تخمدان پلی کیستیک یکی از علل شایع اختلالات هورمونی در خانم ها می باشد و بر باروری اثر می گذارد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک یا pcos شامل نشانه هایی مانند نامنظمی تخمک گذاری و نبود تخمک گذاری که به معنای تخمک گذاری پراکنده یا فقدان هر گونه تخمک گذاری است، یعنی عدم تخمک گذاری ماهیانه. مبتلایان به این عارضه احتمالا چرخه ی عادت ماهانه ی طولانی تری داشته یا شاید هر چند ماه فقط یک بار عادت ماهانه شوند.
نشانه های دیگری مثل رشد غیرعادی مو، آکنه، افزایش وزن، سخت وزن کم کردن و مشکلات باروری. به گفته ی دکتر "جانا روسو"، متخصص زنان و زایمان، در حالی که علت اصلی این عارضه دقیقا مشخص نیست، ولی ظاهرا حداقل بخشی از علل آن با ژنتیک ارتباط دارد (ظاهرا در خانواده ها ارثی است). بنابراین، اگر خانم های دیگری در خانواده ی شما نشانه های تخمدان پلی کیستیک دارند، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر خواهد بود. اگر این عارضه درمان نشود، باعث ابتلا به دیابت نوع دو، فشار خون بالا و چاقی می شود.

چگونه آگاه شویم؟
معمولا علایم و نشانه های این عارضه وقتی آشکار می شود که عادت ماهانه ی دختر شروع می شود، ولی گاهی در سال های باروری نیز اتفاق می افتد، مثلا در واکنش به افزایش چشمگیر وزن. دکتر روسو توضیح می دهد: معمولا مبتلایان به این مشکل چرخه ی عادت ماهانه ی نامنظمی دارند که گاهی یک ماه آن را نمی بینند یا حتی چند ماه عادت ماهیانه نمی شوند. رشد غیر معمول مو یا موی زیاد بدن و صورت و یا بروز آکنه نیز از نشانه های دیگر این مشکل است، زیرا میزان هورمون مردانه ی (آندروژن ها) افزایش یافته است. احتمال می رود مبتلایان به نشانه های تخمدان پلی کیستیک با باروری نیز مشکل داشته باشند، البته تاثیر آن در افراد مختلف متفاوت است. برای تشخیص این سندرم اغلب اولتراساوند تخمدان توصیه می شود، زیرا افرادی که دچار این نشانه ها هستند اغلب چند کیست پر از مایع در تخمدان دارند، بنابراین آن را پلی کیستیک (چند کیستی) می خوانند. با این حال ندیدن کیست در تخمک نیز احتمال تشخیص آن را رد نمی کند (هنوز احتمال آن وجود دارد).

درمان
علاجی برای نشانه های تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد، اما برخی از روش ها آثار بیماری را کاهش می دهد و از گسترش مشکلات دراز مدت سلامتی مثل دیابت نوع دو و بیماری قلبی پیشگیری خواهد کرد. دکتر روسو می گوید: مهم ترین درمان تغییر در شیوه ی زندگی است، یعنی به شکل رژیم غذایی سالم، کم کردن وزن (اگر شاخص تودهی بدن bmi)) بیش از ۲۵ است) و ورزش. هدف اصلی تغییر در شیوه ی زندگی و رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن است. ورزش منظم به کنترل وزن و مدیریت اضطراب و به عادی سازی میزان قند خون و انسولین کمک می کند که همه ی این ها برای مبتلایان به نشانه های تخمدان پلی کیستیک مفید است. اگر سنگین وزن هستید، حتی از دست دادن ۵٪ از وزن نیز مفید است.
به گفته ی دکتر روسو، عادت ماهانه ی نامنظم با درمان هورمونی شامل ترکیبات ضدآندروژنی بهبود می یابد. مثلا قرص های ضدبارداری به تنظیم چرخه ی عادت ماهانه کمک می کند. باید توجه کرد که این سندروم با خطرات درازمدت برای سلامتی همراه است. برای غربالگری گسترش این عارضه، فرد مبتلا باید هر شش ماه یک مرتبه معاینه شود.

