وجود فاصله زیاد بین خود واقعی و خود آرمانی ، مطابق نظر برخی از روانشناسان هر فردی برای خود ویژگی های مطلوب و ایده آلی تصور می کند که دوست دارد آنگونه باشد و برای رسیدن به آن تلاش می کند . حال اگر این خود آرمانی فاصله زیادی با وجود ویژگیهای واقعی فرد داشته باشد و دسترسی به آن مقدور نباشد چون فرد نمی تواند آنگونه که دوست دارد باشد مضطرب می شود .
همه ما انسانها اضطراب را تجربه کرده ایم . بعضی رویدادهای زندگی به ما این باور را می دهند که در وضعیت خطرناکی هستیم . در این شرایط اضطراب واکنشی طبیعی است . چون کار اضطراب ، بسیج کردن نیروی دفاعی بدن است و به ما هشدار میدهد که گوش بزنگ باشیم وخود را از خطر حفظ کنیم . هنگامی که این ارزیابی اولیه ما از خطر نزدیک به وقوع آن ، واقع بینانه و درست باشد ، در این وضعیت ضرورت دارد که ما به دنبال یافتن پاسخ مقابله ای مناسب باشیم . بنابراین درمی یابیم که داشتن اضطراب اشکالی ندارد بلکه در طول فرایند مقابله به ما انرژی و نیرو هم می دهد تا بتوانیم از پس آن موقعیت دشوار برآئیم . اضطراب زمانی ناخوشایند است که ارزیابی اولیه از رویدادهای زندگی درست و واقع بینانه نباشد . وقتی بدون دلیل موجه ناراحت و تنیده هستید داشتن اضطراب نگران کننده است . در این حالت دچار رنج می شوید .
● اضطراب چیست ؟
اغلب اصطلاح ترس و اضطراب به صورت مترادف به کار می روند . تفاوت این دو آن است که ترس اغلب به ارزیابی اولیه از خطر واقعی بر می گردد . در حالی که اضطراب بیشتر به حالت هیجانی و دلواپسی به علت خطری نامعلوم و مبهم مربوط می شود. ترس مرضی ، ترسهای اغراق آمیز و غالبا فلج کننده از رویدادها یا اشیاء خاص هستند ( مثل ترس از سوسک ، پر ، بلندی ) وحشت زدگی ، ترس شدید و ناگهانی همراه با تلاشهای عجولانه و دیوانه وار برای یافتن ایمنی است ، برخی از علائم وحشت زدگی شامل : نفس زدن ، تپش قلب ، تعرق ،لرزش ، تنگی نفس ، درد قفسه سینه ، تهوع ، سرگیجه و احساس خفگی است .
● علائم اضطراب چیست ؟
وجود مجموعه ای از علائم بدنی ، فکری و احساسی نشانه وجود اضطراب است .
ـ علائم بدنی : تپش قلب ، تنگی نفس ، از دست دادن اشتها ، تهوع ، بی خوابی ، تکرار ادرار ، چهره برافروخته ، تعرق ، اختلال گفتار و بی قراری .
ـ علائم فکری : سردرگمی ، اختلال در حافظه و تمرکز ، حواس پرتی ، ترس از دست دادن کنترل ، کمروئی ، گوش به زنگی و افکار تکرار شونده .
ـ علائم احساسی : عصبی ، بی طالقت ، نگران شدن ، هشیار ، وحشت زده ، افسرده، دلواپسی ، در هم تنیده ، حالت ترسناک یا هیجان زده به خود گرفتن .
آگاهی از این واکنشها مهم است . برای اینکه به شما کمک می کند تا متوجه اضطراب خود یا فرزندتان شوید . وقتی متوجه این علائم شدید از خود بپرسید آیا این علائم یک واکنش طبیعی به تهدید واقعی است یا ناشی از تنش بی جاست .
آیا من دچار اضطراب طبیعی هستم یا خیر ؟ !
● ئعلل بروز این مشکل چیست ؟
بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده علت اضطراب در کودکان و بزرگسالان متفاوت است . مهمترین علل اضطراب در کودکان عبارتند از :
وجود زمینه ارثی ، وجود مادر مضطرب ، داشتن مادر وسواسی و یا کمال گرا ، شکست کودک در برقراری ارتباط اجتماعی ، انتظارات بیش از حد والدین از کودک ، بیماری های جسمی حاد و بیماری های دیگر از جمله : شب ادراری ، لکنت زبان ، معلولیت جسمانی و یا نقص جسمانی و ناتوانی های حسی از جمله شنوایی و بینایی.
● میزان بروز این مشکل چقدر است ؟
اختلالات اضطرابی از شایعترین طبقات اختلالات روانی است و زنان با شیوع مادام العمر ۳۰/۵ درصد در مقایسه با مردان با شیوع مادام العمر ۱۹/۲ درصد ، بیشتر ممکن است دچار یک اختلال اضطرابی شوند و با افزایش طبقه اجتماعی – اقتصادی از شیوع آن کاسته می شود .
در مورد علل اضطراب در افراد بزرگسال نیز نظریات مختلفی مطرح است که از جمله مهمترین آنها عبارتند از :
۱) دور بودن از خود واقعی و نقش بازی کردن در صحنه های مختلف زندگی ، به این معنی که عده ای از افراد ویژگی های واقعی خود را ( اعم از ویژگیهای ظاهرب نظیر : قد، وزن ، نوع چهره و یا صفات و خصوصیات شخصیتی ) خود را نپذیرفتند و همواره در تلاشند شخصی غیر از آنچه واقعا هستند را جلوه دهند و این ماسک زدن به چهره خود منجر به افزایش نگرانی و تشویش می شود .
