نشانه های بلوغ زودرس یکی از زنگ های خطری است که والدین را مضطرب می کند. چرا که در اغلب موارد این موضوع را مساوی با وجود یک مشکل جسمانی در فرزندشان می دانند. در حالی که همیشه نمی توان بلوغ زودهنگام را با یک اختلال جسمانی مرتبط دانست. اما پیامدهایی که در اثر بلوغ زودرس کودک یا نوجوان را تهدید می کند نباید نادیده گرفته شود. والدین با آگاهی از نحوه برخورد با نوجوان در سنین بلوغ می توانند از پیامدهای منفی بلوغ زودهنگام بکاهند و آن را به فرصتی تبدیل کنند. اما معمولا والدین به دلیل ناآگاهی یا توصیه های اطرافیان نمی توانند رفتار مناسبی در این دوران حساس با فرزندشان داشته باشند. مشاوره خانواده به طور اختصاصی بر روابط میان اعضای خانواده تاثیر مثبت خواهد گذاشت.
بلوغ زودرس
بلوغ نرمال و معمول برای دختران در سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسرها ۹ تا ۱۴ سالگی شروع می گردد. از نظر پزشکی بلوغ زودرس زمانی تشخیص گذاری می شود که به دلایلی، این روند طبیعی زودتر آغاز شود و همچنین با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد. شیوع بلوغ زود هنگام در کودکان یک به پنج است. برای اطلاع بیشتر ازبلوغ پسران و بلوغ جسمی دختران کلیک کنید.
انواع بلوغ زودرس
بلوغ زودرس مرکزی:
بلوغ زودرس مرکزی شایع ترین بلوغ زود هنگام است. این بلوغ روند یکسانی با روند طبیعی رشد دارد و تنها تفاوت در زمان و موعد رخ دادن بلوغ است. غدۀ هیپوفیز که در واقع نقش اصلی را در شروع بلوغ دارد با آزاد کردن زود هنگام هورمون گونادوترپین باعث تحریک بیضه ها و تخمدان ها می شود تا هورمون های تستوسترون یا استروژن را آزاد کنند. این هورمون ها باعث تغییرات اساسی جنسی مثل رشد سینه ها در دختران در دوران بلوغ می شوند.
بلوغ زودرس محیطی:
بلوغ زودرس کاذب یا محیطی شرایط متفاوتی دارد. این نوع بلوغ خیلی کم اتفاق می افتد. در این وضعیت مغز و غده هیپوفیز در فعالیت بلوغ درگیر نمی شود؛ هرچند هورمون استروژن وتستوسترون باعث بروز علائم بلوغ شده باشند. در این وضعیت کم کاری در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد آدرنال یا غده‌ی تیروئید علل اصلی بلوغ زود هنگام هستند.
علائم بلوغ زودرس
در واقع علائم بلوغ زودرس با بلوغ طبیعی تفاوتی ندارند، نشانه ها در دختران و پسران به شرح زیر می باشد:
در دختران:
_ جوانه زدن سینه (به عنوان اولین نشانه در بیشتر موارد)
_ عادت ماهانه (می تواند ۲ یا ۳ سال بعد از شروع علائم اولیه دیده شود)
در پسران:
_رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و کیسه‌ی بیضه
_بَم شدن صدا (که از آخرین نشانه هاست)
چرا بلوغ زودرس رخ می دهد؟
در بیشتر موارد علت اصلی بلوغ زودرس قابل تشخیص نیست. در موارد خاص تشخیص گذاری، بلوغ زودرس به مشکلات پزشکی نسبت داده می شود. این مشکلات در پسران زیر شش سال شایع تر از دختران است. از مهم ترین مشکلات می توان به موارد زیر اشاره داشت:
تومورهایی خوش خیم و گاها انباشتگی غیرطبیعی سلول‌های گوشتی
عدم توازن هورمون ها که می تواند ناشی از صدمه و ضربه به سر باشد و به آسیب مغزی منجر شده باشد.
عفونت های مغزی که به دلیل التهاب مغز ایجاد شده باشد.
موارد ذکر شده نگرانی زیادی ایجاد می کند، اما آگاه باشید که بلوغ زودرس مرکزی تنها در موارد نادری به دلیل مشکلات پزشکی است.
