آیا میدانستید نام دیگر تهوع صبحگاهی (تهوع و استفراق دوران بارداری) است و ۸۵ درصد مادران باردار را به خود مبتلا می کند؟ نام این عارضه به تنهایی بیانگر سختی آن برای مادران در هفته اول بارداری است. خوشبختانه بیشتر بانوان تا پایان سه ماهه اول از این شرایط خارج می شوند. اما برای عده ای هم ادامه دار است.
در این مقاله جزئیاتی درباره چیزهایی که باید درباره استفراغ در دوران بارداری بدانید می خوانید. اول ببینیم تهوع صبحگاهی برای شما خوب است یا بد.

آیا تهوع و استفراغ دوران بارداری نشانه خوبی است؟
بنابر تحقیقی که در پزشکی داخلی JAMA منتشر شده، این نشانه ها احتمال خطر از دست رفتن بارداری را ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش می دهد.
نویسنده ارشد این تحقیق استفانی ان هنکل می گوید: «تحقيق ما نشانه هایی از هفته های اول بارداری، بلافاصله پس از بسته شدن نطفه را ارزیابی و تایید کرده است که بین تهوع و استفراغ و کاهش ریسک سقط جنین ارتباط محافظتی وجود دارد.»
یک تحقیق کانادایی ادعا می کند، مادرانی که دچار تهوع صبحگاهی می شوند احتمالا نوزادان باهوشی بدنيا می آورند. احتمالا بعد از خواندن این جمله احساس بهتری خواهید داشت که تهوع صبحگاهی برای شما مقداری هم فایده دارد.
اما بگذارید به شما بگوییم که بارداری بدون تهوع صبحگاهی هم کاملا طبیعی است. معنایش فقط این است که خوش شانس هستید که از این فاز گریخته اید.

از چه زمانی در بارداری استفراغ آغاز می شود؟
احتمالا در هفته های بین چهارم و ششم احساس حالت تهوع می کنید، یعنی سه ماهه اول. حدود دو ماهگی، | تهوع و استفراغ می تواند در اوج باشد و احتمالا بین هفته های دوازدهم و هجدهم کاهش می یابد. در برخی موارد، ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد و یا تا آخر بارداری ادامه داشته باشد.
تهوع و استفراغ بارداری همیشه هم خوب نیست. اگر شدت یابد می تواند منجر به استفراغ شدید بارداری شود.

استفراغ شدید بارداری چیست؟
استفراغ شدید بارداری HG)) عارضه ای است که در آن مادر بیش از سه بار در روز استفراغ می کند. حدود یک درصد بانوان تهوع شدید صبحگاهی را تجربه می کنند. معمولا بین هفته های پنج و ده بارداری شروع می شود و تا هفته بیستم هم باید از بین برود.
می توانید استفراغ شدید بارداری را به روش های زیر تشخیص بدهید:
- خشکی دهان
- تپش قلب
- کاهش ادرار
- عطش
- فشار خون پایین
- کاهش وزن شدید
با اینکه استفراغ شدید بارداری و تهوع صبحگاهی ممکن است به نظر مشابه برسند، اما این عارضه بارداری بسیار با تهوع صبحگاهی متفاوت است.

تهوع صبحگاهی در مقابل استفراغ شدید بارداری:
- تهوع صبحگاهی (نرمال، حدود ۸۰ درصد از بانوان دچار آن می شوند، بین هفته های ۱۲ تا ۲۰ یا زودتر کاهش می یابد، بدون کاهش وزن، مقداری غذا در معده باقی می ماند، تغيير شيوه زندگی و رژیم غذایی می تواند به کاهش استفراغ کمک کند)
- استفراغ تند بارداری (استفراغ شدید، 1 تا 1.5 درصد دچار آن می شوند، ممکن است تمام دوران بارداری باقی بماند، بین 2.5 تا 10 کیلوگرم کاهش وزن، نمی گذارد غذایی در معده بماند، درمان پزشکی و در برخی موارد بستری شدن در بیمارستان لازم است)
یک تحقیق کانادایی ادعا می کند، مادرانی که دچار تهوع صبحگاهی می شوند احتمالا نوزادان باهوشی بدنیا می آورند.

