اختلال کم توجهی- بیش فعالی چهار واژه ای است که برای ترساندن بسیاری از والدین کافی است. این بیماری بر یکی از هر ده خردسال اثر می گذارد که اغلب پسران هستند، و به سطح علمی ضعیف، جداماندگی اجتماعی و افسردگی می انجامد. بهتر است از آن آگاه باشید تا آسوده خاطر شوید. اینک اختلال بیش فعالی کم توجهیadhd) ) را بررسی می کنیم و از فراز و نشیب های آن آگاه شویم. علت این بیماری ناشناخته است و به طور معمول تشخیص داده نمی شود و اغلب تدابیر صحیح برای آن در نظر گرفته نمی شود. اما این عارضه درمان پذیر است.

این بیماری چیست؟
روان شناسان از شیوه های تشخیصی و آماری (dms) خود استفاده می کنند تا به آنان در دسته بندی و تشخیص بیماری ها و عوارض روانی کمک کنند. در پنجمین چاپ شیوه های تشخیصی و آماری، اگر خردسالی شش مورد از نشانه های ذکر شده، یکی یا هر دوی بی توجهی و بیش فعالی و معیارهای تکانشگری (عمل بدون فکر) را در دوازده سالگی داشته باشد، اختلال کم توجهی بیش فعالی در او تشخیص داده می شود:

بی توجهی
- گستره ی اندک تمرکز غیرمعمول.
- مقاومت مداوم برای حفظ تلاش ذهنی، خصوصا با وظایف تکراری یا ملال آور.
- حواس پرت شدن سریع.
- فراموشی چشمگیر.
- توانایی در گم کردن اشیا به سادگی و به طور مداوم.
- دشواری در انجام وظایف و برنامه ریزی ضعیف
- به دستورالعمل های داده شده به دقت گوش نمی دهد.
- شتاب در کار، دقت ضعیف به جزئیات و اشتباهات مکرر، به علت بی دقتی.
- اغلب وظایف خود را خاتمه نمی دهد.

بیش فعالی
- حرکت مداوم، انگار سوار موتور شده است.
- به شدت در اطراف می دود یا از اشیا بالا می رود.
- بی قراری، ناتوانی در نشستن حتی برای دوره ای کوتاه.
- ناآرامی شدید.
- صحبت کردن زیاد.
- بازی با صدای بلند.

تکانشگری
- اغلب در میان حرف دیگران می دود و در کارهایشان مداخله می کند.
- نمی تواند در انتظار نوبت خود بماند.
- پیش از اینکه سوال کامل شود، شتابان پاسخ می گوید.
تمام خردسالان به نسبت سنشان گاهی این رفتارها را نشان می دهند. پس به یاد داشته باشید که این نشانه ها باید باعث اختلال چشمگیر در عملکرد روزانه ی فرزندتان باشد و نباید با اختلالات روانی دیگر اشتباه شود. ۴۰٪ از پسران مبتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی، دچار اختلال نافرمانی مقابله ای (الگوی مداوم رفتار سرکشی) نیز هستند.
به گفته ی دکتر "برندن بلشام"، متخصص روانشناسی، خردسالان مبتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی در وظایف مدرسه و نیز عملکرد اجتماعی خود اختلال دارند و مضطرب و پریشان به نظر می رسند. اما قضاوت این نشانه ها تا حدودی ذهنی (و بر پایه ی اعتقاد فردی) است. پزشک خوب در پی ارزیابی کاملی از والدین، معلمان و دیگر افراد بالغ خانواده و خود کودک خواهد بود. سپس شخص مجربی باید مشکل را تشخیص دهد. این شخص روان شناس کودک، متخصص اعصاب کودکان، متخصص در رشد عصبی اطفال یا پزشک عمومی با گرایش به این بیماری خواهد بود. پس از آن باید بچه را ارزیابی کنند.

