شاید شما هم مانند بسیاری از مادران به درستی نمی دانید که چگونه و چه موقع باید به فرزند شیرخوار خود غذای جامد بدهید. اگر چنین است این مقاله را به اتفاق می خوانیم: چه خوب بود که هر نوزادی با برشور مخصوص به خودش متولد می شد؟ احتمالا اگر چنین کتابچه راهنمایی وجود داشت، عنوان "به من چه بدهید بخورم" مهمترین فصل آن کتاب بود.
شاید سوال هایی نظیر اینکه آیا غذای شیرخوار کافی است؟ آیا بیشتر از حد نیازش می خورد؟ و هزاران پرسش دیگر حسابی ذهن شما را به عنوان مادر به خود مشغول کند و نتوانید تصمیم درستی برای تغذیه او بگیرید.
در این مقاله برآن شدیم اطلاعات ساده و مفیدی را در اختیارتان قرار دهیم تا زمان غذای شیرخوار ساعاتی شاد برای شما و او باشد.

نوشیدنی ها! (۰ تا ۶ ماه)
شیرخوار در ۴ تا ۶ ماه اول زندگی تنها به شیر مادر یا شیر خشک نیاز دارد. در ماه اول او فقط به اندازه نیازش غذا | می خورد. یعنی تدوین برنامه غذایی خاصی لازم نیست، بلکه باید هر زمان که احساس گرسنگی می کند، به او غذا داد. فاصله زمانی بین دو وعده شیرخوردن نوزاد می تواند یک تا سه ساعت باشد اما معده او در روزها و هفته های نخست پس از تولد برنامه زمان بندی خاصی ندارد. بیرون آوردن زبان، برچیدن لب ها، چرخش سر و دهان گردی و مکیدن انگشت یا مشت از نشانه های گرسنگی در نوزادان هستند. اگر قبل از گریه شیرخوار، این علائم را شناسایی کرده و به او غذا بدهید، خیلی راحت تر خواهید بود. نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند، معمولا به طور متوسط روزانه به ۴۸۰ تا ۶۰۰ گرم شیر خشک نیاز دارند. اندازه گیری این مقدار در نوزادانی که شیر مادر می خورند، به مراتب دشوارتر است. اما به طور کلی، نوزادان در هر وعده غذایی حداقل به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و به مقدار ۱۷۰ الی ۲۲۰ گرم شیر مادر دریافت می کنند. با گذشت زمان و بعد از پایان ۴ | ماهگی، شیرخوار روزانه به ۶۸۰ تا ۱۱۱۳ گرم شیر نیاز دارد. تعجب کنید، رشد شیرخوار در این مدت از تمامی دوران زندگی او بیشتر است.

کمی بیشتر (۴ تا ۶ ماه)
اگر چه برخی متخصصان کودکان بر تغذیه شیرخوار فقط با شیر مادر در ۴ تا ۶ ماه اول زندگی تاکید دارند، اما بر اساس نظر وزارت بهداشت، می توان غذای جامد را از ۴ تا ۶ ماهگی آغاز کرد. البته خوراندن غذای جامد به شیرخوار به هیچ وجه نباید کمتر از این سنین آغاز شود. در مورد زمان مناسب شروع غذای جامد از پزشک راهنمایی بخواهید.
شیرخوار باید بتواند سر و گردنش را به خوبی کنترل کند، نشانه های سیری را نشان دهد مثلا سرش را از غذا یا شیشه شیر برگرداند، نسبت به غذا شور و شوق داشته باشد، اگر شیرخوار این علائم را دارد، به معنای آمادگی برای غذاخوردن است و می توانید غذای جامد را آغاز کنید.
البته باید بدانید شیرخواران شبيه یکدیگر نیستند، بنابراین اگر شیرخوار ۴ ماهه شما هنوز تمایل به شیر مادر یا شیر خشک دارد، نگران نشوید. بیشتر شیرخواران آمادگی غذا خوردن را در سن ۵ الی ۶ ماهگی بدست می آورند.