۲) وجود فاصله زیاد بین خود واقعی و خود آرمانی ، مطابق نظر برخی از روانشناسان هر فردی برای خود ویژگی های مطلوب و ایده آلی تصور می کند که دوست دارد آنگونه باشد و برای رسیدن به آن تلاش می کند . حال اگر این خود آرمانی فاصله زیادی با وجود ویژگیهای واقعی فرد داشته باشد و دسترسی به آن مقدور نباشد چون فرد نمی تواند آنگونه که دوست دارد باشد مضطرب می شود .
۳) گاهی اضطراب فرد به دلیل نپذیرفتن شرایط واقعی زندگی و امکانات محیطی است که سازگاری فرد را در زندگی با دشواری روبرو می سازد .
۴) ضعف و بیماری های جسمی و عدم درمان بموقع فرد را آماده ابتلا به اضطراب میکند.
۵) احساس تنهایی و نداشتن حمایت روانی – اجتماعی نیز در بروز نگرانی و اضطراب موثر است .
۶) مصائب و مشکلات و فشارهای محیطی مداوم به خصوص موقعی که فرد قدرت حل مسئله و سازگاری اش ضعیف باشد در ایجاد اضطراب نقش موثری دارد .
۷) اختلال در غده تیروئید نیز منجر به بروز علائمی شبیه بیماری اضطراب درفرد میشود .
۸) بیکاری ، نداشتن برنامه ریزی و نبود قدرت تنظیم وقت نیز در بوجود آمدن اضطراب موثر است،چون فرد هموراه احساس فشار ذهنی می کند ، اما کار مفیدی انجام نمی دهد.
۹) خیالبافی ها یا افکار غیر ارادی منفی و پیش بینی های فاجعه آمیز در مورد آینده نیز از دیگر علل ایجاد اضطراب در بزرگسالان است .
● درمان اضطراب ؟
▪ چگونه ؟
در درمان اضطراب رویکردها و شیوه های مختلفی وجود دارد. موثرترین درمان افراد ،دچار اختلال اضطراب تلفیقی از روان درمانی ، دارودرمانی و درمانهای حمایتی است .
رویکردشناختی – رفتاری ( c.b.t ) رویکرد حمایتی و رویکرد مبتنی بر بینش ،با وجود آن که مطالعات پیگیر و متعددی در این زمینه انجام گرفته است ولی هنوز اطلاعات دقیقی در مورد ارجحیت نسبی این رویکردها بر یکدیگر در دست نیست . در رویکرد شناختی فرض بر آن است که یک سلسله طرحواره های شناختی در فرد وجود دارد و او مستقیما و به طور مداوم بر مبنای همین طرحواره ها رفتار می کند . در رویکرد رفتاری مستقیما به علائم جسمانی و ظاهری فرد توجه می شود . در درمان حمایتی به فرد اطمینان بخشی و آسودگی خیال داده می شود . در رواندرمانی مبتنی بر بینش ، بر کشف تعارضهای ناخودآگاه فرد و شناسائی نقاط قوت ایگو تاکید میشود .
● آیا داروی خاصی برای درمان اضطراب وجود دارد ؟
دارو درمانی : دارو درمانی نیز از شیوه های کنترل ومهار اضطراب است . از جمله داروهایی که برای اختلال اضطراب تجویز می شود بوسپیرون ، بنزودیازپینها ، سه حلقه ای ها مثل ایمی پیرامین و داروهای ضد هیستامینی و ....
درمان موفق و کامل اضطارب ترکیبی از رواندرمانی و دارو درمانی است .
فهرست اختلالات اضطرابی به قرار زیر است :
۱) اختلال پانیک ( جمله های اضطرابی ) با و بدون آگروفوبی
۲) آگروفوبی بدون سابقه اختلال پانیک
۳) فوبی اجتماعی
۴) ترسهای مرضی معین
۵) اختلال وسواسی اجباری ( o.c.d )
۶) اختلال استرس پس از سانحه ( p.t.s.d )
۷) اختلال اضطراب فراگیر ( اضطراب منتشر )
هر یک از اختلالات اضطرابی که در بالا لیست شده است درمان تخصصی جداگانه نیاز دارد و دارای شیوع ، پیش آگهی و علل خاصی است و علائم مشخصی دارند .
● در مواقع بروز اضطراب چه کاری بهتر است انجام داد ؟
توجه به پنج اصل اساسی می تواند به شما در کنترل اضطرابتان کمک کند .
۱ ) از قدرت خلاق ذهن ناهشیار خود برای تغییر دادن خویش استفاده کنید . ( از مهارتهای معنوی یاری بجوئید .
۲) با استفاده از تصوی سازی ، تصویر ذهنی خود را تغییر دهید تا به جای ترس ، احساس اطمینان و قوت قلب بر شما حاکم شود .
۳) از اندیشه مثبت و واقع بینانه برای دیدن خود ، موقعیت دوروبر خود کمک بگیرید . یعنی آنچه را که دوست دارید وجود داشته باشد ، در ذهن خود تصویر سازی کنید.
۴) به گونه ای رفتار کنید گویا شخصیتی که می خواهید هستید .
۵) هدفهایی را برای خود مشخص کنید که واقع بینانه ، متناسب با امکانات و توانائیهایتان باشد .
نظرت چیه؟