برای یک دختر، اولین عادت‌ ماهیانه یک مرحله مهم جسمی و نشانه زن شدن است. اما می‌تواند سردرگم‌کننده و ترسناک هم باشد، مخصوصاً اگر دچار مشکلات خاصی مثل قاعدگی‌های نامنظم یا سندرم پیش از قاعدگی هم بشوند


در این مقاله چه می خوانید؟


  • مشکلات متداول عادت‌ ماهیانه
  • مشکلات دیگر
  • مشکلاتی که جای نگرانی دارد
  • درمان مشکلات قاعدگی
  • کی به پزشک مراجعه کنید
  • به دخترتان کمک کنید




مشکلات قاعدگی

همه می‌دانند که سالهای نوجوانی هم برای نوجوانان و هم والدین آنها می‌تواند سال‌های سختی باشد. همه آن تغییرات جسمی در طول بلوغ باعث می‌شود نوجوانان احساس بی‌دست‌ و پا بودن کرده و به خودشان نامطمئن شوند.

این مسئله مخصوصاً درمورد دخترها با رسیدن قاعدگی بیشتر صادق است. برای یک دختر، اولین عادت‌ ماهیانه یک مرحله مهم جسمی و نشانه زن شدن است. اما می‌تواند سردرگم‌کننده و ترسناک هم باشد، مخصوصاً اگر دچار مشکلات خاصی مثل قاعدگی‌های نامنظم یا سندرم پیش از قاعدگی هم بشوند.

مشکلات متداول عادت‌ ماهیانه

بیشتر مسائلی که نوجوانان در آغاز عادت ‌ماهیانه با آن رو به ‌رو می‌شوند، کاملاً طبیعی است. درواقع، بسیاری از دختران و زنان یک روز با یکی از مشکلات برخورد می‌کنند.

سندرم پیش‌ قاعدگی

این سندرم شامل علائم جسمی و روحی است که بسیاری از خانم‌ها درست قبل از عادت ‌ماهیانه با آن روبه‌رو می‌شوند، مثل:

• جوش
• نفخ
• خستگی
• کمردرد
• درد سینه‌ ها
• سردرد
• یبوست
• اسهال
• هوس‌های غذایی
• افسردگی یا ناراحتی
• زودرنجی
• مشکل در تمرکز
• مشکل در کنار آمدن با استرس

دخترهای مختلف ممکن است برخی یا کلیه این علائم را تجربه کنند. این سندرم در 7 روز قبل از شروع عادت ‌ماهیانه در بدترین وضعیت خود و خیلی زود پس از شروع شدن آن خاتمه می‌یابد. اما دخترها معمولاً علائم مربوط به سندرم پیش ‌قاعدگی را تا سالها پس از شروع عادت ‌ماهیانه‌ شان تجربه نمی‌کنند.

بااینکه دلیل اصلی این سندرم شناخته شده نیست، اما به نظر می‌رسد که دلیل آن تغییرات سطح هورمون‌ها و تاثیر آن بر موادشیمیایی موجود در مغز است. در طول نیمه دوم چرخه قاعدگی، میزان پروژسترون در بدن بالا می‌رود. بعد 7 روز قبل از عادت‌ماهیانه سطح پروژسترون و استروژن هر دو کاهش می‌یابد.

به نظر می‌رسد بدن برخی دخترها نسبت به این تغییرات هورمون حساس‌تر از بقیه است. اگر این علائم در دخترتان شدید بود و در فعالیت‌های طبیعی او اخلال ایجاد کرد حتماً با پزشک او مشورت کنید.


مشکلات دیگر

دل‌ درد

دخترهای زیادی در چند روز اول عادت‌ ماهیانه دچار دل‌ درد می‌شوند. این د‌ل‌ درد بخاطر پروتاگلاندین، ماده شیمیایی موجود در بدن است که باعث شل شدن عضلات در انقباض رحم می‌شود. این انقباضات ناخواسته ممکن است خفیف یا تیز و شدید باشند.

خوشبختانه این دل‌دردها معمولاً فقط چند روز باقی می‌ماند اما اگر دخترتان دچار دل‌دردهای بسیار شدید شده که باعث شد نتواند به مدرسه برود، حتماً با پزشک مشورت کنید.

قاعدگی نامنظم

2 تا 3 سال بعد از اولین عادت‌ ماهیانه طول می‌کشد که بدن دختران بتواند یک چرخه منظم در خود ایجاد کند. طی این دوران، بدن خود را با ریزش هورمون‌هایی که در دوران بلوغ ترشح می‌شود، تنظیم می‌کند. و "منظم" بودن در افراد مختلف متفاوت است. چرخه معمول یک زن بزرگسال، 28 روز است درحالیکه برای بعضی 21 روز و برای بعضی دیگر تا 45 روز است.