پس، شیرخوار در چه سنی باید غذای جامد را شروع کند؟
اگر بر خلاف روش "غذاخوردن توسط خود نوزاد"، می خواهید به شیوه سنتی با قاشق به شیرخوار خود غذا بدهید باید از پوره میوها یا سبزیجات ساده و یا سرلاک آغاز کنید. شیرخوار را بر روی صندلی پایه بلند یا صندلی غذاخوری بنشانید و دو بار در روز با استفاده از قاشق غذاخوری مخصوص نوزادان به او غذا بدهید. شاید شنیده باشید که برخی والدین سرلاک را داخل شیشه شیر به شیرخوار می دهند، فراموش نکنید که ما می خواهیم فرزندمان غذایش را بخورد نه اینکه بنوشد. یادگیری کنترل ماهیچه های حرکتی دهان برای غذا خوردن با قاشق و تکمیل مهارت بلع جامدات، نوعی تکامل رشدی برای او محسوب می شود. اگر ۱۰ بار همه غذایش از چانه اش بریزد اصلا جای نگرانی نیست. او بالاخره می آموزد که قاشق را چگونه نگه دارد و به دهان ببرد، این زمان بهترین موقع برای شکار لحظه های عکاسی است.
توجه داشته باشید که تغذیه شیرخوار با شیر مادر یا شیر خشک قبل و بعد از غذای جامد اهمیت دارد. یعنی قبل از دادن غذای جامد به شیرخوار، ابتدا مقداری شیر مادر یا شیر خشک به او بدهید، به این ترتیب شیرخوار خیلی گرسنه نیست و در عین حال برای خوردن غذای جامد قدری اشتها دارد.
علاوه بر این شیرخوار قبل و بعد از غذای جدید می تواند غذایی بخورد که از قبل می شناسد. همچنین بعد از پایان غذای جامد دوباره وعده غذایی او را با شیر خشک یا شیر مادر کامل کنید. هر وقت به غذا خوردن با قاشق عادت کرد، دیگر نیازی به اشتها آور آشنا ندارد. اما اوایل بهتر است قبل و بعد از غذای جامد شیر بخورد.

گیاهان، میوه ها، ماهی ها و گوشت ها
بهتر است هر غذای جدیدی که به برنامه غذایی شیرخوار اضافه می کنید، با چند روز فاصله باشد تا اگر شیرخوار مبتلا به حساسیت، عارضه پوستی یا ناراحتی معده شد، بتوان به دلیل آن پی برد. این علائم نشانه های آلرژی یا عدم تحمل موقت هستند و می توانید حدس بزنید کدامیک از غذاهایی که به تازگی به شیرخوار خورانده اید عامل این حساسیت بوده است و این اطلاعات را در اختیار پزشک قرار دهید. کاملا طبیعی است اگر شیرخوار از همان ابتدا به برخی غذاها علاقه نشان دهد و برخی دیگر را ذاتا دوست نداشته باشد، اما برای اینکه به خوردن غذاهای سالم عادت کند، همچنان به طبخ و سرو غذاهایی که دوست ندارد، ادامه دهید. باید صبور باشید. حداکثر بعد از ۱۵ الی ۲۰ بار می بینید که به غذا تمایل نشان می دهد یا حداقل آن را امتحان می کند. نوزادان بین ۴ تا ۶ ماهه حتی پس از شروع غذای جامد، روزانه به ۶۵۰ تا ۱۰۰ گرم شیر خشک شامل شیری که با سرلاک مخلوط می شود یا ۵ تا ۶ وعده شیر مادر جدای از شیری که با سرلاک آمیخته می شود، نیاز دارند.

