گرچه اپیزیوتومی یکی از معمول ترین روندهای جراحی در زایمان بانوان است، ولی درباره ی ارزش پزشکی این بُرش بحث هایی وجود دارد. اینکه آیا اپیزیوتومی به پارگی طبیعی ترجیح داده می شود یا خیر، هنوز هم بحث برانگیز است.
اپیزیوتومی بریدگی جراحی در ناحیه ی میان دوراه (ناحیه ی بین واژن و مقعد) است تا بازشدگی واژن را بزرگتر کند. این کار زایمان نوزاد را سهل تر می سازد. در قرن هجدهم اولین بار اپیزیوتومی در اروپا گسترش یافت. وقتی دسترسی به تسکین موضعی و ابزار بخیه فراگیر شد، اپیزیوتومی نیز بسیار معمول شد و برخی از دست اندرکاران حتی مدعی شدند که به طور "معمول" اپیزیوتومی برای همه ی مادران استفاده شود. "معمول" یعنی صرف نظر از وضعیت آنها، برای همه اجرا شود. همان طور که بانوان درباره ی زایمان بیشتر آگاهی یافتند و در مورد مراقبت از خود اطلاعات بیشتری بدست آوردند، بیشتر در تصمیم گیری ها شرکت کردند و ضرورت اپیزیوتومی "معمول" زیر سوال رفت. امروزه مطالعات نشان می دهد که اغلب اپیزیوتومی ها غیر ضروری اند. طبق پژوهش ها اپیزیوتومی ها برای اکثر زایمان ها نیز ضروری نیست.

چه وقت ضروری است؟
به اعتقاد بسیاری از متخصصان، موارد زیر علت معتبری برای اجرای اپیزیوتومی در زایمان است:
- اگر بچه در حالت بریچ قرار دارد (به جای اینکه به طور معمول سر روی دهانه ی رحم باشد) باسن روی دهانه ی رحم قرار دارد و مادر در حال زایمان واژنی است.
- اگر بچه نارس است و نمی تواند فشار طولانی به میان دوراه را تحمل کند.
- اگر بچه در تنش است و باید به سرعت متولد شود. (اپیزیوتومی می تواند طول مرحله ی دوم زایمان را پنج تا پانزده دقیقه کاهش دهد.)
- اگر در اثر فشار آوردن یا خستگی مفرط مادر، بچه باید با فورسپس بیرون کشیده شود. (فورسپس انبر بزرگ خمیده ای است که برای کمک به زایمان از آن استفاده می کنند).

اپیزیوتومی چگونه انجام می شود؟
در صورت اجرای اپیزیوتومی از محل بازشدگی واژن با قیچی برشی در ناحیه ی میان دوراه انجام می دهند. وقتی می توان بالای سر بچه را در بازشدگی واژن مشاهده کرد (به این حالت تاج سر بچه می گویند و معمولا به معنای قریب الوقوع بودن زایمان است)، این کار انجام می شود. اگر زمان کافی باشد، در ناحیه ی میان دوراه تزریق بی حسی موضعی صورت می گیرد تا هنگام برش، این ناحیه بی حس باشد. وقتی بچه متولد شد، دکتر یا ماما دوباره پوست را می دوزد. این بخیه های حل شونده طی دو هفته ناپدید خواهند شد.

آیا بهتر است بگذاریم طبیعت مسیر خود را طی کند؟
این اعتقاد وجود دارد که این برش جراحی در مقایسه با پارگی که به شکل طبیعی اتفاق می افتد، خیلی ساده تر ترمیم می شود، درد کمتری ایجاد می کند و سریع تر بهبود می یابد. در حالی که طبق مطالعات جدید پزشکی، پارگی طبیعی به نسبت اپیزیوتومی درد کمتری دارد و سریع تر بهبود می یابد. بانوانی با پارگی طبیعی زودتر آمیزش جنسی داشته اند و درد آنان نیز کمتر بوده است تا خانم هایی که زایمانی با اپیزیوتومی داشته اند. اگر می خواهید اپیزیوتومی نشوید، در نقشه ی زایمان خود به روشنی این مورد را مطرح کنید. البته ذکر کنید: "مگر در مواردی که کاملا ضروری باشد." در ملاقات های بارداری با پزشک این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
باید بدانید که در صورت زایمان اضطراری، باید از اپیزیوتومی کمک گرفت. در واقع، انتظار بیش از حد برای انقباض رحم و حالت فشار به بچه آسیب می رساند. هم چنین در مواردی که خطر زیادی برای پارگی شدید وجود دارد یا زایمان سریع بچه ضروری است، اپیزیوتومی باید در نظر گرفته شود.

