دارو های اعتیاد آور



بسیاری از خانواده ها و جوانان بر این باورند که اعتیاد تنها به سوء مصرف مواد مخدر محدود می شود و سایر داروهای موجود در داروخانه ها اعتیاد ندارند . واقعیت این است که اصلاح این باور ضروری است و باید بدانیم که برخی داروها نیز خطر اعتیاد آوری بالائی دارند . بنابر این ، لازم است این داروها را بشناسیم تا بتوانیم از وابستگی احتمالی به آنها پیشگیری کنیم .

ترامادول و بایومادول

در یک دوره زمانی در کشور یکی از داروهای پر مصرف مسکن ، آمپول دیکلوفناک بود که بصورت مصرف بسیار بالای آن عوارضی برای بیماران ایجاد شد و وزارت بهداشت تصمیم گرفت نوع تزریقی این دارو را از بازار جمع آوری کند . اما داروهای بعدی که به صورت قرص و آمپول به بازار وارد شد و در غیاب یک اطلاع رسانی صحیح بازار را احاطه کرد ، قرص ها یا آمپول های ترامادول و بایومادول بود .

باید بدانیم که داروهای مذکور در صورت مصرف خود سرانه اعتیاد آور هستند و برخی تجربه های بیماران حاکی از بروز تشنج به دنبال مصرف بالای این داروها بوده است . متاسفانه در جمعیت دانشجوئی و دانش آموزی خطر اعتیاد به این مواد به علت دسترسی راحت زیاد است و بسیاری از خانواده ها نیز مصرف دارو را در فرزندان خود جدی نمی گیرند .

استامینوفن کدئین ، اسپرین کدئین و اکسپکتورانت کدئین

برخی بیماران بر این باورند که درد ما با استامینوفن ساده در مان نمی شود و حتماً باید نوع کدئینه آن را مصرف کنیم . متاسفانه بیمارانی به مراکز درمانی مراجعه می کنند که شاید روزانه بیش از ۳۰ تا ۴۰ قرص کدئین دار نیز مصرف می کنند . شایان ذکر است که کدئین ها نیز همانند ترامادول از خانواده تریاک هستند و مصرف هر نوع آن به صورت خودسرانه می تواند به اعتیاد منجر شود . از طرف دیگر ، باید بدانیم که مقدار داروی مصرفی بیمار به مرور زمان زیاد می شود ، بطوری که تا دیروز سردرد فرد با یک قرص درمان می شد ، اکنون با گذشت یک سال باید دو قرص آنرا یکجا مصرف کند . پس تا حد امکان برای تسکین درد باید از مصرف خودسرانه این داروها پرهیز کرد و جایگزین های غیر مخدری برای آنها جست جو کرد .

دیفنوکسیلات

در گذشته برای درمان اسهال از داروی دیفنوکسیلات استفاده می شد که یک داروی قابض بود. به مرور زمان ، متخصصان به این باور رسیدند که اسهال نشان از وجود یک سم یا یک باکتری در بدن است . پس بجای محبوس کردن آن در محیط روده و طولانی کردن فرآیند درمان ، بهتر است با نوشیدن مایعات زیاد اجازه دهیم با حرکات تند روده ها این سم هر چه زودتر دفع شود . بنابر این ، اینک دیفنوکسیلات دیگر در درمان اسهال هم جائی ندارد . اما از آنجا که این دارو از خانواده تریاک است ، دیده شده که برخی افراد به آن وابسته شده اند و مقادیر ۳۰ تا ۴۰ عدد انرا یکجا استفاده می کنند .موارد مصرف ماهانه ۱۲۰۰۰ عدد در بین افراد معتاد نیز گزارش شده است . باید بدانیم که مصرف این دارو بصورت خودسرانه و طولانی اعتیاد آور است و مقدار آن نیز به مرور زمان افزایش می یابد.

بنزودیازپین ها

داروهایی که اکثرشان به « زپام » ختم می شود به این دسته داروئی تعلق دارند . بنزودیازپین‌ها بسته به سرعت اثر و اصطلاحا نیمه عمرشان به انواع گوناگون مانند دیازپام، اگزازپام، فلورازپام، آلپرازولام (زاناکس )، کلونازپام، میدازولام، تمازپام، کلردیازپوکساید و … تقسیم می‌شوند. این داروها آرام‌بخش و شل‌کننده عضلانی هستند و در درمان بی‌خوابی، اضطراب و استرس به کار می‌روند اما به تدریج اعتیاد ایجاد می‌کنند. متاسفانه دیده شده است بعضی افراد برای مثال تا ۱۰ قرص دیازپام هم در یک روز استفاده می‌کنند اما باز هم دچار اضطراب و بی‌خوابی هستند در صورتی که اوایل با مصرف فقط یک عدد قرص راحت می‌خوابیدند. ترک اعتیاد به بنزودیازپین‌ها خیلی ساده نیست. هنگام ترک دقیقا با یک معتاد طرف هستیم یعنی همان علائم بی‌خوابی، استرس، اضطراب و حتی تشنج ایجاد می‌شود. استفاده از این داروها به خصوص در میان خانم‌ها بسیار رواج دارد و چون این گروه داروئی نیمه عمر کوتاهی دارند به شدت شخص را مستعد اعتیاد می‌کنند. متاسفانه برخی افراد برای کنترل و درمان خواب یا اضطراب و بی قراری خود بطور خود سرانه این داروها را مصرف می کنند و این رفتار نه تنها منجر به بهبود اختلال های آنان نمی شود ، بلکه موجب وابستگی به این داروها و در نهایت اعتیاد نیز می شود . قرص کلردیازپوکساید و زاناکس یا آلپرازولام نیز جزو داروهای اعتیاد آور محسوب می شوند و باید از مصرف خود سرانه آنها پرهیز کرد .