تغییر سطح هورمون‌ها باعث می‌شود عادت‌ ماهیانه دختری در یک ماه کوتاه بوده (فقط چند روز طول بکشد) و در ماه بعدی طولانی‌تر شود (تا یک هفته طول بکشد). ممکن است چند ماه عادت نشود و بعد دو چرخه را پشت سر هم داشته باشد یا یک ماه درمیان دچار خونریزی شدید یا کم شود.

اما هر دختری که فعالیت جنسی دارد و یک ماه عادت‌ ماهیانه نشود، باید به پزشک مراجعه کند تا مطمئن شود که باردار نیست. و اگر عادت ‌ماهیانه دختر شما هنوز بعد از 3 سال الگوی مشخص و منظمی پیدا نکرده است، یا 4 یا 5 عادت‌ ماهیانه منظم داشته و بعد یک ماه پریود نشده یا پریود او نامنظم می‌شود، حتماً او را نزد پزشک ببرید. همچنین اگر چرخه او کمتر از 21 روز یا بیشتر از 45 روز است و یا 3 ماه بعد از شروع اولین عادت‌ ماهیانه قاعدگی نداشته است، حتماً دکتر را مطلع کنید.

قاعدگی تاخیری

دخترها در زمان‌های مختلفی برای اولین بار قاعده می شوند. بعضی در 9 یا 10 سالگی برای اولین بار عادت ‌ماهیانه را تجربه می‌کنند درحالیکه بعضی دیگر در سنین نوجوانی. پس اگر دخترتان از آن دسته است که دیر قاعده می‌شود، لزوماً به این معنا نیست که مشکلی دارد.

زمان عادت‌ ماهیانه شدن دختران برای اولین بار تا حد زیادی به ژنتیک آنها بستگی دارد. دخترها معمولاً در همان سنی که مادرها و مادربزرگ‌هایشان برای اولین بار قاعده شدند، آن را تجربه می‌کنند. همچنین، برخی نژادها به طور متوسط زودتر از بقیه پریود می‌شوند. بعنوان مثال، به طور متوسط، دختران نژاد افریقایی-امریکایی زودتر از دختران سفیدپوست عادت ‌ماهیانه می‌شوند.

اگر دخترتان تا سن 15 سالگی یا 3 سال بعد از بلوغ هنوز عادت‌ماهیانه نشده است، او را نزد پزشک ببرید.


مشکلاتی که جای نگرانی دارد

با اینکه بیشتر مشکلات مربوط به عادت ‌ماهیانه معمولاً جای نگرانی ندارد، اما چند مشکل وجود دارد که جدی‌تر هستند و نیاز به توجه بیشتر دارند:

آمنوره (قاعده نشدن)

دخترهایی که پریودشان در سن 16 سالگی یا 3 سال پس از بلوغ آغاز نشده است، دچار آمنوره اولیه هستند که معمولاً بخاطر یک ناهنجاری ژنتیکی، عدم توازن هورمونی و یا مشکل ساختاری اتفاق می‌افتد. هورمون‌ها هم مسئول آمنوره ثانویه هستند که زمان اتفاق می‌افتد که قاعدگی دختری که عادت ‌ماهیانه عادی داشته است، یکمرتبه به مدت 6 ماه یا 3 چرخه عادی قاعدگیش، قطع می‌شود.

ازآنجا که بارداری دلیل اصلی آمنوره ثانویه است، همیشه باید در چنین شرایطی مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر عدم توازن هورمونی، سایر چیزهایی که ممکن است موجب آمنوره اولیه و ثانویه شود عبارتند از:

• استرس
• افزایش یا کاهش وزن غیرعادی
• آنورکسیا آمنوره می‌تواند نشانه این باشد که دختری وزن زیادی کم کرده و دچار آنورکسیا شده است)
• قطع داروهای ضدبارداری
• مشکلات تیروئید
• کیست‌های تخمدان
• سایر مشکلاتی که بر سطح هورمون‌ها اثر می‌گذارد

یک چیز دیگری که می‌تواند موجب آمنوره اولیه و ثانویه شود ورزش زیاد (معمولاً دو استقامت، باله، اسکیت و ژیمناستیک) در کنار رژیم‌‌غذایی ضعیف است که موجب کاهش وزن نامناسب و ناتوانی در افزایش وزن در زمان رشد می‌شود. اما این هیچ ارتباطی به ورزشی که در زنگ ورزش یا ورزش‌های تیمی مدرسه و در کلاس‌های ورزشی باشگاه انجام می‌دهید ندارد. برای اینکه ورزش جلوی قاعده شدن را بگیرد، فرد باید چندین ساعت در روز ورزش‌های سخت انجام دهد و میزان کافی کالری، ویتامین و موادمعدنی هم به بدن او نرسد.