آیا اپیزیوتومی آسیب رسان است؟
اپیزیوتومی ها آثار جانبی بالقوه ای دارند، از جمله:
- عفونت
- التهاب
- تورم
- خونریزی
- زمان بهبود طولانی
- جای زخم دردناک که شاید مدت ها آمیزش جنسی را ممنوع سازد.
البته همین موارد را می توان برای پارگی طبیعی نیز برشمرد، اما طبق پژوهش های جدید، معمولا پارگی های طبیعی به اندازه ی برش اپیزیوتومی عمیق نیست، سریع تر بهبود می یابند و ناراحتی کمتری به وجود می آورند.

بهبودی
در هر زایمان واژنی با یا بدون پارگی اندک، خصوصا با اپیزیوتومی، ناحیه ی میان دوراه پس از آن ملتهب و دردناک خواهد بود. برای کمک به کاهش درد، برخی از راهکارهای زیر را امتحان کنید.
- اغلب در اولین بیست و چهار ساعت پس از زایمان قرار دادن کمپرس یخ روی ناحیه ی میان دوراه به شکل چشمگیری تورم و التهاب را کاهش می دهد.
- پس از آن، گرما یا استفاده از چراغی گرم که نزدیک میان دوراه قرار دارد یا نشستن در آب گرم بسیار آرام بخش است.
- این ناحیه را پاکیزه و خشک نگه دارید.
- خونریزی یا چرک نشانه ی عفونت است، با پزشک تماس بگیرید.
- هنگام آمیزش جنسی، از چرب کننده ای مناسب استفاده کنید.
- اگر هنوز هم پس از چند ماه آمیزش جنسی دردناکی دارید یا اگر دچار بی اختیاری ادرار هستید، با پزشک مشورت کنید. پس از رفتن به توالت، به جای پاک کردن خود را با آب پاش (اسپری) بشویید.
- ورزش کگل کمک خواهد کرد تا حمایت و توازن کف لگن را بازیابید.

موارد زیر نیاز به اپیزیوتومی را کاهش می دهد:
- استفاده از وضعیتی که در آن ناحیه ی میان دوراه حمایت بیشتری شود.
- از فشار آوردن مداوم خودداری کنید و در حالت درازکشیده به پشت زایمان نکنید. وضعیت راست قامت تری داشته باشید (مثلا به کمک بالش ها در وضعیت نیمه نشسته قرار گیرید و به نیروی ثقل زمین اجازه دهید که واژن را باز کند.
- ماساژ دادن ناحیه ی میان دوراه با روغن طبیعی پنج هفته پیش از موعد زایمان قابلیت کششی پوست را بهبود می بخشد.
- قرار دادن پَد گرم و مرطوب روی ناحیه ی میان دوراه هنگام فشار آوردن، جریان خون آن ناحیه را بهبود می بخشد و هنگامی که این بافت کشیده می شود حمایت بهتری را فراهم می آورد.
- برای فشار آوردن، نفس خود را به طور مداوم حبس نکنید. به جای آن از فشار آوردن خود به خودی، آرام تر، دفعی و بدون فشار زیاد استفاده کنید تا بچه را به سادگی از میان مجرای زایمان عبور دهید. در طول زمان فشار آوردن، سعی کنید فشارهای متعادلی بیاورید تا کف لگن بیش از حد کشیده نشود.
- اپیدورال ها اغلب ضرورت اپیزیوتومی را افزایش می دهد. احتمالا با استفاده از اپیدورال ناحیه کف لگن بسیار آرام می شود و شاید سر بچه کاملا به وضعیت زایمان نچرخد. گاهی مادر برای کمک به تولد بچه نمی تواند به شکل موثر فشار آورد، بنابراین پزشک برای کمک به تولد بچه باید از فورسپس استفاده کند. در این حالت اپیزیوتومی اجرا می شود تا جای کافی برای قرار دادن فوسپس فراهم آید. در بانوانی که از اپیدورال کمتری استفاده کرده اند، احتمال این رخداد کاهش می یابد.

منبع: نی نی پلاس