یک گام رو به جلو (۶ تا ۹ ماه)
بین ۶ تا ۹ ماهگی، هنگامی که شیرخوار یاد گرفت چگونه باید غذاهای پوره شده را بخورد، می توانید قدمی به جلو بردارید و او را با غذاهای تکه شده و بافت دار مانند گوشت له شده که منبع خوب پروتئین و آهن است، آشنا کنید. با روزی یک وعده گوشت و ۲ قاشق غذاخوری در هر وعده شروع کنید. در این مرحله نیز باید قانون فاصله زمانی رعایت شود. یعنی هر چند روز یکبار به آرامی یک غذای جدید به برنامه او بیافزایید. اگر تاکنون شیرخوار تجربه خوردن غذاهای انگشتی (فینگرفودها) را نداشته است، حالا بهترین زمان برای شروع این نوع غذاهاست. با بیسکویت، نان سوپی یا کراکر های مخصوص شیرخوار آغاز کنید. میوه های نرم و له شده و سبزیجاتی مانند سیب و موز نیز خوب هستند. ابتدا برای اینکه یاد بگیرد به او نشان دهید که چگونه باید غذا را در دست گرفته و به دهان بگذارد، به مرور زمان او بزرگ می شود و از این مهارت جدیدی که آموخته است لذت می برد.
تقریبا تمامی غذاهای انگشتی به گونه ای طراحی شده اند که به راحتی در بزاق حل می شوند، در واقع شیرخوار برای خوردن غذای انگشتی از دندان استفاده نمی کند، بلکه با جویدن به کمک لثه و آرواره نیروی لازم را برای خرد کردن غذا را تامین می کند، همیشه به خاطر داشته باشید در مدتی که شیرخوار مشغول غذا خوردن است یک لحظه چشم از او برندارید، مراقب باشید تکه های خرد شده راه گلویش را مسدود نسازد و ایجاد خفگی نکند.
آیا شیردهی هنوز ادامه دارد؟ اگر بله، خیلی خوب است. شیرخوار باید ۳ تا ۵ وعده در روز شیر بخورد. اگر او را با شیر خشک تغذیه می کنید، روزانه ۷۰۰ تا ۱۰۲۰ گرم شیر به او بدهید. اگر می خواهید اوضاع
و احوال کمی راحت تر پیش برود و زندگی روی روال بیفتد، اجازه دهید شیرخوار، نوشیدنی هایش را با فنجان های نی دار بنوشد. در ابتدا با چند سی سی آب شروع کنید. اگر استفاده از لیوان نی دار را به او بیاموزید تا حدود شش ماهگی بدست گرفتن لیوان را یاد می گیرد.

جدول سوم (۹ تا ۱۲ ماهگی)
این روزها شیرخوار به اولین سال روز تولدش نزدیک می شود و دیگر می داند که چگونه باید غذا بخورد. صندلی غذاخوری بین ۹ تا ۱۲ ماهگی، یکی از هیجان انگیزترین وسایلی است که می توان برای او تهیه کرد. حال اگر مادربزرگ مهربان مشتاقانه می خواهد به نوه اش غذا بدهد، وقت آن رسیده که با خوراک سیب زمینی، غذای معروف شیرخواران، از او پذیرایی کند.
از آغاز ۹ ماهگی تا زمانی که تحمل شیرخوار اجازه می دهد، اگر توانایی هضم غذاهای غلیظ تر و چرب تر را دارد و یاد گرفته است که چگونه غذا را بین آرواره هایش له کند، می توانید غذاهای خرد شده، له شده و نگینی شده جدید به او بدهید. موز و هلوی بسیار ریز شده یا هویج پخته خرد شده نرم هستند و به راحتی با لثه جویده می شوند، بنابراین برای شروع مناسب اند. در این سن شیرخوار می تواند هنگام شام کنار خانواده بنشیند و غذا بخورد، حتما شما نیز بسیار لذت خواهید برد. غذای شیرخوار نباید پرادويه باشد. همانطور که مصرف نمک زیاد برای بزرگسالان خوب نیست، ادویه زیاد نیز به کلیه های شیرخوار آسیب می زند، حتی اگر به غذاهای ادویه دار عادت دارید، در دوران شیردهی باید مراقب باشید. قبل از اینکه به سراغ ظرف نمک و ادویه بروید کمی تأمل کنید شاید فرزندتان هویج ساده دوست داشته باشد. تا زمانی که شیرخوار در خوردن غذای خانواده مهارت کافی بدست آورد، می توانید غذای آماده بسته بندی به او بدهید، اما بیشتر شیرخواران وقتی ببینند که می توانند غذای واقعی بخورند، از خوردن غذاهای بسته بندی امتناع می ورزند.
سعی کنید تنظیم حجم غذای شیرخوار را بر اساس برنامه زیر باشد:
۲ وعده میوه (۳ تا ۴ قاشق غذاخوری)
۲ تا ۳ وعده سبزیجات (۳ تا ۴ قاشق غذاخوری)
۲ وعده گوشت یا پروتئین (۳ تا ۴ قاشق غذا خوری)
۲ تا ۳ وعده حبوبات مانند غلات (۳ تا ۴ قاشق غذاخوری)
کراکر، نان تست؛ و ۳ تا ۴ وعده شیر مادر یا شیر خشک (۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم)