دلایل استفراغ و تهوع در دوران بارداری چیست؟
دلیل قطعی تهوع صبحگاهی با استفراغ شدید بارداری مشخص نیست. اما محققان اعتقاد دارند بالا رفتن هورمون hCG (که از جفت ترشح می شود) در مراحل اولیه بارداری موجب تهوع و بارداری می شود. بعلاوه بالا رفتن مقدار هورمون ها روند هضم را کند می کند و منجر به سوزش معده، سوء هاضمه و بازگشت اسید معده و در نتیجه تهوع و استفراغ می شود.

دلایل احتمالی دیگر برای تهوع صبحگاهی
- هورمون های تخمک گذاری استروژن و پروژسترون می تواند به باعث افزایش قدرت بویایی شود. حس زیاد بویایی می تواند به تهوع و استفراغ بینجامد.
- اگر در دوران بارداری تحت فشار هستید، این ممکن است باعث تهوع صبحگاهی شود.
- دستگاه گوارش شما ممکن است نتواند رژیم غذایی پرچرب را بشکند و منجر به تهوع و استفراغ بارداری شود.
- بیماری هلیکوباکتر پیلوری
- تحقیقات فراصوتی نشان میدهد که استفراغ و تهوع در مادرانی که جسم زرد آنها در تخمدان راست واقع است شدیدتر است، زیرا استروئیدهای جنسی در آن بیشتر متمرکز است.
- اگر مادر یا اعضای دیگر خانواده که از لحاظ ژنتیکی با شما مرتبط هستند تهوع صبحگاهی داشته اند، احتمال بیشتری وجود دارد که این نشانه ها را در بارداری خود تجربه کنید. ۲۸ درصد از مادران بارداری که استفراغ شدید بارداری را تجربه کرده اند گزارش داده اند که مادر آنها نیز دچار این عارضه بوده است و در ۱۹ درصد خواهر آنها هم نشانه های مشابهی را نشان داده است.
- اگر بعد از ۳۰ سالگی باردار شده اید.
- بارداری های نادر و غیرعادی، مانند بارداری مولار
- اگر چندقلو باردار هستید، جفت بزرگتر می شود. میزان بیشتر هورمون های التردد منجر به استفراغ و تهوع شدید صبحگاهی می شود.
- کم کاری یا پرکاری تیروئید.
- عوارضی نظیر فشارخون بالا، میگرن فعال و دیابت بارداری
- اضافه وزن
- بیماری حرکت
- جنین شما دختر است
می توانید خودتان تهوع و استفراغ بارداری و استفراغ شدید بارداری را در روزهای اول تشخیص بدهید. اما ممکن است این عارضه نشانه های دیگری هم داشته باشد.

نشانه های تهوع و استفراغ بارداری
ممکن است موارد زیر با تهوع صبحگاهی همراه باشد:
- بی اشتهایی
- افسردگی
- تنفر از غذا
- کمبود آب، ضعف و سرگیجه
- کاهش وزن در صورت استفراغ تند بارداری
- کتوزيس. یک عارضه حاد که در آن تعداد کتون ها (یک ماده شیمیایی سمی) در خون و ادرار به خاطر استفراغ زیاد افزایش می یابد.
همه بانوان باردار الزاما این نشانه ها و با شدت یکسان را تجربه نمی کنند. در موارد حاد، تهوع صبحگاهی می تواند شدید شود (استفراغ شدید بارداری) و نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
گاهی در صورت بروز نشانه های زیر، لازم است به خاطر یک موضوع ساده مانند تهوع صبحگاهی به پزشک مراجعه کرد:
- استفراغ در تمام روز ادامه یابد و اجازه خوردن یا آشامیدن چیزی را ندهد.
- استفراغ شما قهوه ای است و در آن خون یا تکه های خون دیده می شود.
- سردرد دارید، وزنتان کم شده، سرگیجه دارید و ادرار کاهش یافته است.
- تحمل شما نسبت به بو از بین رفته است.
- ضربان قلب بالا، خستگی و گیجی.
- استفراغ شدید تا ماه چهارم بارداری ادامه دارد.
- یک کیلوگرم یا بیشتر لاغر شده اید.
- دل درد، تب، سردرد یا تورم در قسمت جلوی گردن.
پس از تشخیص، پزشک ممکن است بر اساس شدت عارضه برای شما درمان های را در نظر بگیرد.

