اگر ذهنتان درگیر داروهای بدون نسخه است، بهتر است فراموش شان کنید. متخصصان رهنمودها و نکات مفیدی برایتان گرد آورده اند. اکنون این احساس را به خوبی درک می کنید: فرزندتان چندان بیمار به نظر نمی رسد که او را نزد پزشک ببرید، اما می دانید که احتمالا ناخوش است، آرام باشید. متخصصان توصیه هایی کرده اند که چه زمان و چگونه خوددرمانی کنید و چه زمان نزد پزشک بروید.

تولد تا شش ماهگی
- درد و تب
به گفته ی دکتر اسمیت، متخصص کودکان، مدیریت درد پس از واکسیناسیون بسیار مفید است. هرگز پیش از واکسیناسیون به بچه "پاراستامول" ندهید (فقط با مجوز پزشک). اگر پس از اولین واکسن فرزندتان واکنش نشان داد، از آن استفاده کنید. دمای بدن شاخص مطمئنی برای نوزادان نیست. زیرا احتمال دارد آنها با داشتن دمای بدن طبیعی یا زیر طبیعی نیز بیمار باشند. به اینکه چگونه فرزندتان تغذیه می شود و توازن ماهیچه ای او چگونه است (آیا واقعا سست و بی حال است) دقت کنید. معمولا دمای بدن ۳۸۵ سانتی گراد در نوزادان احتمال عفونت باکتریایی را نشان می دهد، پس با پزشک تماس بگیرید.
- گرفتگی بینی جمع شدن خلط ها
"ليندا بریتز"، نرس ماما، برای نوزادان یک تا شش روزه، استفاده از قطرهای نمکین پیش از تغذیه را پیشنهاد می کند. دکتر اسمیت برای بچه های بزرگتر اسپری نمکین (نه قطره) را ترجیح می دهد. او می گوید: اسپری ساده تر وارد فضای پشت بینی می شود. این دارو را همراه با "پوآر بینی" (وسیله ی بیرون کشیدن چرک و مواد مخاطی) استفاده کنید. اگر شیردهی پستانی می کنید، چند قطره از شیر مادر در بینی بچه بریزید. توجه داشته باشید که بدون مشورت با پزشک از داروی ضد گرفتگی بینی استفاده نکنید. مرطوب کردن هوا با مرطوب نگه داشتن غشای مخاط بینی، روش خوبی برای التیام گرفتگی بینی است.
- اسهال و استفراغ
به یاد بسپارید که اغلب بچه های شیردهی پستانی شده مدفوع آبکی دارند. بنابراین، چنین موردی همیشه نشانگر اسهال نیست. جز استفاده از پروبیوتیک ها برای اسهال، کار زیادی نمی توان انجام داد، مگر هر چهار ساعت به فرزندتان مایع شفاف دهید. هم چنین در صورت ضرورت، از مایعات بازسازی آب بدن استفاده کنید. استفاده از داروهایی که از حالت تهوع یا استفراغ پیشگیری می کند، فقط با مجوز پزشک امکان پذیر است. همزمان مایعات زیاد به فرزندتان ندهید، چون آن را تف می کنند. روش هوشمندانه دادن میزان کم مایعات به دفعات است. به خاطر داشته باشید که اسهال می تواند تهدید جانی باشد، پس بهتر است نزد پزشک بروید.

شش ماهگی تا یک سالگی
- درد و تب
به گفته ی دکتر "جودی روث برگ"، متخصص کودکان، در این گروه سنی، از پاراستامول، شربت ایبوبروفن یا شیاف (با مجوز پزشک می توانید استفاده کنید. هر هشت ساعت، پاراستامول و ایبوبروفن را می توانید با هم استفاده کنید اما بهتر است یک در میان مصرف شود). روزانه بیش از سه دوز به بچه ندهید و بیش از سه روز مداوم هم از آنها استفاده نکنید. مثلا اگر یک دوز از پاراستامول در ساعت هفت صبح داده شده است، یک دوز ایبوبروفن در ساعت یازده صبح می تواند داده شود و یک دوز دیگر پاراستامول در ساعت سه بعدازظهر. پاراستامول در درمان تب موثر است. ایبوبروفن ضدالتهاب است که برای مدیریت درد به کار می رود.
به گفته این متخصص کودکان؛ وقتی فرزندتان پاراستامول استفاده می کند، باید مایعات کافی بنوشد، زیرا این دارو به کلیه ها آسیب می رساند. همچنین از دادن ایبوبروفن با شکم خالی پرهیز کنید، زیرا باعث سوزش سردل می شود. دکتر اسمیت هشدار می دهد که والدین نباید به بچه های زیر دو ماه داروهای حاوی کدئین یا آنتی هیستامین بدهند. همیشه توضیحات مربوط به ترکیبات داروها را به دقت بخوانید.
- گرفتگی بینی
هنوز اولین گزینه ی شما اسپری نمکین است. پس از آن می توانید از داروی ضد گرفتگی استفاده کنید (البته بیش از پنج روز نباید از آن استفاده شود). به گفته ی دکتر اسمیت، اگر مواد مخاطی شفاف و سفید باقی ماند، مشکل ویروسی است و آنتی بیوتیک بر عارضه ای که باعث گرفتگی شده است، اثر ندارد. اگر مواد مخاطی ضخیم و سبز است، نزد پزشک بروید. احتمالا این عارضه ناشی از باکتری هاست و با آنتی بیوتیک درمان می شود.
- اسهال و استفراغ
برای نوزادان کمتر از دو ماه به استفاده از مایعات شفاف ادامه دهید، زیرا در این سن واقعا نمی توانید از دارویی استفاده کنید، اما اگر بچه از نوشیدن امتناع کرد، به بیمارستان مراجعه کنید.

