظم خواب و بیداری برای کودک قرار دهید.

مراقبت و پیگیری مکرر خانواده و حمایت و جلب اطمینان کودک به کاهش نگرانی های آن ها کمک می کند.



برای پیشگیری بهتر است سطح تحمل روزانه فرزندتان را درک کنید و وقت او را با برنامه های پرمشغله و فشرده پر نکنید. به الگوهای خواب فرزندتان توجه کنید و روالی برای برنامه خواب او در نظر بگیرید. اگر کودک یک روز پرمشغله داشته باشد، والدین باید یک چرت یا خواب نیمروزی در طول روز برای او در نظر بگیرند یا کودک را کمی زودتر از شب های قبل به تختخوابش بفرستند. سعی کنید کودک را قبل از خواب به حمام بفرستید تا بدنش به آرامش برسد و از انگیزه ها و افکار وحشت آور خلاصی یابد. امکان یک ساعت خواب راحت و با آرامش را برای او فراهم کنید. پخش موزیک ملایم، آوردن یک عروسک دلخواه یا انجام تفریح مورد علاقه او می تواند به خواب آرام او کمک کند.



با توجه به این که کودک تان وحشت شبانه را روز بعد به یاد نخواهد آورد، در مورد آن با او بحث نکنید. با خواهر یا برادر او نیز صحبت کنید که در مورد این حادثه با او بحث نکنند و این موضوع را در ذهن او بزرگ جلوه ندهند. خودتان هم نگران نشوید؛ دیدن وحشت های شبانه، اضطراب آور است اما معمولا از لحاظ جسمی و عاطفی مشکلی برای کودک تان پیش نمی آید. ممکن است کودکی همراه وحشت شبانه، خوابگردی نیز داشته باشد این مسئله دلیل یک مشکل حاد و جدی نیست اما می تواند خطرناک باشد. این حالت هنگامی اتفاق می افتد که کودک به خواب عمیق فرو رفته است. بنابراین حتی اگر کودک تان شما را بیدار هم بکند، نمی توانید با او ارتباط برقرار کنید. نگرانی اصلی، سلامت و امنیت کودک شماست. مطمئن باشید که پنجره ها و درهای خروجی را بسته اید و آن ها را قفل کرده اید.




منبـــــع : سیـب سـبز

[R e z a]

مصرف زیاد مواد قندی هم در وعده شام کودکان توصیه نمی شود زیرا مصرف قند زیاد قبل از خواب، سبب افزایش انرژی و ایجاد تحرک بیشتر در کودک می شود. بنابراین میل به تحرک بیشتر، فرایند خوب خوابیدن را مختل می کند.

