زایمان زودهنگام زمانی است که بچه پیش از هفته سی و هفتم متولد شود. این ورود زودهنگام می تواند در اثر عوارض پزشکی مثل وجود عفونت در بدن مادر، جفت پایین رحم قرار داشته باشد یا پاره شود، پاره شدن زودرس کیسه ی مایع آمنیوتیک (پارگی زودهنگام کیسه ی آب)، صدمات به شکم یا ناهنجاری های جنین رخ دهد. هم چنین فشار بالای خون بارداری که به پره اکلامپسی منجر شده باشد، می تواند علت اصلی زایمان زودرس باشد. بارداری های چندقلویی (دوقلو یا چندقلو) نیز در اثر فضای محدود رحم، خطر زایمان زودهنگام را افزایش می دهد.
اغلب نوزادان نارس پوست شفافی دارند که رگ های زیر آن دیده می شود. در حقیقت لایه ی چربی زیر پوست هنوز رشد نیافته است.
سابقه زایمان زودرس قبلی و مداخلات پزشکی مثل دوخت دهانه ی رحم یا مکمل های پروژسترون نیز باعث زایمان زودرس می شوند. عوامل دیگر عبارتند از سقط جنین قبلی، ابورشن های متعدد (انداختن جنین)، مدت زمان کوتاه بین بارداری ها، چاقی، دیابت ها و آی وی اف (باروری آزمایشگاهی).

شیوه ی زندگی چه اثری دارد؟
گاهی به دلایلی ناشناخته بچه زودهنگام متولد می شود. اما امکان دارد زایمان های زودهنگام به سبب سبک زندگی نیز باشد، هم چون شغل تنش زای مادر یا کاری که باید ساعت ها سراپا بایستد. گاهی مراقبت های دیرهنگام بارداری یا نبود آن نیز در ایجام مشکلات تاثیر بسیاری دارد. کشیدن سیگار، مصرف دارو و نوشیدن الكل در دوران بارداری و نیز محیط فیزیکی خطرناک مثل قرار گرفتن در معرض سرب موجود در رنگ، شلوغی و آلودگی از جمله عوامل تاثیر گذار دیگر هستند. هم چنین خشونت خانوادگی، نبود حامی اجتماعی و استرس عواملی هستند که می تواند خطر زایمان زودهنگام را افزایش دهند.

نشانه های هشدار زایمان زودهنگام
وقتی فرزندتان ورود زودهنگام را آغاز می کند، شما نشانه های معمول زایمان را تجربه خواهید کرد که شامل انقباض های هر ده دقیقه یک بار یا بیشتر، تغییر در ترشحات واژن و فشار به لگن است که امکان دارد به عنوان احساسی مثل بیرون افتادن بچه تشریح شود. پشت درد در قسمت پایین کمر، گرفتگی هایی مانند عادت ماهانه و انقباض های شکم با یا بدون اسهال نیز به عنوان علایم زایمان زودهنگام در نظر گرفته می شود.

اگر دچار زایمان زودهنگام شدید، چه کار کنید؟
مراقب نشانه های اولیه ی زایمان باشید و مطمئن شوید که می توانید انقباض ها و حرکات بچه را در منزل نظارت کنید. در صورت عفونت، برای پیشگیری از زایمان زودرس مرتبط با آن، فورا با پزشک تماس بگیرید. از استرس و اضطراب زیاد دوری کنید، مثل استرس های مرتبط با شغل، خصوصا پس از سه ماهه ی دوم. اگر از درمان ناباروری استفاده می کنید، از پزشک بخواهید که فقط یک رویان را در رحم جایگزین کند تا خطر بارداری چندقلویی را کاهش دهید که اغلب به زایمان زودهنگام منجر می شود. اگر در یک ساعت ۵ بار یا تعداد بیشتری انقباض دارید یا زمان بین شروع اولین انقباض و شروع بعدی کمتر از پانزده دقیقه است، کار خود را متوقف و مثانه ی خود را خالی کنید. سپس کمی مایعات بنوشید و به پهلوی چپ دراز بکشید. برای حمایت بالش کوچکی را زیر ران پایتان بگذارید و به احساس سفت شدن رحم توجه کنید. اگر در حال استراحت نیز حرکات رحم ادامه یافت، شاید وارد مراحل زایمان شده باشید. با پزشک تماس بگیرید.
وقتی در بیمارستان هستید، نیز در مراقبت از فرزندتان همکاری کنید. به این ترتیب، هنگامی که فرزندتان را به منزل می برید، بیشتر احساس آمادگی و اعتماد به نفس می کنید.

