حساسیت زدایی حرکت چشم و بهبود (پردازش) مجدد (emdr) برای اولین بار توسط دکتر فراسین شاپیرو معرفی شد و یک رهیافت روان درمانی یکپارچه می باشد که از طریق تحقیقات انجام شده، مورد تایید و حمایت قرار گرفته است.

همچنین این روش درمانی برای درمان علائم مربوط به آسیب و استرس بعد از آسیب طراحی شده است. دوره های درمانی emdr دارای دوره های منظم خاصی می باشد و شرکت کنندگان از تحریک های دو سویه، همانند حرکات چشم، در طول درمان استفاده می کنند تا به درمانجو کمک کنند که خاطرات مربوط به تجربیات مضر را که هنوز بر طرف نشده اند و فرد را اذیت می کنند، برطرف سازند.

علاوه بر آن، emdr می تواند برای شناسایی تعدادی از مشکلات بکار گرفته شود و با سایر روش های درمانی دارای سازگاری می باشد.

• نظریه حمایت کننده از نظریه emdr

• کارائی emdr

• دوره های درمانی emdr به چه نحوی برگزار می شوند؟

• چه کسانی می توانند emdr را ارائه دهند؟

نظریه حمایت کننده از نظریه emdr

مدل مربوط به پردازش اطلاعات انطباقی (aip)- چارچوب نظریه مربوط به روش درمانی emdr – بیان می دارد که برخی از خاطرات مرتبط با تجارب مضر زندگی، به دلیل سطح بالای ناراحتی ایجاد شده در دوره زمانی مربوط به یک حادثه، می تواند همچنان باقی بماند و بهبود نیابد.

این خاطرات و تجربیات انباشته شده می تواند با عواطف، شناخت های منفی، و حساسیت فیزیکی تجربه شده در هنگام ایجاد یک رویداد مرتبط باشد.

همچنین خاطرات بهبود نیافته می تواند بر روی نحوه واکنش فرد نسبت به مواردی مشابه با تجربیات آسیب رسان تاثیر گذار باشد.

در طول دوره درمان emdr، این خاطرات و تجربیات از هم جدا شده، می تواند دوباره مورد پردازش و درمان قرار گیرند و در نتیجه با یکدیگر ارتباط و اتصال برقرار کنند و به درمان فرد منتهی شوند.

کارایی emdr

برخی از سازمان های مهم در حوزه سلامت، از قبیل سازمات سلامت جهانی، انجمن روان پزشکی آمریکا و بخش دفاعی ایالات متحده، emdr را به عنوان یک روش درمانی موثر مورد پذیرش قرار داده اند.

مطالعات نشان داده است که emdr در مقایسه با گفتار درمانی، منجر به برطرف سازی سریع تر علائم ناراحت کننده و مضر در فرد درمانجو می شود.

افراد دارای ptsd که در شش جلسه 50 دقیه ای از emdr شرکت کرده بودند و یک حادثه آسیب رسان را تجربه کرده بودند، یک بهبود 100% و افرادی که چندین تجربه آسیب زا را تجربه کرده بودند، یک بهبود 77% را گزارش کرده اند.

به دلیل اینکه در دوره های emdr نیازی به توضیح دادن جزئیات مربوط به تجربه آسیب رسان وجود ندارد، اضطراب مربوط به مواجه شدن و بیان کردن این جزئیات از بین می رود.

دوره های emdr به چه نحوی برگزار می شوند؟

هر چند که این روش درمانی در ابتدا برای درمان استرس بعد از آسیب طراحی شده بود، ولی می تواند برای شناسایی دیگر تجربیات آسیب رسان زندگی و یا عقاید منفی بکار گرفته شود.

در دوره معمول درمانی، مشاور و فرد درمانجو می توانند یک حادثه آسیب رسان و یا اعتقاد منفی را که در نتیجه emdr می توانند بهبود ی یابد را شناسایی می کنند.

درمانگر حداقل یک دوره را صرف توضیح دادن emdr به فرد درمانجو می کند و فرد درمانجو را برای emdr آماده می کند و در طی این مراحل، دوره های emdr هم برنامه ریزی می شوند.

روش درمانی emdr یک رهیافت هشت مرحله ای می باشد و خاطرات مرتبط به حوادث منفی و آسیب زا که منجر به ایجاد مشکلات فعلی فرد شده است را مورد شناسایی و درمان قرار می دهد.

بعد از اینکه فرد درمانجو به یک بخشی از خاطره حل نشده دسترسی پیدا می کند، بر روی محرک های خارجی که از طرف درمانگر ایجاد شده است، متمرکز می شود.

این راهنمایی های صورت گرفته می تواند به صورت حرکت چشم، ضربات آهسته و یا صدا باشد. در طول هر یک از مجموعه های تحریک دو جانبه و یا توجه دو گانه، ارتباطات جدیدی در قالب بینش ها، خاطرات و عواطف و هیجانات جدید ایجاد می شود.

