این مقاله را بخوانید تا به ارتباط عجيب بين استرس، اضطراب و ناباروری و نیز راهکارهای مقابله با آن پی ببرید. شاید در مشاوره بارداری شنیده باشید که می گویند "تو آرامشت را حفظ کن، خودش اتفاق می افتد"، کارشناسان معتقدند استرس واقعا نقش مهمی در بارداری برعهده دارد. ارتباط بین استرس، اضطراب، افسردگی و ناباروری در پژوهش های بسیاری به اثبات رسیده است.
یک پزشک زنان و زایمان می گوید: یک خانم در شرایطی که تحت استرس قرار دارد ممکن است نتواند رابطه جنسی برقرار کند دليل واضحی که موجب می شود بارداری به تعویق بیفتد. برخی خانم ها نیز به هنگام استرس، دخانیات یا نوشیدنی های الکلی مصرف می کنند که هر دو تاثیرات منفی بر بارداری دارند.
استرس مزمن در برخی افراد بر هیپوتالاموس که مرکز تنظیم هورمون ها در مغز است و به طبع آن تخمدان ها که هر ماه تخمک آزاد می کنند، اثر می گذارد. در چنین مواردی استرس با تغییر سیگناله ایی که به هیپوتالاموس می رسد، تعادل هورمونی را بر هم زده و فرایند تخمک گذاری را تحت تاثير قرار می دهد.
نظم تخمک گذاری در خانم هایی که دائما استرس دارند، کمتر است و نمی توان روز های دقیق تخمک گذاری که در آنها بیشترین میزان باروری وجود دارد را به درستی تشخیص داد، همین امر موجب دشواری برنامه ریزی برای بارداری خواهد شد.
پژوهش ها نشان می دهند که استرس همچنین ممکن است بر سطح تستوسترون و تولید اسپرم در مردان نیز اثرگذار باشد. پژوهش های دیگر حاکی از آن اند که استرس علاوه بر تخمک گذاری بر جنبه های دیگر از جمله باروری و لانه گزینی رویان در رحم نیز تاثیر نامطلوبی دارد. در پژوهش انجام شده در یکی از دانشگاه های معتبر دنیا، مشخص گردید مادرانی که از طریق آی وی اف باردار شده اند نسبت به افراد عادی، در هر مرحله از موفقیت کمتری بهره مند می شوند به عنوان مثال تخمک گذاری یا لانه گزینی تخمک در آن ها کمتر است. مطالعه دیگر نشان داد اگر در کاهش سطح استرس به مادران آی وی اف کمک شود، میزان موفقیت آنها افزایش خواهد یافت.
در این پژوهش مشخص شد احتمال بارداری در مادرانی که بعد از درمان در یک برنامه سرگرمی شرکت کردند، بیشتر است، زیرا خنده سطح استرس را کاهش می دهد.
آیا ناباروری باعث استرس می شود؟ پزشکان معتقدند خانمی که می خواهد باردار شود اما نمی تواند، خود کوهی از استرس، اضطراب و افسردگی است. در یک پژوهش ژاپنی مشخص شد حدود ۴۰ درصد از خانم هایی که با مشکل ناباروری مواجه اند قبل از شروع درمان به صورت بیمار گونه مبتلا به اضطراب و افسردگی بوده اند. در اکثر موارد، ناتوانی برای بارداری توجیه جسمانی دارد اما به تدریج استرس، اضطراب و افسردگی پدید می آید. بنابراین حتی اگر علت ناباروری، جسمانی باشد و لحاظ پزشکی درمان شود مثل عمل جراحی آندومتریوز هنوز سطح بالایی از استرس وجود دارد و بارداری را دشوارتر می سازد.
شغل پر استرسی دارم؟ آیا در بارداری با مشکل مواجه خواهم شد؟ در اکثر مطالعات انجام شده در خصوص استرس و باروری، مادرانی که مشکلات ناباروری داشته اند مانند کسانی که درمان آی وی اف انجام داده اند، مورد بررسی قرار گرفته اند، بنابراین پاسخ این سوال هنوز به درستی مشخص نیست. اما بالاخره استرس بخش جدانشدنی زندگی است و هر کسی در زندگی روزمره آن را تجربه می کند، لذا بعید به نظر می رسد که روزهای عادی اداری بتوانند نقشی در تعيين زمان بارداری داشته باشند، به خصوص اگر پایان روز نگرانی هایتان را فراموش می کنید یا احساس نگرانی یا اضطراب به طور دائمی به شما دست نمی دهد با علائمی مانند کم خوابی، پرخوری یا کم خوری غیرعادی یا بی رقبتی نسبت به علايق و تمایلات شخصی ندارید، نگران نباشید. بدن شما به مرور زمان خود را با استرس های روزمره وفق می دهد، اما رویدادهای بزرگ ناگهانی مانند مرگ عزیزان، از دست دادن شغل یا مهاجرت به مکان جدید می تواند چرخه قاعدگی را برهم بزنند.