به یاد بسپارید!
- همان طور که داروهای تجویزی را با دقت مصرف می کنید، داروهای بدون نسخه را نیز با احتیاط استفاده کنید. شاید آنها آثار جانبی شدید و حتی تهدید جانی داشته باشند. بنابراین، دستورالعمل و مقدار مصرف آن را به دقت رعایت کنید.
- اینکه از دید شما فرزند بیمارتان چگونه به نظر می آید، مهم تر از اندازه گیری دمای بدن اوست. پس به غریزه ی خود اعتماد کنید. اگر فکر می کنید که به دکتر نیاز دارد، او را نزد پزشک ببرید.
- در حد امکان سیستم ایمنی فرزندتان را بهبود بخشید تا مجبور به استفاده از داروها نشوید.
- پزشک اطفال باید به شما آموزش دهد. بنابراین، در ملاقات های معمول سوال های خود را مطرح کنید تا بدانید که در موارد اضطراری چه باید کرد.
- ایمن ترین و دقیق ترین نشانگر دوز مصرفی داروها وزن خردسال است. اگر وزن فرزندتان را نمی دانید، از دوز مصرفی برای سن او بهره گیرید.
- مصرف آسپرین برای اطفال زیر هجده ماه ممنوع است، چون باعث عارضه ی خطرناکی به نام "سندرم ری" می شود.

پزشک را خبر کنید، وقتی خردسال ...
- یک تا سه ماهه تان تب ۳۸ درجه ی سانتی گراد یا بیشتر دارد.
- در هر سن، دمای بدن ۳۸٫۹ دارد.
- پشت سر هم از خوردن سه وعده غذا امتناع کرد، هر شش ساعت پوشک خیس نداشته است یا تغییر محسوسی در اشتها دارد یا بدون اشک گریه می کند و دهانش خشک است. تمام این ها نشانه ی کمبود آب بدن است.
- در تعدد، اندازه یا بافت مدفوع تغییری وجود دارد.
- در تنفس مشکل دارد و هنگام دم، صداهای غریب یا بلندی در می آورد.
- بدخلق یا ظاهرا خواب آلوده تر از معمول است، نمی توانید او را آرام کنید یا نمی خواهد با شما تماس چشمی برقرار کند.
- سرفه هایش بعد از سه روز هنوز از بین نرفته است و یا چنان است که باعث استفراغ می شود.
- پس از تغذیه به شدت استفراغ می کند یا اسهال یا تب دارد.
- گوش درد شدید دارد. بدون معاینه آگاهی از اینکه فرزندتان عفونت گوش دارد یا خیر، بسیار دشوار است.

تب کم و زیاد
- به خاطر بسپارید که تب طبیعی است و تا مقطعی بی ضرر است. اگر تب بیشتر از سه روز طول کشید، کمک بگیرید.
- در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- نوزاد سه ماهه با تب ۳۸ درجه سانتی گراد یا بیشتر.
- نوزاد سه تا شش ماهه با تب 5/38 درجه ی سانتی گراد یا بیشتر.
- کودکان بزرگتر از شش ماه و بچه های نوپا با دمای بدن بیش از ۳۸٫۹ درجه ی سانتی گراد.
- اغلب باید هر یک تا دو ساعت دمای بدن فرزندتان را بگیرید. لزومی ندارد حساسیت زیادی به خرج دهید. مثلا هر پنج دقیقه درجه بگذارید. برای پیشگیری از افزایش دوباره ی تب نیازی به دارو نیست. وقتی اثر دوز دارویی قبلی از بین رفت، دمای بدن فرزندتان افزایش می یابد و باید از دوز دیگری استفاده شود. اما اگر دمای بدن در محدوده ی طبیعی باقی ماند، استفاده از دوز دیگر ضروری نیست.
- تب را با پاشویه یا با اسفنج مرطوب کنترل کنید. به گفته ی دکتر اسمیت، بچه را لخت کنید و صرف نظر از دمای محیط، برای کاهش دمای بدن از اسفنج یا حولهی مرطوب استفاده کنید. اگر بچه تب دارد، او را لخت کنید. به یاد داشته باشید دمای دست و پا گمراه کننده است. مثلا دست و پای فرزندتان مثل یخ باشد، اما خردسال تب بسیار شدید داشته باشد. بهتر است سینه و پشت او را لمس کنید.
- با مصرف دارو، تب باید در بیست دقیقه کاهش یابد. باید بدانید که تب علت دارد، پس فقط به خاطر کاهش تب آن را رها نکنید. باید به علت تب پی ببرید.
- به توصیه ی دکتر اسمیت، برای دقت در اندازه گیری دمای بدن نوزاد، از دماسنج روی سر یا دماسنج مخصوص گوش استفاده کنید. برای بیشترین دقت از دماسنج در هر دو گوش استفاده کنید.

همیشه داروهای زیر را دم دست داشته باشید:
- شربت درد و تب. هر ماه تاریخ انقضای آن را بررسی کنید.
- شیاف های درد و تب هنگام شب بسیار موثرند.
- برای التیام اسهال و بازسازی آب بدن همیشه مایعات مناسب در دسترس داشته باشید.
- اسپری بینی نمکین کارامد است.
حقیقت: اگر فرزند کمتر از سه ماهه ی شماست و بی حال است، باید نزد پزشک بروید.

منبع: نی نی پلاس