عوامل مرتبط با بلوغ زودرس
عوامل زیر مواردی هستند که به نظر می رسند با بلوغ زودرس در ارتباط باشند:
جنسیت: در دختران ۱۰ برابر بیشتر به بلوغ زود هنگام از نوع مرکزی دچار می شوند.
نژاد: به دلایل نامشخصی دختران آفریقایی-آمریکائی نزدیک به یک سال زود از سفید پوستان به بلوغ می رسند. برای دختران آفرقایی-آمریکایی، بلوغ زودرس به زیر 6 سال در نظر گرفته می شود.
چاقی: در بعضی از گزارشات چاقی را در دختران با بلوغ زود هنگام مرتبط اعلام کرده اند.
ژنتیک: بعضی از خانواده ها به صورت کلی بلوغ زودرس دارند. مثلا والدین یا خواهر و برادرشان نیز به این اختلال دچار بوده‌اند.
فرزندخواندگی بین‌المللی: مطالعه‌ای گزارش داده است کودکانی که در خارج از کشور خود به فرزندخواندگی قبول می‌شوند، بین 10تا ۲۰ برابر بیشتر به بلوغ زود هنگام دچار می گردند. در این مورد نیز شک و شبه های زیادی وجود دارد که مشخص کردن علت دقیق را با مشکل روبرو می کند.
جهش رشدی: نیز می تواند یکی دیگر از علائم بلوغ زودرس هم در پسران و هم در دختران باشد.
پیامدهای بلوغ زودرس
بلوغ زودرس در کودکان احتمال مشکلات جسمی و روحی زیادی را در بر دارد که در زیر به آنها اشاره می کنیم :
1- کوتاهی قد
شاید کودکانی که زود به بلوغ رسیده اند از همسن های خود قد بلندتر باشند، اما در انتهای سن بلوغ از هم سن های خود عقب می افتند. چرا که رشد این کودکان نیز زودتر از بلوغ طبیعی پایان می یابد. در نتیجه در بیشتر موارد قد این کودکان کوتاه تر از حد متوسط جامعه می شود.
2- مشکلات رفتاری
مشکلات رفتاری در این کودکان به صورت ضد و نقیض گزارش شده است. در بعضی از تحقیق ها این کودکان مشکلات شدید رفتاری از خود بروز داده اند؛ این درحالی است که دیگر گزارش ها این امر را تایید نمی کنند. این کودکان به دلیل بلوغ زودتر نسبت به هم سالان؛ در موقعیت چالش رهبری قرار می گیرند که می تواند مشکلات خود را داشته باشد.
3- فعالیت های جنسی در سنین پائین تر
به دلیل رسیدن به توانایی جنسی و آگاهی بیشتر نسبت به همسالان؛ زودتر به سمت مسائل جنسی پیش می روند. والدین و پدر مادرها به شدت نگران این مسئله هستند. البته گزارش ها، شواهد محکمی برای قبول این قضیه وجود ندارد. والدین با ارتباط موثر و آموزش مسائل جنسی می توانند از بروز چنین مسائلی جلوگیری کنند.
4- سرطان سینه
در برخی از مطالعات رابطه بلوغ زود هنگام در دختران و سرطان سینه به افزایش احتمال ابتلا به سرطان سینه در سنین بزرگسالی را گزارش داده اند. البته این موضوع به صورت نظری بررسی شده است و در مرحله انجام تحقیقات علمی است.
نقش والدین در بلوغ زودرس
نگرانی خود را کنترل کنید و آگاه باشید ک لازم است هرچه سریع تر این علائم را نزد یک متخصص غدد کودکان برده و قضیه را بررسی کنید.
بررسی این قضیه و رجوع به پزشک دلیل به یک نوع بیماری نیست؛ سعی کنید سختی قضیه را برای فرزندتان بکاهید.
به حضور او در جمع دوستان توجه کنید و در حل مشکلات و تعارضات جمع همسن و سالان او را راهنمایی کنید.
در اکثر اوقات کودکانی که علائم بلوغ زودرس را گزارش می کنند؛ از لحاظ پزشکی و روانی و اجتماعی سالم هستند و مشکلی ندارند و صرفا تغییرات ژنی مسبب است.
نظرت چیه؟