بعد از سپری کردن هر مجموعه، درمانجو به صورت خلاصه وار موارد ایجاد شده در بخش هوشیاری خود را بیان می کند و بعد از آن، بر روی شناسایی مراحل بعدی درمان متمرکز می شود. هدف از انجام مراحل مختلف در طول درمان emdr، حوادث گذشته، محرک های فعلی و نیازهای آینده می باشد.

مراحل هشت گانه emdr عبارتند از:

1. حوادث تاثیر گذار گذشته:

درمانگر و درمانجو اتفاقات گذشته، محرک های فعلی و نیازهای آینده را بررسی می کنند، و برای درمان خود هدف مشخصی را تعیین می کنند.

2. آماده سازی:

برای آماده سازی به منظور مقابله با ناراحتی که می تواند در طول مرحله حساسیت زدایی ایجاد شود، شخص درمانجو یک مکان امنی را تصور می کند که می تواند ثبات و خود کنترلی مورد نیاز را تامین کند.

3. ارزیابی:

با در نظر داشتن حادثه آسیب رسان، عقاید منفی فرد درمانجو در مورد خودش، ثبت، ارزیابی و اندازه گیری می شود.

در مقابل، یک عقیده مثبت و مورد نظر انتخاب می شود، و برای تعیین درست بودن احساسات فرد درمانجو، از این عقیده مثبت استفاده می شود. همچنین علائم فیزیکی هم در طول این دوره ثبت می شوند.

4. حساسیت زدایی:

تحریک دو سویه، به صورت حرکات چشم، صداها و ضربات آهسته برای درمان مجدد حادثه آسیب رسان مورد استفاده قرار می گیرد.

درمانگر به صورت دوره ای درمان را متوقف می کند تا میزان ناراحتی و اختلال ایجاد شده در فرد را بررسی کند.

5. استقرار و ایجاد.

شناخت مثبت مورد نظر، هدف تحریک دو سویه در این مرحله می باشد.

درمانگر به صورت دوره ای وضعیت فرد را بررسی می کند تا درست و صحیح بودن احساسات مربوط به عقاید مورد نظر را در فرد درمانجو تحت نظر داشته باشد.

6. بررسی بدن:

هر تنش فیزیکی و یا ناراحتی باقیمانده، نشانگر این است که این حادثه به صورت کامل درمان نشده است و در صورت نیاز، تحریک دو سویه ادامه می یابد.

7. کامل کردن دوره درمان:

این مرحله، بدون توجه به بهبود کامل مغز یا عدم بهبود کامل آن، در آخر دوره صورت می گیرد. یک دوره و ترتیب کامل از روش درمانی emdr می تواند شامل چندین مرحله باشد، و نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که قبل از مرحله پایانی دوره ها، فرد به یک ثبات دست یابد.

خاتمه دادن به دوره درمانی می تواند شامل راهنمای تجسمی و یا بحث در مورد دوره باشد.

8. ارزیابی مجدد:

در این مرحله، دوره بعدی شروع می شود تا سطح آشوب و ناراحتی در فرد و صحیح بودن عقاید مثبت مورد هدف در فرد ارزیابی شود.

اگر هدف مورد نظر تامین نشده باشد و فرد به بهبود کامل دست نیابد، دوره درمانی از مرحله چهار و حساسیت زدایی ادامه خواهد یافت.

دو عامل کلیدی در مورد روش درمان emdr وجود دارند:

اولین مورد این عقیده است که حرکات چشم، از طریق افزایش تبدیل های روان شناسی و عصب شناختی، منجر به افزایش کارایی رویه درمانی می شوند، و دومین مورد این نکته است که این تغییرات به صورت واقعی در درمان و بهبود از خاطرات منفی به فرد درمانجو کمک می کنند.

همچنین تحیقات نشان داده است که حرکت چشم، یک روش روان شناختی در مورد حساسیت زدایی درونی نسبت به واکنش عاطفی و تجربه گذشته می باشد.

چه کسی می تواند emdr را ارائه دهد؟

درمانگران ارائه دهنده emdr متخصصان سلامت روان دارای مجوزی می باشند که از طریق موسسه emdr و یا انجمن بین المللی emdr آموزش های تخصصی را پشت سر گذاشته اند.

حداقل مدارک مورد نیاز برای متخصصان سلامت روانی و متخصصان پزشکی، شرکت در دوره آموزش emdr است تا بتوانند به عنوان درمانگران emdr فعالیت داشته باشند.

همچنین متخصصان علاقمند می توانند آموزش های سطح بالاتر را پشت سر بگذارند تا گواهی نامه مربوط به emdr را کسب کنند و به یک مشاور دارای تاییدیه emdr تبدیل شوند.

ترجمه و گردآوری : دکتر یاسر دادخواه