درمان تهوع و استفراغ در بارداری چیست؟
درمان های احتمالی برای تهوع صبحگاهی شامل موارد زیر است:
- استفراغ شدید منجر به کم شدن آب بدن می شود. برای همین به شما برای حفظ توزان در بدن سرم وصل میکنند.
- تغذیه با کمک لوله شامل غذارسانی از طریق یک لوله به منظور تامین مواد غذایی است. در این روش، یک لوله از طریق بینی وارد شکم شما می شود تا مواد غذایی به آن منتقل شود.
- رساندن مواد مغذی ترکیبی و متوازن به بیماری از طریق سرم را تغذیه کامل تزریقی میگویند و برای درمان موارد حاد استفراغ شدید بارداری لازم است.
- طب سوزنی برای کاهش تهوع صبحگاهی از طریق فشار به نقاطی در مچ دست انجام می شود.
- هیپنوتیسم به کنترل تغییرات روحی ناخواسته در بیمار کمک می کند.
پیش از تغذیه سرمی، پزشک ممکن است سعی کند از طریق داروهای مناسب بارداری عوارض شما را کاهش دهد.

دارو برای استفراغ تند بارداری
یادتان باشد که این داروها را باید با اجازه پزشک مصرف کنید:
- ویتامین B6 داروی بدون نیاز به نسخه پزشک است که بسته به وضعیت شما یا بصورت ترکیبی یا جداگانه تجویز می شود. ویتامین B6 با دوز ۱۰ تا ۲۵ میلی گرم با فاصله ۸ ساعت یک بار به کاهش استفراغ کمک می کند.
- داروهای ضد تهوع در صورتی که ویتامین B6 موثر نباشد، توسط پزشک تجویز می شود. معمولا، کلرپرومازین و پروچلورپرازین داروی ضد تهوعی هستند که برای تهوع و استفراغ تجویز می شوند.
داروی ضد تهوع بی خطر دیگر در دوران بارداری پرومتازین، متوکلوپرامید (ماکسولون)، سایکلیزین (والويد)، اوندانسترون (زوفران)، دومپریدون (موتیلیوم) و پردنیسولون ( یک استروئید) هستند که البته تمامی آنها باید تحت نظر متخصص مصرف شود.
- داروهایی مانند متوکلوپرامید (رگلان) که معمولا به تنهایی یا در ترکیب با ویتامین B6 استفاده می شود. انتقالات معدوی و فشار اسفنکتر پایینی مری را افزایش می دهند و به این ترتیب استفراغ را کنترل میکنند.
- داروهای کاهش اسید می تواند بازگشت اسید معده را کاهش دهند. پزشک خنثی کننده های هیستامین H۲ و مهارکننده های پروتون پمپ را که برای دوران بارداری بی خطر و موثر هستند تجویز می کند.
علاوه بر این داروها میتوانید تغییراتی در عادات خود بدهید تا شرایط را کنترل کنید.