منوراژی (قاعدگی‌های سنگین و طولانی)

طبیعی است که قاعدگی دختری در بعضی روزها شدیدتر از روزهای دیگر باشد اما نشانه‌های منوراژی شامل کثیف شدن کامل یک عدد نواربهداشتی در یک ساعت و ادامه آن برای ساعات طولانی‌تر یا عادت ‌ماهیانه‌ای که بیشتر از 7 روز طول بکشد، می‌باشد. دخترانی که دچار منوراژی هستند، بعضی ‌اوقات مجبور می‌شوند در خانه مانده و به مدرسه نروند چون نگران هستند که نتوانند در مدرسه خونریزیشان را کنترل کنند.

متداول ‌ترین مورد منوراژی عدم توازن بین سطح استروژن و پروزسترون در بدن است که باعث می‌شود آندومتر (پوشش رحم) ساخته شود. وقتی آندومتر بالاخره در دوران قاعدگی ایجاد شد، خونریزی سنگین خواهد شد.

ازآنجا که نوجوانان زیادی دچار کمی عدم ‌توازن هورمون در دوران قاعدگی هستند، منوراژی چندان پدیده نادری نیست. اما در برخی موارد، خونریزی شدید قاعدگی می‌تواند در اثر مشکلاتی نطیر مشکلات زیر ایجاد شود:

• فیبرویدها (رشدهای خوش‌خیم) یا پلیپ در رحم
• مشکلات تیروئید
• مشکل در لخته‌ سازی خون
• التهاب یا عفونت واژن یا گردنه رحم

اگر دخترتان دچار پریودهای شدید یا پریودهایی که بیشتر از 7 روز طول می‌کشد، می‌شود حتماً او را نزد پزشک ببرید.

دیسمنوره (قاعدگی دردناک)

دیسمنوره دو نوع دارد که قاعدگی به شدت دردناک می‌باشد که می‌تواند در توانایی رفتن دختر به مدرسه، درس خواندن و یا حتی خوابیدن او اخلال ایجاد کند:

1. دیسمنوره اولیه یک مشکل بسیار متداول در نوجوانان است و بخاطر یک بیماری یا مشکل دیگری ایجاد می‌شود. درواقع، مقصر اصلی پروستاگلاندین است، همان ماده شیمیایی که دل‌دردهای قاعدگی را ایجاد می‌کند. میزان بالای پروستاگلاندین می‌تواند موجب حالت ‌تهوع، استفراغ، سردرد، اسهال، کمردرد و دل‌ دردهای شدید شود. خوشبختانه این علائم فقط یک تا دو روز طول می‌کشند.

2. دیسمنوره ثانویه که دردی است که بخاطر یک مشکل جسمی مثل پلیپ یا فیبروید موجود در رحم، اندومتریوز، بیماری التهاب لگن یا آدنومیوز (بافت رحمی که در بافت عضلانی رحم رشد می‌کند) ایجاد می‌شود.

دل‌ درد داشتن به مدت یک تا دو روز در هر ماه عادی است اما اگر دخترتان علائم بسیار شدید نشان داد که در فعالیت‌ های روزمره او ایجاد اخلال کرد، حتماً با پزشک مشورت کنید.

اندومتریوز
در این وضعیت، بافتی که معمولاً فقط در رحم یافت می‌شود شروع به رشد خارج از رحم می‌کند—در تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ یا سایر قسمت‌های حفره لگن. این مسئله موجب خونریزی غیرطبیعی، دیسمنوره و درد عمومی لگن می‌شود.


درمان مشکلات قاعدگی

برای تعیین اینکه آیا مشکلی نیاز به درمان دارد یا نه، پزشک سوالات مختلفی می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. همچنین ممکن است معاینه لگن، پاپ اسمیر (Pap smear)، آزمایش خون (برای بررسی سطح هورمون‌ها) و یا آزمایش ادرار هم بگیرد. اگر یک مشکل ساختاری یا یک مشکل رشد وجود داشته باشد، سی‌تی‌ اسکن انجام می‌گیرد. این آزمایشات درکنار هم به پزشک کمک می‌کند تعیین کند چطور یک مشکل باید درمان شود.