چگونه می توانم استرس مربوط به ناباروری را کاهش دهم؟ هر چیزی که به شما آرامش و راحتی می بخشد از خواندن زندگی نامه افراد مشهور در یک مجله گرفته تا ملاقات با یک دوست صمیمی و نهار خوردن و خرید کردن با او گامی مؤثر برای حرکت در مسیر درست است.
موارد زیر را برای مواجهه با استرس در نظر داشته باشید.
- هاتایوگا یا یوگای حرکتی: اگر آدمی هستید که نمی توانید یک ساعت در روز گوشه ای بنشینید و مراقبه کنید، هاتا یوگا به شما کمک خواهد کرد. پزشکان متخصص در این شرایط هاتا یوگا را پیشنهاد می کنند، هاتا یوگا حرکات سبکی است که در آن بر تنفس و حرکات، بدون تمرکز مستقیم بر مراقبه تاکید می شود. شرکت در یک کلاس یوگا یا تمرین با استفاده از دی وی دی آموزشی، دو روز در هفته می تواند تأثیر زیادی بر کاهش سطوح هورمون استرس و در نتیجه وضعیت باروری داشته باشد.
- زودتر به بستر بروید: تخمک گذاری در بیش از ۸۰ درصد موارد بین نیمه شب تا ساعت ۸ صبح اتفاق می افتد، بنابراین کم خوابی و عدم تعادل هورمونی ناشی از آن تاثیر شگفت انگیزی بر بارداری خواهد داشت.
خواب عامل فوق العاده ای برای تجدید قوا است، به این ترتیب بدن فرصت دارد تا بعد از یک روز پر مشغله اندکی آرمیده و قوای خود را بدست آورد. نیاز به خواب در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است، اگر هنگام بیدار شدن از خواب، هنوز احساس خستگی می کنید یا در طول روز فعالیت زیادی دارید، مقدار خوابتان کافی نیست.
- روابط زناشویی را برقرار کنید: از آنجا که استرس بارداری شما و همسرتان را شديدا تحت تاثیر قرار داده است، باید به رابطه زناشویی خود شکل دیگری ببخشید. بهتر است در شبهایی غیر از زمان تخمک گذاری صرفا برای اینکه با هم باشید و در کنار یکدیگر لذت ببرید، رابطه برقرار کنید.
- این تمرینات آر ایکس را به مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید: این ورزش به نام آرام سازی پیشرونده عضلانی، تمامی قسمت های بدن از سر تا پا را تقویت و آرام می سازد. به مدت پنج ثانیه پیشانی را به طرف بالا بکشید تا حالت چین خوردگی در آن ایجاد شود و سپس صورت خود را برای پنج ثانیه آرام کنید. سپس پنج ثانیه بینی را جمع کنید تا حالت چین خورده پیدا کند و ۵ ثانیه در همان وضعیت باقی بمانید. همین کار را روی چانه انجام دهید. کل این نرمش ها روی صورت باید ۱۰ دقیقه و یا اگر وقت دارید، بیشتر طول بکشد.
پزشکان می گویند:" این به شما کمک می کند تا به لحاظ جسمی دریابید بدنتان در شرایط تنش با آرامش چگونه است."
- غصه ها را به روی کاغذ بیاورید: یکی از پزشکان بنام طرفدار این نظریه می گوید: به روی کاغذ آوردن و نوشتن نگرانی ها این حس را در فرد ایجاد می کند که کنترل بیشتری بر مشکلات دارد." نوشتن در دفتر خاطرات، حتى فقط برای چند دقیقه در روز، به فرد کمک می کند تا احساس بهتر و مثبت تری نسبت به وقایع آزاردهنده پیرامون خود داشته باشد.
- با مشاور صحبت کنید: اگر با انجام تمامی موارد فوق، هنوز فکر می کنید که نمی توانید استرس خود را کنترل کنید، یا احساس اضطراب، ناامیدی، غم و دلسردی شما را فراگرفته است، باید با یک روانشناس یا روانپزشک که در زمینه کار با افراد نابارور تجربه دارد، گفتگو کنید.
شما برای بارداری سالم در آینده و پس از آن باید از سلامت عاطفی برخوردار باشيد.
نظرت چیه؟