می خواهم باردار شوم!
به علت نبود تخمک گذاری یا چرخه ای نامنظم عادت ماهانه، نشانه های پلی کیستیک تخمدان اول بر باروری تاثیر می گذارد. دکتر روسو ادامه می دهد: اما تمام مبتلایان به این عارضه با مشکلات باروری روبه رو نمی شوند. البته اگر برای لقاح جنین در تلاش هستید، اولین گام مدیریت شیوه ی زندگی و از دست دادن وزن است (اگر سنگین وزن یا چاق هستید).
اگر ایجاد تغییرات در شیوه ی زندگی به بارداری منتهی نشد، احتمالا پزشک از میان داروها، استفاده از عوامل القای تخمک گذاری مثل کلومید را توصیه کند. در موارد شدید، شاید آی وی اف (که در آن تخمک خارج از بدن بارور می شود) پیشنهاد شود. نشانه های پلی کیستیک تخمدان بر مدیریت زایمان نیز اثر می گذارد، زیرا طبق مطالعات، بانوان مبتلا به این عارضه، به احتمال بیشتری دچار سقط جنین می شوند. احتمال دیابت های بارداری و ابتلا به فشار خون بالا و پره اکلامپسی نیز زیاد است. هم چنین احتمال زایمان زودهنگام وجود دارد. اغلب به علت پیچیدگی های مرتبط با این بیماری، بانوان مبتلا به این عارضه سزارین می شوند. برای بررسی پیشرفت این پیچیدگی ها فرد مبتلا باید به شکل منظم زیر نظر پزشک باشد.

متخصصان چه می گویند...
پرسش: آیا رژیم غذایی شما به مدیریت نشانه های تخمدان پلی کیستیک کمک می کند؟
پاسخ "نیکی گرانت"، متخصص تغذیه: سندرم تخمدان پلی کیستیک با مشکلاتی مثل مقاومت در برابر انسولین، سندرم سوخت و ساز، انواع دیابت ها و بیماری قلب در ارتباط است. بنابراین، باید به رژیم غذایی خود توجه داشته باشید، منظم ورزش کنید و شیوه ی زندگی سالمی را در پیش بگیرید.
- مهم ترین کار مدیریت انسولین شماست (که سوخت و ساز کربوهیدرات ها و چربیها را تنظیم می کند). کربوهیدرات های مصرفی خود را به درستی انتخاب کنید، آنها که باعث تولید کمتر انسولین می شوند، بهتر است. زیرا برخی از خوراکی های حاوی کربوهیدرات ها در حقیقت انسولین زیادی تولید می کنند. معمولا کربوهیدرات هایی که انسولین کمتری تولید می کنند، شامل میوه ها و خوارکی هایی از غلات کامل (سبوس دار) هستند.
- در مصرف چربی ها توجه کنید. رژیم غذایی مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب چربی زیادی دارد، پس باید چربی های خوب غذایی را مصرف کنید. آووکادو، روغن زیتون، زیتون های مغزها و دانه ها گزینه های مناسب هستند. از خامه، کره یا روغن نارگیل دوری کنید.
- در رژیم مخصوص نشانه های تخمدان پلی کیستیک مصرف ماهی توصیه می شود، و اگر برای باردار شدن تلاش می کنید، جیوه سبب نگرانی خواهد شد. بنابراین، ماهی های چرب کوچک را انتخاب کنید، مثل کنسرو تن یا ساردین.
- مصرف محصولات لبنی را کاهش دهید، زیرا چربی های موجود در لبنیات اکثرا چربی اشباع شده است. کازئین، پروتئینی که در محصولات لبنی یافت می شود، مهم ترین پروتئینی است که انسولین تولید می کند.
- سبزیجات فراوان بخورید و در مصرف میوه ها احتیاط کنید (میوه قند زیادی دارد) میوه های مصرفی خود را با دقت انتخاب کنید.
- در خوردن محصولاتی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده اند، محتاط باشید. سمومی که برای خوراکی های ژنتیکی دستکاری شده استفاده می شود، مختل کننده ی ایندوکرین است که با آزاد شدن هورمون ها مداخله می کند. تا جایی که می توانید از محصولات طبیعی بهره برید.

منبع: نی نی پلاس