تومورهایی مثل پلیپ یا فیبروید معمولاً برداشته می‌شود و اندومتریوز هم با دارو یا جراحی درمان می‌شود. اگر فرد دچار عدم‌توازن هورمونی باشد، پزشک هورمون‌درمانی با قرص‌ های ضدبارداری یا داروهای هورمونی دیگر را تجویز خواهد کرد.

و برای درد قاعدگی که هیچ مشکل پزشکی خاصی علت آن نباشد، استفاده از داروهای ضدالتهاب موثرترین روش درمان است. مشکلاتی مثل اختلال لخته شدن خون یا مشکلات تیروئید نیاز به درمان با داروهای خاص دارد.


کی به پزشک مراجعه کنید

با اینکه در بیشتر مشکلات قاعدگی جای نگرانی وجود ندارد اما برخی علائم نیاز به مراجعه به پزشک دارد. این مسئله مخصوصاً زمانیکه چرخه قاعدگی دختر تغییر می‌کند اهمیت بیشتری دارد. پس درصورت مشاهده موارد زیر دخترتان را نزد پزشک ببرید:

• در سن 15 سالگی هنوز پریود نشده است یا بعد از گذشت 3 سال از اولین قاعدگی هنوز عادت‌ ماهیانه او منظم نشده است. علت اصلی آن می‌تواند عدم‌توازن هورمونی باشد که احتمالاً نیاز به درمان دارد اما می‌تواند نشانگر مشکل جسمی دیگی هم باشد.

• عادت‌ ماهیانه او قطع شده یا بعد از منظم شدن یکمرتبه نامنظم می‌شود. اگر چرخه قاعدگی دخترتان کمتر از 21 روز یا بیشتر از 45 روز است و یا 3 ماه پشت سر هم بعد از اولین عادت ‌ماهیانه‌اش پریود نشد، حتماً به اطلاع پزشک برسانید.

• دچار پریودهای سنگین و طولانی می‌شود. در برخی موارد، از دست رفتن خون زیاد موجب آنمی ناشی از کمبود آهن می‌شود. همچنین خونریزی شدید می‌تواند نشانه وجود تومور در رحم، مشکل تیروئید، یک عفونت و یا مشکل در لخته‌سازی خون باشد.

• دچار پریودهای خیلی دردناک می‌شود. دل‌ درد داشتن برای چند روز طبیعی است اما اگر مشکلات او آنقدر زیاد بود که دخترتان نتوانست در فعالیت‌های روزمره خود شرکت کند، حتماً به اطلاع پزشک برسانید. ممکن است یک مشکل جسمی مثل اندومتریوز داشته باشد که موجب درد می‌شود.


به دخترتان کمک کنید

وقتی دخترتان یک دوره خیلی بد از دل‌دردهای قاعدگی یا سندرم پیش ‌قاعدگی را تجربه می‌کند، می‌توانید به او کمک کنید که آرام‌تر شود. به او پیشنهاد کنید که:

• یک رژیم‌غذایی متعادل داشته باشد که در آن از مقدار زیادی میوه‌ ها و سبزیجات استفاده شود.
• مصرف نمک (چون باعث احتباس آب می‌شود) و همچنین کافئین (که استرس او را زیاد می‌کند) خود را کاهش دهد.
• از موادغذایی حاوی کلسیم استفاده کند که شدت دردها و علائم قاعدگی را کاهش می‌دهد.
• برای دل‌درد، سردرد و کمردرد خود از مسکن‌هایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کند.
• در وان آب داغ دراز بکشد یا یک شیشه داغ روی شکمش قرار دهد تا آرام‌تر شود.

اگر متوجه شدید که پریودهای معمولی دخترتان باعث ناراحتی او می‌شود و در زندگی او اخلال ایجاد می‌کند، حتماً با پزشک درمور او مشورت کنید تا مطمئن شوید که هیچ مشکل خاصی ندارد. گاهی‌اوقات، هورمون‌درمانی که معمولاً به شکل قرص‌های ضدبارداری تجویز می‌شود به کاهش علائم مربوط به این عادات ماهیانه کمک می‌کند.

اما مهمترین راهی که می‌توانید با آن به دخترتان کمک کنید این است که با او حرف بزنید و برایش توضیح دهید که بدترین و آزاردهنده‌ترین وضعیت‌هایی که همراه با عادت‌ ماهیانه می‌آید هم طبیعی است و به مرور زمان بهتر می‌شود. و وقتی دچار علائم جسمی و روحی قاعدگی می‌شود سعی کنید با او آرام‌‌تر رفتار کنید.