تولدت مبارک کوچولو! (۱۲ تا ۱۵ ماهگی)
امروز به او کمک می کنید تا شمع تولدش را فوت کند و تکه های کیک تولد را روی چهره اش جذابیت خاصی به او می بخشد، با خود می گوئید چقدر زود یک سال گذشت.
شیرخوار بعد از پایان ۱۲ ماهگی می تواند همچون سایر اعضای خانواده در وعده های غذایی صبحانه، نیم چاشت، نهار، عصرانه و شام غذا بخورد. در این مرحله او غذا را نمی نوشد بلکه می خورد. غذای اصلی او باید غذای خانواده باشد و به مایعات (مثل شیر) باید به عنوان وسیله ای برای رفع تشنگی نگاه کند نه یک وعده غذایی کامل.
بیشتر والدین در سن ۱۲ ماهگی شیر خالص را به برنامه غذایی شیرخوار اضافه می کنند، اگر شیرخوار شما هنوز شیر مادر می خورد بسیار خوب است اما بهتر آنکه به تدریج شیر پاستوریزه را نیز به برنامه غذایی او اضافه کنید. شیرخوار شما در این سن به ۴۵۰ الی ۴۶۰ گرم شیر در روز نیاز دارد. در این مرحله بیشتر از این مقدار شیر برای شیرخوار لازم نیست. بسیاری از مادران فرزند خود را در سن ۱۸ ماهگی برای کنترل سلامت نزد پزشک می برند و بسیار شاکی از این هستند که شیرخوار اشتها به غذا ندارد. در این مواقع اگر مقدار شیری که شیرخوار روزانه مصرف می کند، بیشتر از این مقدار باشد، به احتمال زیاد برای او ایجاد بی اشتهایی می کند به طوریکه با شیر سیر می شود و دیگر میلی به غذا ندارد. اگر شیرخوار به میزان کافی شیر مصرف کرد، بهتر است تشنگی روزانه او را با آب رفع کنید.
در این سن لازم نیست آب میوه به برنامه غذایی شیرخوار اضافه شود، اگر خودتان تمایل به این کار دارید، آب میوه باید ۱۰۰ درصد خالص باشد که با آب رقیق شده است. مجموع آب میوه مصرفی شیرخوار در یک روز نباید از ۱۲۰ گرم تجاوز کند. به طور کلی غذای شیرخوار باید متعادل و میان وعده های او سالم باشند، می توانید با رعایت این برنامه هر چهار گروه غذایی را بگنجانید:
۲ تا ۳ وعده یک چهارم فنجان میوه
۲ تا ۳ وعده یک فنجان سبزیجات
۲ وعده چهارم فنجان گوشت پخته یا سایر پروتئین ها
۴ تا ۶ وعده غلات در روز (۱ وعده برابر فنجان غلات، تکه نان، فنجان ماکارونی، ۲ تا ۳ کراکر)
کودکان کمتر از ۲ سال برای رشد مغز به میزان بیشتری چربی نیاز دارند بنابراین نباید رژیم غذایی کم چرب برای آنها در نظر گرفته شود، این چربی باید از منابع سالم مانند شیر، پنیر و تخم مرغ تامین گردد.