احتمال زنده ماندن بچه در خارج از رحم از کدام هفته ها بیشتر است؟
- هفته ی 21 و کمتر (هفته ها کامل شده از بارداری هنگام زایمان): احتمال زنده ماندن 0%
- هفته ی 22: احتمال زنده ماندن 0%-10%
- هفته ی 23: احتمال زنده ماندن 10%-40%
- هفته ی 24: احتمال زنده ماندن 40%-70%
- هفته ی 25: احتمال زنده ماندن 50%-80%
- هفته ی 26: احتمال زنده ماندن 80%-90%
- هفته ی 27: احتمال زنده ماندن بیش از 90%
- هفته ی 30: احتمال زنده ماندن بیش از 95%
- هفته ی 34: احتمال زنده ماندن بیش از 98%

تولد پیش از موعد
هرچه نوزاد هنگام زایمان کوچک تر باشد، احتمال خطر و بروز چالش بیشتر است. معمول ترین پیچیدگی ها به اعضایی مربوط است که به درستی بالغ نشده اند و سیستم ایمنی که تکامل نیافته است. مشکلات اولیه که در اثر نابالغی شش ها و مغز بوجود می آید، عبارتند از ناپایداری دمای بدن، مشکلات تغذیه ای، دشواری در تنفس (سندرم تنش مجاری تنفسی) و زردی.
- مسائل استرس زا مثل شلوغی، نورهای زیاد، درد و اختلال در خواب باعث می شود که این نوزادان نتوانند به پایداری جسمانی برسند، مثل تپش قلب، تنفس و تنظیمات دمای عادی بدن.
- شاید نوزادان نارس دچار مشکلات رفتاری نیز شوند، مثل مشکلات مربوط به خواب و آرام شدن.
- ممکن است نوزادان نارس با چالش های بلندمدت روبه رو شوند. برخی از مشکلات رشدی عبارتند از عوارض عصبی مثل مشکلات تغذیه ای (خصوصا مشکل ساز برای مادر)، اختلال بویایی، بینایی تیز (بسیار خوب) یا نابینایی، اختلال در شنوایی و حرکات بدنی، ضعف در کنترل احساسات، آسیب پذیری احساسی و دشواری در اعتماد به نفس.
- وقتی در بیمارستان هستید، نیز در مراقبت از فرزندتان همکاری کنید. به این ترتیب، هنگامی که فرزندتان را به منزل می برید، بیشتر احساس آمادگی و اعتماد به نفس می کنید.

پیشگیری از زایمان زودرس
در برخی موارد مادران می توانند خطر زایمان زودهنگام را کاهش دهند، اما پیشگیری کامل امکان پذیر نیست. چند احتیاط ضروری وجود دارد:
- کنترل عوارض پزشکی: با مراقبت های بارداری مشکلاتی مثل فشار خون بالا و دیابت ها را می توان شناسایی، نظارت و کنترل کرد.
- شيوه ی زندگی سالم: با امتناع از نوشیدن الکل و مصرف سیگار با استفاده از داروها عوامل خطر را کاهش دهید. پدران نیز نباید دخانیات مصرف کنند، زیرا نیکوتینی که فرد غیرسیگاری استنشاق می کند، برای مادر و بچه مناسب نیست و معلوم شده است که به محدودیت رشد داخل رحم می انجامد. برنامه ی مناسبی برای خوردن و ورزش داشته باشید. در حد امکان استراحت کنید، هورمون های استرس از جفت عبور می کنند و بر فرزند درونتان اثر می گذارند. ماساژ بارداری به شما کمک می کند تا دوره ی کاملی برای فرزندتان طی کنید، زیرا این کار به کاهش میزان هورمون استرس کمک می کند.
- حفظ آب بدن: وقتی در بدن کمبود آب دارید، تمرکز هورمون اکسیتوسین در خون افزایش می یابد، در نتیجه باعث انقباض ها می شود. آب فراوان بنوشید، خصوصا در ماه های تابستان.
- از عفونت ها پیشگیری و آنها را درمان کنید: عفونت های مجاری ادرار و واژن باعث زایمان زودرس می شود. هر نشانه از عفونت واژن و مجاری ادرار را بررسی و درمان کنید. در دوران بارداری به سبب تغییرات هورمونی بانوان در برابر عفونت لثه نیز آسیب پذیرترند. این عفونت ها باعث زایمان زودرس می شود. بنابراین، بهداشت منظم دندان در پیشگیری از زایمان زودهنگام بسیار موثر است.
- ملاقات های بارداری: در دوران بارداری دیدار منظم با پزشک یا ماما به غربالگری خطر زایمان زودرس و درمان فوری آن کمک می کند.
- از اکسی توسین و پروستوگلاندین دوری کنید: اکسی توسین هورمونی است که باعث شروع انقباض ها خواهد شد و با تحریک پستان یا نوک آن، مایع منی و رسیدن به اوج لذت جنسی ترشح می شود. اگر در خطر زایمان زودرس هستید، هنگام آمیزش جنسی از کاندوم استفاده کنید یا کلا از آن پرهیز کنید.

منبع: نی نی پلاس