ایدز میتواند بر سیستم هر بدنی اثر کند. نقص ایمنی که از کمبود بیش از حد سلولهای CD4 ناشی میشود، به بعضی از سرطانها که توسط بیماریهای ویروسی تحریک میشوند نیز اجازه پیش آمدن میدهد.
در این مقاله چه می خوانید؟
- نکات کلی
- HIV چطور بر بدن اثر میکند؟
- افراد از کجا متوجه میشوند که دچار HIV شدهاند؟
- چطور میتوان پیشگیری کرد؟
- دکترها چطور آزمایشات HIV را انجام میدهند و آن را درمان میکنند؟
HIV و ایدز
نکات کلی
ایدز یکی از جدیترین بیماریهای کشنده در تاریخ بیماریهای انسانی است.
بیش از 20 سال پیش، دکترها در ایالات متحده اولین موارد ایدز را در سانفرانسیسکو و نیویورک کشف کردند. امروز حدود 42 میلیون نفر در سراسر جهان با این بیماری زندگی میکنند و بیش از 3 میلیون نفر از آنها هر ساله جان خود را بخاطر بیماریهای ناشی از ایدز از دست میدهند.
ایدز توسط ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) ایجاد میشود. HIV نوعی سلول ایمنی در بدن به نام لمفوسیت کمککننده CD4 را از بین میبرد. این لمفوسیتها بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند که با بیماریها مقابله میکند. اما ازآنجاکه HIV این لمفوسیتها را از بین میبرد، افرادیکه دچار این ویروس هستند دچار عفونتهای بسیار حاد میشوند که به طور عادی نمیشدند، این یعنی دچار نقص ایمنی میشوند. نام این مشکل سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) میباشد.
هرچه جامعه پزشکی اطلاعات بیشتری درمورد HIV و کارکرد آن پیدا میکند، قادر به ساخت داروهایی برای جلوگیری از آن میشوند (یعنی در رشد آن اخلال ایجاد میکنند). این داروها در کندتر کردن روند پیشرفت بیماری بسیار مفید بودهاند و افراد مبتلا به ایدز میتواند این روزها طولانیتر زندگی کنند. اما هنوز هم HIV و ایدز هیچ درمانی ندارند.
صدها نوجوان هر سال به ایدز مبتلا میشوند. HIV میتواند از طریق خون، مایع منی، مایع واژن و شیر مادر از فرد مبتلا به فرد دیگری منتقل شود.
این ویروس از طریق رفتارهای خطرناکی مثل موارد زیر منتشر میشود:
• رابطهجنسی دهانی، واژنی و مقعدی محافظتنشده (یعنی بدون استفاده از کاندوم)
• استفاده از سوزن مشترک (چه برای تزریق دارو، موادمخدر، استیروئید و یا تاتو)
افرادیکه دچار یک بیماری مقاربتی دیگر مثل سفلیس، سوزاک، هرپس، کلامیدیا یا عفونت واژن، هم هستند، بیشتر در معرض مبتلا شدن به ایدز در رابطهجنسی با شریک جنسی مبتلا قرار دارند.
اگر زنی که مبتلا به ایدز است باردار شود، نوزاد او ممکن است قبل از تولد، طی وضعحمل یا از راه تغذیه از شیرمادر به این مشکل مبتلا شود. اگر پزشکان بدانند که یک مادر باردار مبتلا به HIV است، میتوانند از منتشر شدن ویروس از مادر به نوزاد جلوگیری کنند. همه نوجوانان و زنان باردار باید آزمایش HIV بدهند تا درصورت مبتلا بودن درمان را آغاز کنند.
HIV چطور بر بدن اثر میکند؟
یک بدن سالم مجهز به سلولهای CD4 است. این سلولها به عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن کمک کرده و با برخی از انواع عفونتها مقابله میکنند. آنها با عمل کردن بعنوان پیام رسانهایی به سایر انواع سلولهای سیستم ایمنی و رساندن پیام فعال شدن و جنگیدن با میکروبهای مهاجم، این کار را انجام میدهند.
HIV به این سلولها میچسبد، آنها را عفونی میکند و از آنها بعنوان جایی برای تکثیراستفاده میکند. در این حالت، ویروس توانایی سلولهای عفونیشده را برای انجام وظیفهشان در دستگاه ایمنی بدن از بین میبرد. سپس بدن توانایی خود برای مقابله با عفونتها را از دست میدهد.
افراد مبتلا به ایدز چون سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است، قادر به مقابله با عفونتهای زیادی نیستند، مخصوصاً سِل و سایر انواع عفونتهای نادر ریه، سطح پوشاننده مغز (مننژیت) یا خود مغز (آماس مغز). افراد مبتلا به ایدز معمولاً زیاد مریض میشوند، مخصوصاً اگر بهدرستی از داروهای ضدویروس استفاده نکنند.