برنامه مناسب فرزندتان را پیدا کنید
آیا احساس می کنید بیش از پیش با نیازهای خورد و خوراک شیرخوار همسو شده اید؟ حالا دیگر به خوبی می دانید چه مقدار غذا برای شیرخوارتان کافی است؛ اما فراموش نکنید عددها و رقم ها خیلی قابل اعتماد نیستند؛ بهتر است خودتان را به زمان بندی مقید نکنید، در نهایت فرزندتان خودش تصمیم می گیرد که چه موقع غذا بخورد و برنامه هر وعده با وعده دیگر متفاوت است. از طرف دیگر شیرخوار اگر گرسنه باشند، دهانش را باز می کند، نگران حداقل و حداکثر غذایی که باید بخورد نباشيد او خود روشن ترین برنامه را به شما خواهد داد.
با رشد شیرخوار و رسیدن به مرحله خردسالی، استفاده از الگوی غذایی سالم اهمیت بسیار دارد. اگر معمولا عادت دارید در میان وعده ها شیرینی و کلوچه بخورید، حال باید بدانید که شیرخوارتان به چه چیز نیاز دارد.
آموزش پیروی از الگوی غذایی سالم به شیرخوار، درست به اندازه تعلیم خواندن یا دوچرخه سواری به او، مهم است. این آموزه ها، تا پایان عمر همراه او هستند، ذائقه او را شکل می دهند و یک سلیقه غذایی مشخصی را تا پایان عمر ایجاد می کنند.

هرگز از یاد نبرید
غذاهای زیر برای شیرخواران کمتر از ۴ سال با خطر خفگی همراه است، البته برخی شیرخواران از دو سالگی آمادگی خوردن این غذاها را دارند، اما ترجیحأ با پزشک مشورت کنید:
- سبزیجات خام و میوه های سفت (مگر اینکه به قطعات کوچک خرد شده باشد) - انگور (مگر اینکه برش داده شود)
- ذرت بو داده
- بادام زمینی کل، آجیل و دانه ها

رمزگشایی از تغذیه نوزادان
بدون تردید درباره دو ماده غذایی به نام های اسید داکوسا گزنئوئیک اسید (dha) و اسید آرا کیدونیکara) ) چیزهایی شنیده اید. آنها اسیدهای چرب زنجیره بلند امگا ۳ و ۶ هستند که به رشد مغز و چشم کمک می کنند. این دو ماده در حال حاضر فقط در شیر مادر و اکثر شیرخشک های موجود در بازار وجود دارند.
اما آیا این دو ماده غذایی از شیرخوار شما انیشتین دوم می سازند یا به چشمان او قدرت اشعه ایکس خواهند بخشید؟
در مقایسه شیر مادر با شیر خشک، بدون تردید شیر مادر برتر است و این حقیقت را حتی شرکت های تولید کننده شیر خشک نیز انکار نمی کنند.
شیر مادر علاوه بر تامین سطوح بالاتر dha و ara که منجر به برتری شناختی و بصری می شوند، سیستم ایمنی ارزشمندی برای شیرخوار ایجاد می کند که هیچ یک از انواع شیرخشک قادر به رقابت و همتایی با آن نخواهند بود. در مقایسه انواع شیرخشک ها، برخی پژوهش های علمی نشان می دهند شیر خشک های حاوی dha و ara در قیاس با شیرخشک های سنتی، مزایای متوسط و کوتاه مدتی مانند حس بینایی قوی تر و نمرات شناختی نسبتا بهتر در آزمون های هوش به همراه دارد. بنابراین به هنگام انتخاب شیر خشک به محتوای dha و ara دقت کنید.

منبع: نی نی پلاس