به فرزندتان بیاموزید حتی اگر نتیجه نهایی از انجام کاری, آنچه انتظارش را داشته, نباشد, همین که راه و کار مورد علاقه اش را انتخاب و برای انجام آن تلاش کرده, ارزشمند است.
اگر در بزرگسالی اعتماد به نفس نداریم, مشکل به دوران کودکی مان بر می گردد.
مریم برای اولین بار تصمیم می گیرد از یک پارچ آب برای خودش آب بریزد. اولین واکنش پدر و مادرها معمولا این است: «مریم عزیزم! حواست رو جمع کن آب رو نریزی.» اما به نظرتان این جمله چطور است؟ «آفرین که خودت برای خودت آب می ریزی, عزیزم!» به نظر شما هر یک از این واکنش ها یا جمله های چه نتیجه ای را به دنبال خواهد داشت؟ واکنش درست کدام است؟ جمله صحیح کدام است؟
بگذارید ریسک کند
به فرزندتان بیاموزید حتی اگر نتیجه نهایی از انجام کاری, آنچه انتظارش را داشته, نباشد, همین که راه و کار مورد علاقه اش را انتخاب و برای انجام آن تلاش کرده, ارزشمند است. فرزند شما به این ترتیب بخش زیادی از راه را پیموده است. این تفکر مخصوص افرادی است که از به نتیجه نرسیدن کار نمی ترسند. به یاد داشته باشید که «فرایند» کار مهم است نه «نتیجه», چرا که بخش اعظمی از نتیجه از قدرت ما خارج است. بنابراین اگر دختر یا پسر کوچولوی شما تصمیم اقدام به انجام کاری می گیرد, او را تشویق کنید؛ در مثال ما,استفاده از جمله دوم, یک جمله دلگرم کننده است.
از ریسک کردن های سالم استقبال کنید
در این مثال, مریم می خواهد اتفاق تازه ای را کشف کند. باید با او چه رفتاری داشته باشید؟ باید او را به کشف چیزی تازه, مثل خوردن غذایی متفاوت تشویق کنید. با اینکه همیشه احتمال شکست وجود دارد اما بدون ریسک کردن هم موفقیت به دست نمی آید.پس به کودک خود اجازه تجربه های کم خطر را بدهید و در مقابل تقاضاهای او دخالتهایتان را کنترل کنید؛ به طور مثال سعی نکنید به محض اینکه از خواندن کلمه ای دشوار احساس یاس کرد, او را «نجات» دهید. پریدن وسط کار او و گفتن اینکه «خودم می کنم» او را وابسته بار می آورد.
به او حق انتخاب بدهید
«انتخاب», مریم تصمیم گرفته است از تنگ آب برای خودش آب بریزد. یعنی اینکه «انتخاب کرده» به این شکل آب بنوشد. این مساله در رفتارهای دیگر والدین با کودکان, زمانی که دست به انتخاب می زنند, باید دیده شود؛ به گزارش فان خونه اما به چه شکل؟ وقتی برای خرید لباس کودک می روید, به هماهنگ کردن رنگ های لباس های مختلف توجه می کنید اما ممکن است فرزندتان رنگ هایی را انتخاب کند که خیلی هم باهم جور نیستند و شما دوست ندارید لباسی با آن رنگ ها بپوشد. اینکه کودک شما چند رنگ ناهماهنگ را انتخاب کند, خیلی بهتر است. بخش مهمی از شکل گیری اعتماد به نفس کودک به «انتخاب های مستقل» او بستگی دارد.
بگذارید مشکلاتش را خودش حل کند
بچه ها با حل مشکلاتشان, اعتماد به نفس شان را تقویت می کنند. آیا والدین مریم باید سریع بدوند و برایش آب بریزند یا اینکه باید صبر کنند تا او مشکلش را حل کند؟ مسلما باید صبر کنند یا در مثالی دیگر, اگر فرزندتان مشغول پیدا کردن یک تکه پازل است باید صبر کنید تا او تکه پازلش را پیدا کند. اگر بتواند این کارهای ساده را با وجود اشتباه, انجام دهد, حتما در آینده با اعتماد به نفس بیشتری مشکل های بزرگ تر را به تنهایی حل می کند.