توصیه هایی برای کنترل استفراغ در دوران بارداری
تهوع و استفراغ بارداری می تواند در هر زمانی از روز اتفاق بیفتد. ممکن است با یک بوی خاص، غذاء خستگی، قند خون پایین و... ایجاد شود. در زیر توصیه هایی برای کنترل آن را می خوانید:
- خوردن وعده های بیشتر ولی کوچکتر هر دو ساعت یکبار به شما کمک می کند تا دستگاه گوارش خود را با غذای زیاد انباشته نکنید.
- غذاهای با کربوهیدرات بالا بخورید، مانند نان با و غلات کامل، سریال ها و برنج سبوس دار غذاهای پروتئینی مانند لوبيا، بنشن، عدس و گوشت بدون چربی نیز تهوع صبحگاهی را کاهش می دهد.
- مدام کراکر (بیسکوئیت بدون شکر) بخورید. صبح که بیدار می شوید مقداری کراکر بخورید و نیم ساعت دراز بکشید. کراکرها منبع خوبی از کربوهیدرات هستند. - غذاهای هم دما با اتاق یا سرد بوی کمتری دارند و به جلوگیری از حالت تهوع کمک می کند. علاوه بر این، کاهش غذاهای ادویه دار، اسیدی، چرب و سرخ کرده به فائق آمدن بر حس تهوع کمک میکند.
- میوه هایی مانند موز، کیوی، هندوانه، سیب یا میوه های خشک را برای فیبر بیشتر و سبزیجاتی مانند هویج، کرفس، طالبی، لیمو و گل کلم بخورید تا از کم آبی و یبوست جلوگیری کنید.
- آب کافی به بدن خود برسانید. هر روز حداقل دو لیتر مایعات بنوشید. همراه یا بعد از غذا ننوشید و بین آنها فاصله یک یا دو ساعته بیندازید. این کار به جلوگیری از بازگشت اسید معده و باد کردن کمک می کند.
- نوشیدنی های سرد به کاهش حس تهوع کمک می کند. همچنین میتوانید دمنوش، لیموناد، سودا، ليموناد و آب معدنی مصرف کنید. در صورت استفراغ شدید، باید جبران آب غنی شده با سدیم و پتاسیم استفاده کنید. این نوشیدنی ها مواد معدنی از دست رفته را به بدن شما بازمی گرداند.
- از محرک های غیرغذایی مانند ماشین سواری، بوی تند عطر و تغيير سريع وضعیت یا محرک های خاص بصری دوری کنید.
- پنجره ها را باز بگذارید تا هوا جریان داشته باشد.
- تا جایی که می توانید استراحت کنید.
- سریع از رختخواب بلند نشوید. آرام بلند شوید و چند دقیقه پیش از ایستادن روی تخت بنشینید.

پرهيزهای غذایی
- از غذاهایی که بوی آنها ایجاد تهوع می کند پرهیز کنید.
- از غذاهای سرخ کرده و چرب دوری کنید چراکه هضم آنها زمان زیادی می برد.
- غذاهای قندی و نوشیدنی های شیرین را که می تواند باعث حالت تهوع شوند کاهش دهید.
- از غذاهای اسیدی که باعث ناراحتی معده و یبوست می شوند دوری کنید.
- از نوشیدنی های گازدار، کافئینه و الکلی پرهیز کنید.

چطور از حالت تهوع پس از غذا جلوگیری کنیم؟
- از خوابیدن بلافاصله پس از خوردن غذا خودداری کنید چراکه روند هضم را کند می کند.
- بزاق اضافی را تف کنيد.
- دهان خود را چند بار در روز بشویید و مسواک بزنید تا از بوی بد ناشی از استفراغ جلوگیری کنید. بوی بد می تواند باعث حالت تهوع شود.
تهوع صبحگاهی یا استفراغ یک مرحله گذرا در بارداری است. شکی نیست که ماه های اول را سخت می کند، اما از سه ماهه دوم از بین می رود. مشکل زمانی ایجاد می شود که شرایط شما حاد باشد و برای آن به دارو نیاز پیدا کنید.
با پزشک خود حرف بزنید و تا زمانی که استفراغ شدید بارداری به جنین شما آسیب نمی رساند جای نگران نیست. این یک مشکل موقت است و بزودی ناپدید خواهد شد.