ژنتیک یا عوامل محیطی؟
به گفته ی دکتر بلشام، اختلال کم توجهی بیش فعالی عارضه ای پلی ژنتیک است. بنابراین، خلاف عوارضی مثل فیبروز سیستیک که به علت جهش یک ژن است، اختلال کم توجهی بیش فعالی در اثر فعل و انفعال پیچیده ی چند ژن و محیط اطراف است. برای کنترل نشانه های اختلال کم توجهی بیش فعالی داروها موثر هستند.
این متخصص می گوید: خویشاوندان نزدیک بچه ی مبتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی به احتمال تقریبا پنج برابر خودشان نیز به این عارضه مبتلایند، اما این تمام ماجرا نیست. ساختار ژنتیکی باعث ۷۰٪ تا ۸۰٪ از بروز این اختلال است. به این معنا که عوامل محیطی نیز می تواند بر اختلال کم توجهی بیش فعالی تاثیر گذارد. محیط مناسب خانه نیز می تواند احتمال ابتلای بچه به اختلال کم توجهی بیش فعالی را کاهش یا افزایش دهد.
وقتی می دانید به اختلال کم توجهی بیش فعالی گرایش دارید، بهتر است بدانید که چگونه اثر این ژن ها را به حداقل رسانید. عوامل موثر در بروز اختلال کم توجهی بیش فعالی شامل مصرف دخانیات و الكل در دوران بارداری، استرس مادر، نارس بودن و محرومیت از اکسیژن هنگام تولد، اچ آی وی/ ایدز و برخی عوارض ژنتیکی و مادرزادی است. بر اساس مطالعه ای از سوی نشریه ی +یک، قرار گرفتن در معرض پلی سیکلیک آروماتیک هیدروکربن (آلوده کننده ی هوا) پنج بار خطر ابتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی را افزایش می دهد. قرارگیری طولانی مدت در مقابل نمایشگرها و چاقی نیز با این اختلال مرتبط است.

آیا اختلال کم توجهی بیش فعالی به ندرت تشخیص داده می شود؟
گرچه این عارضه از اوایل سال ۱۹۰۰، از سوی پزشکان تشریح شده است، اما تا پیش از سال ۱۹۸۰، این اختلال به طور رسمی و با نام کنونی شناسایی نشده بود. اکنون در آمریکا حدود ۸٪ از خردسالان مبتلا به این عارضه تشخیص داده شده اند. ظاهرا میزان افزایش سریع است، اما به هر ترتیب، پیش از برچسب زدن به فرزندتان باید با متخصصان مجرب مشورت کنید.

آیا اختلال کم توجهی بیش فعالی به درمان زیاد نیاز دارد؟
ریتالین دارویی آمفتامین گونه است. این دارو از سال ۱۹۶۳ به صورت شربت برای کودکان در بازار آمریکا یافت می شود. به گفته ی دکتر بلشام، این دارو اسم همسر شیمیدانی است که این دارو را ساخته است زیرا او پیش از بازی تنیس از آن استفاده می کرد. نام او ريتا بود و دارو به نام ریتالین شناخته شد. آدرال نیر داروی مشابه و پایه آن آمفتامین است.
شواهدی وجود دارد که دانش آموزان گاهی از ریتالین به عنوان کمک برای درس خواندن استفاده می کنند. برخی از متخصصان نگرانند که ریتالین به سادگی در میان نوجوانان بلند پرواز و زیاده خواه یا والدین ثروتمند رواج دارد.

ارکیده و قاصدک
"بچه های قاصدک" نامی برای خردسالان سرسختی است که به توان حداکثری خود دست می یابند و در اکثر شرایط دوام می آورند. در طرف دیگر "بچه های ارکیده" هستند که به شرایط پرورش خود بسیار حساسند و با داشتن محیطی مناسب، به طرز چشمگیری شکوفا می شوند، و اگر نادیده گرفته شوند، به سرعت پژمرده خواهند شد. چه خوب و چه بد، محیط بر چگونگی رشد آنان اثری برجسته دارد. البته بچه های ارکیده در خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی قرار دارند، اما اگر به خوبی پرورش یابند، به احتمال زیاد شکوفا می شوند و به افراد موفقی بدل می شوند.

منبع: نی نی پلاس