بی قید و شرط عشق بورزید
اعتماد به نفس کودک وقتی شکوفا می شود که نوعی علاقه بی قید و شرط را ببیند, عشقی که می گوید «دوستت دارم, هر که باشی و هرچه انجام بدهی». وقتی وقتی کودکتان را صرف نظر از توانایی هایش, مشکلاتش, اخلاقشیا قدرتش می پذیرید, به او بیشترین کمک را می کنید. بنابراین, او را در عشق خود غرق کنید. وقتی می خواهید موردی به او تذکر بدهید, به او بفهمانید تذکر شما در مورد رفتارش است و نه خودش. بنابراین والدین مریم باید پس از آنکه دخترشان از پس انجام کار برآمد یا نصفه و نیمه برآمد, همین رفتار مثبت را با او داشته باشند و او را با تشویق شان همراهی کنند.
اجازه بدهید اشتباه کند
یک سوی حق انتخاب دادن و خطر پذیری این است که کودکتان در معرض اشتباه قرار می گیرد. یک سر ماجرای آب خوردن مریم و انتخاب او برای آب ریختن از داخل تنگ, ریختن آب روی خودش, روی زمین, شکستن لیوان, تنگ و هزار و یک اتفاق دیگر است. اما در همه اینها درس های با ارزشی برای بالا بردن اعتماد به نفس مریم نهفته است. بنابراین اگر کودکتان با وقت تلف کردن در اتاق خوابش, از سرویس مدرسه جا مانده است, او را تشویق کنید که بیندیشد دفعه بعد چطور رفتار کند بهتر است. به این ترتیب اعتماد به نفسش صدمه نمی بیند و خواهد فهمید که گاهی می شود اشتباه کرد.
از مقایسه اجتناب کنید
در مثال ما؛ مریم ممکن است با خطای زیاد کار را انجام دهد؛ به طور مثال کمی از آب را روی خودش یا زمین بریزد. اما باید با او چطور رفتار کرد؟ توانایی های انسان ها با هم متفاوت است. پس استفاده از جمله هایی مثل «چرا سعی نمی کنی مثل برادرت باشی؟» یا «وقتی برادرت برای اولین بار برای خودش آب ریخت, خطاهای تو را نداشت» او را به یاد مشکلاتش می اندازد و در او احساس خجالت, حسادت و رقابت را تشدید می کند. حتی مقایسه های مثبت مثل «توپ ترین بازیکنی» هم به طور بالقوه مخرباند چون کودک به سختی می تواند همیشه بر طبق این تصویر خود را بسازد. پس او را مقایسه نکنید.
تشویق کنید
هر کودکی نیاز به شکلی از حمایت از جانب عزیزانش دارد که پیغام می دهند «ما به تو ایمان داریم. ما تلاش هایت را می بینیم. ادامه بده!» تشویق یعنی تشخیص دادن پیشرفت و نه فقط پاداش دادن به نتیجه, پس اگر کودکتان با مساله ریاضی دست و پنجه نرم می کند, به جای اینکه بگویی «نه اینطوری نیست, بگذار برایت حلش کنم», بگویید «خیلی داری تلاش می کنی. تقریبا به جواب رسیدی». تحسین, پاداش به انجام کار است, در حالی که تشویق, پاداش به فرد است «تو تونستی» به جای «من به تو افتخار می کنم». تحسین ممکن است به کودک بفهماند که تنها وقتی «خوب» است که کاری را درست انجام داده باشد. از سوی دیگر, تشویق به رسمیت شناختن تلاش است. گفتن «خب بهم بگو بازی چطور بود. دیدمت چطور حمله می کردی» مفیدتر از گفتن «تو بهترین بازیکن تیمی» عمل می کند. تحسین بیش از اندازه اعتماد به نفس را خدشه دار می کند چون فشاری برای انجام کار و نیاز مداومی به تایید دیگران ایجاد می کند. بنابراین تحسین را کناری بگذارید و آزادانه او را تشویق کنید. مریم باید برای نخستین تلاشش, بدون توجه به نتیجه, تشویق شود.
نظرت چیه؟