اگر کودکی با مشکل بی خوابی مواجه شود، علایمی مشابه با بی خوابی بزرگسالان و حتی ممکن است شدیدتر از آن را نشان دهد، زیرا نیاز خواب کودک بیشتر از بزرگسالان می باشد. خوابیدن کودکان، علاوه بر برطرف کردن خستگی های روزانه، شرایط مناسبی را برای رشد کودک فراهم می کند. کودکان فعالیت روزانه بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند و در صورت عدم استراحت کافی، بسیار صدمه می بینند. بنابراین اگر کودکی دارید که با مشکل بی خوابی مواجه است، حتما راهکارهای زیر را انجام دهید.
در اینجا 12 توصیه برای برطرف کردن بی خوابی در کودکان را می گوییم.
- به والدین توصیه می شود جای خواب ثابتی را برای کودک خود در نظر بگیرند و به کودک خود تاکید کنند که حتما در جای خود استراحت کند. معمولا تغییر مکان خواب حتی برای بزرگسالان هم ناخوشایند است و ممکن است سبب دیر به خواب رفتن آنها شود. احتمالا این تجربه را در طول مسافرت داشته اید.
- به این دسته از کودکان اصلا اجازه بیدار ماندن و دیر خوابیدن به بهانه مشاهده تلویزیون و یا حتی انجام تکالیف مدرسه را ندهید. زمان مشخصی را برای خواب آنها در نظر بگیرید و آنها را به خوابیدن در همان زمان، محدود کنید. گاها دیده می شود که برخی از کودکان به علت مشاهده فیلم های ترسناک دچار کم خوابی می شوند. والدین بهتر است از دیدن فیلم ترسناک و تحرک بیش از اندازه کودک، جلوگیری کنند.
- ساعات خواب منظمی را برای کودکتان در نظر بگیرید. ساعات خواب کودک باید ثابت باشد. یک ساعت خاص را در نظر بگیرید. اولین بار کودک خود را تشویق کنید تا در آن ساعت خاص به رختخواب برود و شب‌های دیگر، حتی تعطیلات آخر هفته آن ساعت را معیار فرا رسیدن زمان خواب کودکتان قرار دهید. برای بیدار شدن از خواب نیز همین رویه را ادامه دهید. توجه داشته باشید هر قدر کودکتان زودتر از خواب بلند شود بهتر است، زیرا تا شب کاملا خسته می شود و حدودا همان ساعت مقرر به خواب می‌رود.
- والدین باید مراقب عادات تغذیه ای کودک خود باشند و سعی کنند مواد غذایی کافئین دار را از برنامه غذایی خود حذف و یا کم کنند. اگر هم کودک علاقمند به مصرف این مواد غذایی بود، سعی شود حتی المقدور این مواد را 4 ساعت قبل از خواب مصرف کند، زیرا واکنش کودکان به مصرف مواد کافئین دار مانند بزرگسالان است، یعنی همانطور که مصرف این مواد در بزرگسالان سبب بی خوابی می شود، در کودکان نیز همین اثر را دارد.
- متخصصان تغذیه معمولا مصرف موادی مانند شیر ولرم را که حاوی کلسیم است، قبل از خواب توصیه می کنند. - حداقل دو ساعت قبل از خواب، شام کودک را آماده کنید تا بخورد. این کار سبب هضم نسبی غذا می شود و کودک با معده پر به رختخواب نمی رود، زیرا معمولا معده پر، سبب بدخوابی می شود.
- توصیه می شود از مصرف غذاهای پرکالری در وعده شام اجتناب شود. مصرف زیاد مواد قندی هم در وعده شام کودکان توصیه نمی شود زیرا مصرف قند زیاد قبل از خواب، سبب افزایش انرژی و ایجاد تحرک بیشتر در کودک می شود. بنابراین میل به تحرک بیشتر، فرایند خوب خوابیدن را مختل می کند.
- برای این که کودک زودتر خسته شود و به خواب برود، توصیه می شود او را به فعالیت بدنی در طی روز تشویق کنید. کودکانی که در طی روز فعالیت کافی انجام نمی دهند و انرژی خود را تخلیه نمی کنند، دچار بی خوابی می شوند.
- هر گونه وسایل بازی و اسباب بازی مورد علاقه کودک خود را از اتاق خواب او دور کنید، زیرا گاها دیده می شود که این دسته از کودکان به بازی با این وسایل مشغول می شوند و نمی خوابند.
- به والدین کودکانی که معمولا از کم خوابی رنج می برند توصیه می شود ، دمای اتاق کودک خود را بررسی کنند تا مبادا دمای اتاق بالا باشد. گرمای هوای اتاق کودک سبب بدخوابی می شود. پس با ایجاد تهویه مناسب در اتاق کودک، شرایط مناسبی برای خواب او فراهم کنید.
- به والدین این دسته از کودکان توصیه می شود تا محیط خانه را برای بهتر خوابیدن کودک ساکت نگه دارند و از ایجاد هر گونه سر و صدای بلند و صدای تلویزیون و ... خودداری کنند.
- والدین این دسته از کودکان باید در نظر داشته باشند که هیچ گاه عصبانیت خود را از بی خوابی کودک بروز ندهند، زیرا کودک با مشاهده هر گونه عصبانیت، دچار اضطراب و تنش می شود که این اضطراب خود سبب بدخوابی بیشتر او می شود و سیکل معیوبی را ایجاد می کند.