ایدز میتواند بر سیستم هر بدنی اثر کند. نقص ایمنی که از کمبود بیش از حد سلولهای CD4 ناشی میشود، به بعضی از سرطانها که توسط بیماریهای ویروسی تحریک میشوند نیز اجازه پیش آمدن میدهد. برخی از مبتلایان ایدز به برخی از انواع لنفوم و یک تومر نادر رگهای خونی در پوست که سارکوم کاپوزی نامیده میشود مبتلا میشوند. ازآنجاکه ایدز بیماری کشنده است، خیلی مهم است که دکترها ویروس HIV را زود تشخیص دهند تا بیمار بتواند از داروهایی که شروع ایدز را به تاخیر میاندازد استفاده کنند.
افراد از کجا متوجه میشوند که دچار HIV شدهاند؟
وقتی خون فرد دچار کمبود سلولهای CD4 که برای مقابله با عفونتها لازم است، شود یا فرد دچار علائم برخی بیماریهای خاص که در افراد مبتلا به HIV ایجاد میشوند، شود، دکترها تشخیص ایدز میدهند.
علائم حاد عفونت HIV و ایدز ممکن است تا 10 سال پیش نیاید. و در این سالها فرد دچار هیچ علائمی از ایدز نمیشود. مدت زمانی که نمودار شدن علائم ایدز طول میکشد، در افراد مختلف متفاوت است. برخی سالها سالم به نظر میرسند درحالیکه دچار این ویروس هستند. مبتلا کردن دیگران به HIV حتی اگر فرد دچار هیچ علائمی از آن نباشد نیز امکانپذیر است. نمیتوان با نگاه کردن به یک نفر تشخیص داد که او مبتلا است یا خیر.
وقتی سیستم ایمنی بدن فرد دچار ایدز میشود، این علائم را به دنبال خواهد داشت:
• ضعف و خستگی شدید
• کاهش وزن سریع
• تب مداوم و بیدلیل که بیشتر از چند هفته طول بکشد
• تعرق شدید در شب
• تورم غدد لنفاوی
• عفونتهای جزئی که موجب بروز زخمهایی روی پوست، زبان و دستگاه تناسلی می شود.
• نقاط سفیدرنگ در دهان یا گلو
• اسهال مزمن
• سرفهای که برطرف نشود
• مشکل در به خاطر آوردن
خانمها ممکن است دچار عفونتهای قارچی شدید دستگاه تناسلی شوند و به درمانهای عمومی واکنش ندهند.
چطور میتوان پیشگیری کرد؟
یکی از دلایل خطرناک بودن HIV این است که فرد ممکن است ویروس را برای مدتی طولانی در خود داشته باشد اما از آن مطلع نباشد. آن فرد میتواند این ویروس را به دیگران منتقل کند. انتقال HIV از راههای زیر قابل پیشگیری است:
• خودداری از رابطهجنسی
• استفاده از کاندومهای لاتکس برای همه انواع روابط جنسی
• اجتناب از تماس با مایعات و ترشحات بدن
• عدم استفاده اشتراکی از سوزن
دکترها چطور آزمایشات HIV را انجام میدهند و آن را درمان میکنند؟
اگر تصور میکنید که ممکن است دچار ایدز یا HIV باشید یا اگر شریکجنسی داشتهاید که ایدز یا HIV داشته است، حتماً به پزشک خانوادگی خود یا یک متخصص بیماریهای زنان مراجعه کنید. او آزمایشاتی را برای شما انجام خواهد داد که میتواند شامل آزمایش خون و نمونهگیری از داخل گونه باشد. برحسب نوع آزمایشی که انجام میشود، نتیجه آن ممکن است از چندین ساعت تا چندین روز به طول انجامد.
افراد میتوانند در کلینیکهای مخصوص ایدز و HIV نیز این آزمایشات را انجام دهند. این کلینیکها آزمایشات ناشناس (یعنی کلینیک نام فرد را درخواست نخواهد کرد) و محرمانه (اطلاعات فرد را محرمانه نگه خواهند داشت) نیز انجام میدهند. اکثر مراکز آزمایش ایدز از شما میخواهند که برای گرفتن نتیجه خود به مشاوره بروید، چه نتیجه آزمایش مثبت و چه منفی باشد.
ایدز هیچ درمانی ندارد، به همین دلیل پیشگیری از آن اهمیت زیادی دارد. ترکیبی از داروهای ضدویروس و داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تقویت میکنند به افراد مبتلا به ایدز این امکان را داده است که طولانیتر زندگی کنند اما این داروها درمان این بیماری نیستند. در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از ایدز وجود ندارد اما محققان مشغول ساختن آن هستند.