فنوباربیتال

ممکن است شما نام این دارو را به علت کاربرد آن در حوزه کنترل تشنج شنیده باشید . اما باید بدانیم که در مواردی وابستگی و اعتیاد به این دارو نیز گزارش شده است . فنوباربیتال ۱۰۰ از داروهای مورد سوء مصرف برخی معتادان است . فنوباربیتال ، پنتوباربیتال ، سکو باربیتال نیز از انواع دیگر این داروها هستند .

ریتالین

این دارو در درمان بیش فعالی و کم توجهی کودکان کاربرد دارد ، اما برخی دانشجویان و یا افرادی که می خواهند مدتی تمرکز بیشتری داشته باشند و شب را تا صبح نخوابند ، این دارو را مورد سوء مصرف قرار می دهند . آنان نمی دانند که اعتیاد به ریتالین که یک داروی محرک است در نهایت افسردگی ، فراموشی و افت شدید تمرکز را به همراه خواهد داشت . خانواده ها باید به شب زنده داری فرزندان خود توجه زیادی داشته باشند و در مورد خطر مصرف داروها به آنان هشدار دهند .

الکل

الکل اتانول یکی از داروهای اعتیاد آور محسوب می شود . تاثیر اصلی و عمده کوتاه مدت الکل بر سیستم اعصاب مرکزی است و به عنوان خواب آور یا بی حس کننده عمل می کند . علاوه بر آن ، تاثیرهائی در هوشیاری فرد و اعمال و وظایف دستگاه مغز و اعصاب دارد . مصرف نوشابه های الکلی مانند سایر مواد اعتیاد آور در ابتدا موجب نوعی آرامش و رها شدن از قیدها و سرخوشی زیاد می شود ، ولی پس از مدتی تاثیر واقعی آن از جمله ناهماهنگی در حرکات عضلات ( آتاکسی )، اختلال در قضاوت ، آسیب اعمال حرکتی و مهارتی ، کندی واکنش و فعالیت دماغی و فکری ، تشدید حالت تهاجمی و پرخاشگری ، تلوتلو خوردن ، درهم و بر هم حرف زدن ، سوزش قلب ، پر حرفی ، دوتا دیدن اشیاء و افراد ، گیجی ، گر گرفتگی ، کرختی و بی حسی اعضای بدن و افزایش ادرار بروز می کند . مصرف الکل حتی مصرف کم آن به مهارت رانندگی صدمه و آسیب می رساند و خطر ناک است . پس از ۸ تا ۱۲ ساعت که از مصرف زیاد آن بگذرد سردرد ، تهوع ، لرزش و استفراغ ایجاد می شود . مصرف خیلی زیاد آن ممکن است موجب فلج شدن فعالیت های مغزی و دستگاه تنفسی و در نتیجه منجر به مرگ شود . مصرف زیاد آن همراه با مصرف آرام بخش ها و دیگر داروهای تضعیف کننده باشد ، تشدید می شود . مصرف زیاد آن با داروهای ضد افسردگی از جمله باربیتوریک ها اغلب ممکن است موجب مرگ فرد شود. مصرف مداوم نوشابه های الکلی موجب سایروز کبدی ، پانکریت و اختلال های کیسه صفرا ، ناراحتی های گوارشی ، زخم معده و اثنی عشر ، گاستریت و برخی از سرطان ها در دستگاه جهاز هاضمه می شود . نارسائی های دستگاه عصبی از جمله نارسائی های اعمال هوشی ، حرکتی و بی ثباتی هیجانی ، کاهش ادراک حسی و سر انجام از دست دادن حافظه و فراموشی ، تیرگی بینائی در بیشتر افراد معتاد به الکل دیده می شود . شایع ترین اختلال سیستم عصبی در الکلیسم مزمن ، آسیب قرنیه و اعصاب چشم است . آسیب به مغز و ضایعات نسوج مغز ، ناراحتی های قلبی از جمله آریتمی و تاکیکاردی از عوارض سوء مصرف است . الکل رگهای کرونری قلب را کاهش می دهد . این ماده در مردان موجب ضعف قوای جنسی می شود و قدرت باروری آنان را کاهش می دهد . مصرف مزمن و زیاد مشروبات الکلی موجب اضطراب ، عصبانیت و تند خوئی ، تحریک پذیری دلیریوم ، ترمنس و دپرسیون سیستم اعصاب مرکزی می شود . از هم پاشیدگی زندگی خانوادگی ، شغل و اجتماعی به طور کلی اعمال ضد اجتماعی و زوال ابعاد شخصیتی در نتیجه ادامه مصرف مشروبات الکی پدید می آید . الکل به عنوان داروی اعتیاد آور ، قدرت ایجاد وابستگی جسمی و روانی دارد .



دکتر حریری ، پزشک و هیپنوتراپیست ( هیپنوتیزم درمان گر )